Tháng 10/2024, MoMo công bố định vị thương hiệu mới, sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để hỗ trợ quản lý tài chính cho 30 triệu người dùng. Mới đây, Cake by VPBank trở thành ngân hàng số đầu tiên ở Đông Nam Á đạt chứng nhận ISO cấp độ 2 từ iBeta cho công nghệ sinh trắc học khuôn mặt.

Hai sự kiện này cho thấy vai trò của AI trong ngành fintech Việt Nam, vừa đảm bảo an ninh mạng vừa mở rộng tiếp cận dịch vụ tài chính.

MoMo cho biết 70% người trưởng thành Việt Nam thiếu kiến thức tài chính và 67% không tự tin xử lý khủng hoảng tài chính cá nhân, theo Tổng giám đốc Nguyễn Mạnh Tường.

MoMo tích hợp AI qua các tính năng như trung tâm tài chính và trợ lý Moni để hỗ trợ người dùng quản lý chi tiêu và lập kế hoạch tài chính. Nền tảng cũng hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số, đáp ứng nhu cầu thị trường tài chính số.

Trong khi đó, Cake by VPBank phát triển giải pháp Cake Face Authen, sử dụng Passive Liveness Detection để xác thực khuôn mặt mà không yêu cầu hành động từ người dùng. Công nghệ này đạt tỷ lệ tấn công thành công 0% và tỷ lệ từ chối người dùng hợp lệ 0%, theo kiểm tra của iBeta. 

Cake Face Authen hỗ trợ quy trình định danh khách hàng điện tử (eKYC) cho các giao dịch như mở tài khoản và thanh toán trực tuyến. Cake áp dụng chuẩn xác thực không mật khẩu và sử dụng hơn 80 mô hình AI để quản lý rủi ro tín dụng và tương tác khách hàng.

Thị trường thanh toán số Việt Nam dự kiến đạt 101,5 tỷ USD vào năm 2025, theo Statista. Tuy nhiên, sự tăng trưởng này làm gia tăng các cuộc tấn công mạng sử dụng AI, như deepfake, gian lận giao dịch, và đánh cắp danh tính. 

PGS Phạm Công Hiệp, Đại học RMIT Việt Nam, cho biết các cuộc tấn công này được tự động hóa, khiến hệ thống bảo mật truyền thống khó phát hiện. AI trở thành công cụ phòng thủ hiệu quả. 

Đơn cử, Cake by VPBank cho biết họ sử dụng AI để phân tích dữ liệu giao dịch theo thời gian thực, phát hiện bất thường như rút tiền lớn từ thiết bị lạ và tự động kích hoạt xác minh hoặc khóa tài khoản. Công nghệ sinh trắc học của họ nhận diện các dấu hiệu deepfake, như chuyển động mắt bất thường hoặc ánh sáng không đồng nhất, để ngăn chặn gian lận. 

Ông Hiệp tại RMIT nhấn mạnh rằng các mô hình AI này liên tục học hỏi, thích nghi với các mô hình gian lận mới.

Ông cũng lưu ý rằng AI hỗ trợ phản hồi sự cố nhanh chóng thông qua tự động hóa quy trình bằng robot (RPA). Trong trường hợp vi phạm bảo mật, RPA tự động ngắt kết nối hệ thống bị nhiễm, đóng băng tài khoản đáng ngờ, và thông báo cho người dùng trong vài giây. 

Ngoài ra, AI giúp cải thiện tiếp cận tài chính. MoMo sử dụng AI để cung cấp công cụ quản lý chi tiêu, hỗ trợ nhóm khách hàng chưa được ngân hàng truyền thống phục vụ. Trong khi đó, Cake tích hợp AI vào quy trình eKYC, giảm thời gian mở tài khoản và xác minh giao dịch. 

PGS Hiệp đề xuất ba chiến lược cho doanh nghiệp fintech. Thứ nhất, xây dựng văn hóa ưu tiên an ninh mạng bằng cách đào tạo nhân viên nhận diện mối đe dọa và tích hợp bảo mật vào phát triển sản phẩm. 

Thứ hai, hợp tác với cơ quan quản lý và chuyên gia an ninh mạng để chia sẻ thông tin về mối đe dọa. Cake tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế và quy định trong nước, đồng thời tham gia chia sẻ thông tin. 

Thứ ba, áp dụng kiến trúc Zero Trust (ZTA), yêu cầu xác thực liên tục cho mọi người dùng và thiết bị, kể cả trong mạng nội bộ, để giảm rủi ro từ các cuộc tấn công tinh vi. RMIT nhấn mạnh rằng ZTA phù hợp với bối cảnh tội phạm mạng ngày càng phức tạp.

Giảng viên RMIT lưu ý thêm rằng doanh nghiệp cần xem an ninh mạng là yếu tố cốt lõi trong chiến lược, không chỉ là vấn đề kỹ thuật. Đào tạo nhân viên ở mọi cấp độ và tích hợp bảo mật vào quy trình phát triển sản phẩm là cần thiết. Hợp tác với cơ quan quản lý giúp doanh nghiệp cập nhật phương pháp bảo mật mới nhất.