Xuất khẩu thép tiếp tục suy giảm

Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, lượng thép xuất khẩu trong tháng 10 giảm 37% so với cùng kỳ năm ngoái xuống hơn 677.000 tấn và nếu so sánh với tháng 9, con số này giảm 12%. Luỹ kế 10 tháng qua, Việt Nam xuất khẩu gần 8,6 triệu tấn, giảm 22% so với cùng kỳ năm ngoái. 

Trong đó, Campuchia nổi lên là thị trường đơn lẻ tiêu thụ nhiều thép Việt Nam nhất trong bối cảnh hàng loạt thị trường truyền thống như Mỹ, EU dựng lên rào cản thương mại.

Theo đó, trong 10 tháng đầu năm, Việt Nam xuất khẩu khoảng 1,2 triệu tấn thép sang quốc gia này, tăng 26% so với cùng kỳ năm ngoái. Con số này tương đương khoảng 14% lượng thép xuất khẩu Việt Nam (tăng 5 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm ngoái). 

Trong khi đó, thị trường Mỹ cùng kỳ năm ngoái là khách hàng tiêu thụ thép lớn nhất của Việt Nam (xét theo thị trường đơn lẻ) thì nay tụt xuống vị trí thứ 4 với tỷ trọng 8,4% so với mức gần 14% của 10 tháng 2024. Lượng bán hàng thép tại thị trường trong 10 tháng 2025 sụt giảm tới 53% xuống hơn 720.000 tấn.

Hiện tại Mỹ đang áp thuế 50% đối với thép nhập khẩu từ tháng 6, cao gấp đôi so với mức thuế đã tuyên bố từ đầu năm. Riêng đối với sản phẩm thép chống ăn mòn (CORE), trong đó bao gồm tôn mạ, từ Việt Nam và 9 quốc gia khác, hồi tháng 8, Bộ Thương mại Mỹ (DOC) tuyên bố áp kết luận cuối cùng trong cuộc điều tra CBPG và chống trợ cấp.

Đối với Việt Nam, mức thuế CBPG cuối cùng dao động từ 87,07% đến 162,96%, trong khi thuế chống trợ cấp dao động từ 0,3% đến 257,83%, tùy từng doanh nghiệp sản xuất. Mức thuế này cao hơn so với mức thuế sơ bộ công bố trước đó.

Bên cạnh đó, việc bán hàng tại thị trường EU cũng gặp rào cản lớn. Hồi tháng 9, EU áp mức thuế 12,1% đối với thép cuộn cán nóng (HRC) của Việt Nam. Hoà Phát là doanh nghiệp duy nhất được miễn trừ mức thuế này, theo Bộ Công Thương. 

Cũng trong tháng 9, Ủy ban Châu Âu (EC) khởi xướng điều tra chống bán phá giá một số sản phẩm thép cuộn cán nguội có xuất xứ từ Việt Nam và 4 quốc gia khác.

Không dừng lại ở đó, EU dự kiến sẽ áp dụng Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) từ năm sau. Ngoài ra, EC đề xuất cắt giảm gần một nửa hạn ngạch nhập khẩu thép và tăng mức thuế đối với khối lượng vượt quá hạn ngạch hiện tại lên tới 50% - mức tương đương với thuế suất mà Mỹ và Canada đang áp dụng.

Tình hình có thể càng khó khăn hơn trong tương khi mới đây, Chính phủ Anh đang tìm cách xây dựng một “liên minh thép ba bên” với Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) nhằm bảo vệ ngành thép trong nước trước tình trạng dư thừa nguồn cung toàn cầu.

Những rào cản này khiến việc bán hàng tại một số thị trường trọng điểm trong khối EU sụt giảm mạnh trong 10 tháng 2025 như Italy (-21%), Bỉ (-43%), Tây Ban Nha (-51%),…

Nhập khẩu thép giảm chậm hơn xuất khẩu

Ở chiều ngược lại, nhập khẩu thép trong tháng 10 cũng ghi nhận giảm mạnh 36% xuống khoảng 1,5 triệu tấn. Tuy vậy, con số này vẫn cao gấp đôi xuất khẩu. Luỹ kế 10 tháng qua, lượng tiêu Việt Nam nhập khẩu khoảng 12 triệu tấn thép, giảm 13% - thấp hơn so với tốc độ suy giảm của xuất khẩu.

Điều này khiến Việt Nam liên tục nhập khẩu ròng thép qua các tháng. Xét từ năm 2024 đến nay, duy nhất tháng 8/2024 Việt Nam ghi nhận xuất khẩu ròng nhưng với con số khiêm tốn hơn rất nhiều so với mức nhập khẩu ròng qua các tháng. Nhiều tháng ghi nhận lượng nhập khẩu cao gấp ít nhất 2 lần so với xuất khẩu như tháng 10, 12/2024, tháng 8, 10/2025. 

Việt Nam nhập khẩu nhiều thép nhất từ Trung Quốc với tỷ trọng 59%. Tuy nhiên, con số này đã giảm đáng kể so với cùng kỳ năm ngoái (69%) do Bộ Công Thương đã áp dụng loạt biện pháp phòng vệ thương mại đối với một số sản phẩm thép. Theo đó, lượng nhập khẩu thép từ Trung Quốc giảm 26% xuống 7,5 triệu tấn. 

Trong năm nay, Bộ Công Thương áp thuế chống bán phá giá với thép của Trung Quốc với hai chủng loại chính là cuộn cán nóng (23,1% - 27,83%) và tôn mạ (cao nhất 37,13%). Việc Trung Quốc dư thừa công suất buộc các nhà máy thép nước này tìm cách xuất khẩu. Tuy nhiên, vừa qua Việt Nam có những biện pháp tự vệ, chống bán phá nên hỗ trợ cho ngành thép. Do đó, nhập khẩu thép giảm mạnh, đặc biệt từ Trung Quốc.

Không chỉ Việt Nam, thời gian qua nhiều nước cũng đã áp dụng các biện pháp phòng vệ đối với việc nhập khẩu thép từ Trung Quốc như Hàn Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ...

Tuy nhiên, lượng thép nhập khẩu từ một số thị trường khác trong khu vực châu Á có xu hướng tăng mạnh. Trong đó, đang chú ý nhất là Indonesia khi thị trường này ghi nhận khối lượng nhập khẩu tăng 58% lên hơn 1 triệu tấn. Hay nhập khẩu từ Malaysia tăng 544% lên 151.165 tấn. 

Xuất khẩu thép còn khó khăn trong quý IV

Chia sẻ trong Hội thảo ngành thép Việt Nam 2025 diễn ra cuối tuần trước, ông Lê Việt, Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Thép Miền Nam - VNSTEEL, cho biết xuất khẩu thép xây dựng trong năm 2025 đối mặt nhiều rào cản thương mại quốc tế như thuế chống bán phá giá, các biện pháp bảo hộ của Mỹ, Liên minh châu Âu, Ấn Độ,... làm tiêu thụ thị trường xuất khẩu sụt giảm mạnh 25-30% so với cùng kỳ.

Ông dự báo thị trường nội địa là điểm tựa chính cho ngành thép Việt Nam trong quý cuối năm 2025. Các doanh nghiệp thép tiếp tục tập trung vào nâng cao năng lực quản trị, tối ưu chi phí, đầu tư đổi mới công nghệ xanh để đáp ứng yêu cầu mới về môi trường.

Theo đó, các quy định trong cơ chế CBAM sẽ được châu Âu áp dụng đầy đủ từ 1/1/2026. Việc tuân thủ quy địnhCơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) sẽ tốn chi phí đầu tư hệ thống đo lường – kiểm toán carbon.

Dẫu vậy, ông Lê Việt cho biết, ngành thép trong năm 2025 sẽ tiếp tục tăng trưởng: “Ngành thép trong nước được Hiệp hội Thép Việt Nam dự báo tăng trưởng khoảng 9-10% trong năm 2025”.

Chia sẻ với chúng tôi, ông Phạm Công Thảo, Phó Tổng Giám đốc, Tổng Công ty Thép Việt Nam (VNSteel, Mã: TVN), cho rằng tình hình xuất khẩu sẽ khó đoán định hơn, đặc biệt là khi xuất khẩu sang Mỹ bởi thị trường này áp một mức thuế cao đối với sản phẩm thép. 

Đối với thị trường châu Âu, ông Thảo cho biết nhiều mặt hàng cũng bắt đầu áp thuế chống bán phá giá, phòng vệ thương mại. Bên cạnh đó, sang năm 2026, khu vực vực cũng áp dụng CBAM, đánh thuế carbon lên một số mặt hàng, trong đó có thép. 

"EU và Mỹ đều là hai thị trường chiếm tỷ trọng xuất khẩu lớn của Việt Nam lần lượt khoảng 25% và 14%. Riêng đối với Mỹ, do giá tại thị trường này rất cao nên trước đây các doanh nghiệp tập trung bán hàng nhiều. Nhưng hiện nay, họ đang mất đi thị trường gần như 'màu mỡ' nhất vì thuế cao", ông Thảo cho biết.