Trong bối cảnh năm 2024, thị trường vốn mạo hiểm tại Đông Nam Á đang trải qua một giai đoạn đầy thách thức, tương tự như cảm giác kiệt sức của một vận động viên chạy bộ khi đã đi qua hai phần ba chặng đường.

Sự giảm tốc này đang đẩy cả các nhà đầu tư và người sáng lập vào một tình thế khó khăn, nhưng cũng mang lại những cơ hội đáng kể để tái định hình tương lai. Đây là bình luận của cây viết Gen Ping Liu trên tờ Tech in Asia mở ra một góc nhìn mới về thị trường vốn mạo hiểm Đông Nam Á.

Theo quan sát của Gen Ping Liu, một đối tác tại Vertex Ventures Đông Nam Á và Ấn Độ, năm 2024 được xem là năm khó khăn nhất trong vòng 5 năm qua đối với lĩnh vực vốn mạo hiểm trong khu vực. Những người trong ngành cho rằng sự bi quan đang bao trùm, dẫn đến sự rút lui của một số quỹ đầu tư.

Tuy nhiên, ông Liu cho rằng, giống như khi vận động viên vượt qua giai đoạn cạn kiệt năng lượng, thị trường vốn mạo hiểm Đông Nam Á cũng đang chuẩn bị bước sang một chu kỳ mới với tiềm năng sinh lợi lớn hơn trong 5 đến 10 năm tới.

Lịch sử đã chứng minh rằng, một số khoản đầu tư tốt nhất thường được thực hiện trong giai đoạn thị trường ảm đạm. Khi tâm lý lạc quan bị thay thế bởi sự thận trọng, cả nhà sáng lập lẫn nhà đầu tư có thể tập trung hơn vào tầm nhìn dài hạn, thay vì chạy theo những kết quả ngắn hạn. Điều này giúp định giá trở nên hợp lý hơn, tạo nền tảng cho sự tăng trưởng bền vững.

Gen Ping Liu chia sẻ, trong những năm tháng đầu sự nghiệp, ông đã chứng kiến nhiều khoản đầu tư thành công như Grab (2012), Patsnap (2014) và Nium (2016), được thực hiện trong bối cảnh thị trường không mấy lạc quan. Chính trong giai đoạn đó, các nhà sáng lập tập trung hơn vào việc tạo ra giá trị lâu dài thay vì theo đuổi lợi nhuận nhanh chóng.

So với thời kỳ bùng nổ năm 2022, khi định giá các startup tăng cao đến mức phi lý, thị trường hiện nay đang quay trở lại với sự hợp lý. Với ít đối thủ cạnh tranh hơn trong mỗi thương vụ, các quỹ đầu tư mạo hiểm có thể tham gia ở mức định giá hợp lý hơn. Điều này không chỉ tạo lợi thế cho nhà đầu tư mà còn giúp các nhà sáng lập giảm áp lực và tập trung vào việc hoàn thiện tầm nhìn của họ.

Ví dụ, trong giai đoạn bùng nổ, một vòng gọi vốn thiên thần cho các startup có đội ngũ sáng lập từ các tập đoàn lớn có thể đạt mức định giá trước tiền lên đến 15-20 triệu đô la Singapore. Trong khi đó, ở thời điểm hiện tại, định giá đã giảm xuống mức hợp lý hơn, khoảng 10 triệu đô la Singapore cho vòng gọi vốn Series A.

Nếu như đầu những năm 2010, thị trường vốn mạo hiểm tại Đông Nam Á chủ yếu tập trung vào các nền tảng thương mại thuần túy và các doanh nghiệp Internet, thì ngày nay, bức tranh đã trở nên đa dạng hơn. Các lĩnh vực công nghệ sâu (deep tech) đang nhận được sự quan tâm lớn, đặc biệt tại Singapore với sự phát triển mạnh mẽ trong các ngành trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học và công nghệ xanh.

Malaysia cũng đang xây dựng hệ sinh thái xung quanh công nghệ bán dẫn, một ngành công nghiệp quan trọng hỗ trợ nhiều tiến bộ công nghệ. Trong khi đó, Việt Nam nổi bật với nguồn nhân lực AI dồi dào, thu hút sự chú ý từ các tập đoàn quốc tế. Điển hình, Nvidia đã mua lại startup AI - VinBrain vào tháng 10 năm nay.

Ngoài ra, các công ty phần mềm dịch vụ (SaaS) có doanh thu ổn định cũng đang mở rộng hoạt động khắp khu vực. Một số ví dụ tiêu biểu là Coolmate - một thương hiệu trực tiếp đến người tiêu dùng của Việt Nam, theo đuổi chiến lược đa kênh kết hợp trực tuyến và ngoại tuyến, đồng thời vẫn duy trì lợi nhuận.

Thị trường vốn mạo hiểm Đông Nam Á, dù còn non trẻ so với các thị trường phát triển như Mỹ hay Trung Quốc, đã có những bước tiến vượt bậc trong thập kỷ qua. Số lượng các thương vụ thoái vốn đang tăng lên, bao gồm cả IPO, bán lại cho đối tác chiến lược và các giao dịch thứ cấp. Tuy nhiên, cơ hội thoái vốn vẫn còn hạn chế so với kỳ vọng.

Ấn Độ là một ví dụ điển hình về sự chuyển biến tích cực. Từ một thị trường khó khăn cho việc thoái vốn công nghệ cách đây một thập kỷ, Ấn Độ hiện đang chứng kiến sự bùng nổ trên thị trường công khai. Điều này gợi mở rằng, Đông Nam Á cũng sẽ trải qua sự chuyển mình tương tự trong tương lai gần.

Dù đối mặt với nhiều câu hỏi chưa có lời giải, như căng thẳng địa chính trị và các thay đổi về chính sách, thị trường vốn mạo hiểm tại Đông Nam Á vẫn đang ở vị thế tốt hơn bao giờ hết để đạt được tăng trưởng bền vững. Từ một thị trường mới nổi, khu vực này đã phát triển thành một hệ sinh thái cạnh tranh, sẵn sàng hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp ở mọi giai đoạn phát triển.

Năm 2024 có thể được ghi nhớ như một năm chuyển đổi của thị trường vốn mạo hiểm Đông Nam Á. Thay vì dễ dàng, năm nay đã buộc cả nhà đầu tư và nhà sáng lập tập trung vào việc tạo ra giá trị lâu dài. Với tầm nhìn rõ ràng hơn, định giá hợp lý hơn và một hệ sinh thái ngày càng trưởng thành, khu vực này đang bước vào một chương mới đầy hứa hẹn. Khi hướng đến năm 2025, tất cả các bên cần sẵn sàng để nắm bắt những cơ hội lớn trong hành trình phía trước.