Bộ Lao động Thương binh và Xã hội đang lấy ý kiến các cơ quan về dự thảo Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội về BHXH tự nguyện, trước khi tổng hợp trình Chính phủ. Nghị định có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 cùng thời điểm luật sửa đổi có hiệu lực.

Tiền đóng hàng tháng bằng 22% mức thu nhập làm căn cứ đóng BHXH tự nguyện vào Quỹ Hưu trí tử tuất. Căn cứ vào điều kiện phát triển kinh tế xã hội và khả năng ngân sách nhà nước từng thời kỳ, Chính phủ quy định mức, đối tượng hỗ trợ và thời gian thực hiện chính sách cho người tham gia. Cơ quan soạn thảo đề xuất hai phương án Nhà nước hỗ trợ tiền đóng theo tỷ lệ % trên nền đóng căn cứ chuẩn nghèo khu vực nông thôn (hiện hành 1,5 triệu đồng).

Phương án một, mức hỗ trợ nâng lần lượt lên bằng 50% chuẩn nghèo nông thôn với người thuộc hộ nghèo; 40% với hộ cận nghèo; 30% với người thuộc dân tộc thiểu số và 20% với những người khác. So với quy định hiện hành, mức hỗ trợ như đề xuất tăng 10-20% tùy từng nhóm.

Phương án hai, tiền hỗ trợ bằng 30% với người tham gia thuộc hộ nghèo; 25% với người diện cận nghèo; 20% với người dân tộc thiểu số và 10% với các nhóm khác. Phương án này cơ bản giữ nguyên ba nhóm được hỗ trợ như hiện hành, bổ sung người dân tộc thiểu số vào diện hưởng 20%.

Nếu người đóng thuộc nhiều đối tượng nhận hỗ trợ tỷ lệ khác nhau thì được hưởng mức cao nhất. Thời gian hỗ trợ không quá 10 năm và tùy thuộc vào số năm đóng BHXH tự nguyện của người lao động. Căn cứ tình hình kinh tế xã hội và khả năng ngân sách từng thời kỳ, Chính phủ xem xét điều chỉnh mức hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia.

Người tham gia BHXH tự nguyện có thể lựa chọn phương thức đóng hàng tháng; 3 tháng; 6 tháng; 12 tháng một lần; đóng một lần cho nhiều năm về sau với số tiền thấp hơn tiền đóng theo mức quy định; đóng một lần cho số năm còn thiếu để đủ điều kiện hưởng lương hưu với mức cao hơn theo quy định.

Nếu chọn đóng một lần cho nhiều năm về sau, người lao động đóng không quá 5 năm một lần. Khoản tiền này được tính bằng tổng mức đóng của các tháng trước đó, chiết khấu theo lãi suất đầu tư của Quỹ Bảo hiểm xã hội bình quân tháng do Bảo hiểm xã hội Việt Nam công bố của năm trước liền kề.

Với người đã đạt tuổi nghỉ hưu theo quy định - theo lộ trình nam 62 tuổi vào năm 2028, nữ 60 tuổi vào năm 2035 nhưng chưa đủ 15 năm tham gia thì được đóng một lần cho thời gian còn thiếu để hưởng lương hưu, song không quá 5 năm (60 tháng).

So với quy định hiện hành, thời gian đóng cho số năm còn thiếu đã giảm từ 10 xuống còn 5 năm theo dự thảo. Bộ Lao động Thương binh và Xã hội lý giải đều này nhằm phù hợp quy định thời gian đóng BHXH tối thiểu đã giảm từ 20 xuống còn 15 năm và đảm bảo khả năng cân đối của Quỹ Bảo hiểm xã hội.

Sau 16 năm thực thi chính sách, BHXH tự nguyện đạt 2 triệu người đóng vào tháng 10/2024, chiếm khoảng 3,8% lực lượng lao động trong độ tuổi. Hiện họ có hai chế độ hưu trí và tử tuất, từ tháng 7/2025 bổ sung trợ cấp thai sản 2 triệu đồng khi luật sửa đổi có hiệu lực.