Tháng 11/2023, một vụ hỏa hoạn xảy ra tại bãi đỗ xe sân bay Luton (Vương quốc Anh). Vụ việc đã dấy lên đồn đoán rằng một chiếc xe điện là nguyên nhân, theo The Guardian. Tuy nhiên, sở cứu hỏa Bedfordshire đã nhanh chóng bác bỏ giả thuyết này. Họ cho biết ngọn lửa dường như bắt nguồn từ một chiếc ô tô chạy dầu diesel.

Dù vậy, tin đồn vẫn không lắng xuống. Nó lan truyền trên mạng xã hội nhanh như cháy rừng. Ngay cả khi được kiên nhẫn giải thích và bác bỏ, những câu chuyện này vẫn tồn tại dai dẳng không bao giờ dứt.

Có hai tin đồn chính về các vụ cháy xe điện. Thứ nhất, xe điện được cho là dễ cháy hơn. Thứ hai, khi cháy, chúng gây ra thiệt hại nghiêm trọng hơn.

Hiện có hàng triệu xe điện đang lưu thông trên thế giới, vì vậy chúng ta đã có một số dữ liệu ban đầu. Các chuyên gia cho biết, bằng chứng cho thấy không có lý do gì để nghĩ rằng xe điện dễ bốc cháy hơn. 

Ông Colin Walker, một chuyên gia về giao thông, nói với The Guardian: “Tất cả dữ liệu đều chỉ ra rằng xe điện có khả năng bốc cháy thấp hơn rất nhiều so với xe chạy xăng. Rất nhiều vụ cháy xe xăng hoặc xe dầu đơn giản là không được truyền thông đưa tin”.

Thực tế là, dữ liệu hiện có cho thấy nguy cơ cháy ở xe xăng và xe dầu cao hơn từ 20 đến 80 lần, theo ET Auto. 

Công ty EV FireSafe của Australia chuyên theo dõi các vụ cháy pin xe điện du lịch trên toàn thế giới. Từ năm 2010 đến tháng 6/2023, cơ sở dữ liệu của họ chỉ ghi nhận 393 vụ cháy được xác minh trên toàn cầu. Con số này là trên tổng số khoảng 30 triệu xe điện đang lưu thông.

Tại Thụy Điển, một báo cáo vào tháng 5/2023 của Cơ quan Phòng vệ Dân sự Thụy Điển cho thấy xe động cơ đốt trong có khả năng cháy cao hơn 20 lần so với xe điện.

Năm 2022, Thụy Điển ghi nhận 106 vụ cháy liên quan đến các phương tiện điện hóa. Hơn một nửa trong số đó là xe scooter điện (38 vụ) và xe đạp điện (20 vụ). 

Trong số 611.000 xe điện của Thụy Điển, có 23 vụ cháy được báo cáo (chiếm 0,004%). Trong khi đó, 4,4 triệu xe xăng và dầu ghi nhận 3.400 vụ cháy (chiếm 0,08%).

Trên toàn cầu, tổ chức EV FireSafe nhận thấy khoảng 0,0012% xe du lịch điện bị cháy từ năm 2010 đến 2023. Mặc dù khó tìm thấy số liệu toàn cầu tương tự cho xe xăng và dầu, EV Firesafe đã sử dụng báo cáo từ nhiều quốc gia và nhận thấy nguy cơ cháy ở các loại xe này cao hơn nhiều, ở mức 0,1%. Con số này cao hơn 80 lần so với tỷ lệ mà EV Firesafe tìm thấy ở xe điện.

Một báo cáo nội bộ của Tesla năm 2020 (chưa được kiểm chứng độc lập) cho thấy cứ mỗi 330 triệu km di chuyển thì có một vụ cháy xe Tesla. Báo cáo này cũng lưu ý rằng dữ liệu của Hiệp hội Phòng cháy Chữa cháy Quốc gia Mỹ cho thấy một tỷ lệ cao hơn nhiều, cứ mỗi 30,6 triệu km lại có một vụ cháy.

Vậy tại sao lại có quan niệm xe điện dễ cháy? Câu trả lời sẽ rõ hơn khi bạn xem video một vụ cháy xe điện: chúng rất dữ dội. Khi pin cháy, chúng có thể tạo ra các vụ nổ và những ngọn lửa phụt ra rất nguy hiểm.

Hỏa hoạn có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân. Pin ô tô lưu trữ năng lượng bằng các phản ứng hóa học. Pin xe điện lưu trữ rất nhiều năng lượng trong một không gian rất nhỏ. Khi bị hư hỏng, một sự cố đoản mạch bên trong sẽ kích hoạt một phản ứng chuỗi gọi là "thoát nhiệt không kiểm soát". Khi đó, bộ pin tạo ra nhiều nhiệt hơn mức nó có thể giải tỏa và bắt lửa.

Pin có thể bốc cháy vì nhiều lý do: hư hỏng vật lý do va chạm, lỗi sản xuất, lỗi pin, sửa chữa tại xưởng, cố ý đốt phá, cháy từ bên ngoài hoặc quá nhiệt.

Cơ sở dữ liệu của EV FireSafe cho thấy: Khoảng 18% các vụ cháy xảy ra khi xe đang sạc. Khoảng 25% sự cố xảy ra trong không gian hầm, 31% khi đang đỗ ngoài trời và 29% khi đang lái xe.

Một thách thức khác là việc dập lửa cho xe điện. Một khi pin đã bốc cháy, chúng có thể rất khó kiểm soát. Các đám cháy pin lithium cháy ở nhiệt độ cực cao, có thể kéo dài nhiều ngày và gây thiệt hại nặng nề. Chúng thường bùng phát trở lại ngay khi ngọn lửa tưởng chừng đã tắt.

Nếu không được xử lý đúng cách, cháy pin có thể tỏa ra khí và hóa chất cực độc trong nhiều giờ. Cần có các đội cứu hỏa được đào tạo bài bản để xử lý những đám cháy này. Các phương pháp kiểm soát đám cháy bao gồm làm mát pin bằng nước, hoặc dùng cần cẩu nhấc xe và nhấn chìm vào một thùng chứa nước lớn.

Một điểm quan trọng khác, các chuyên gia cho rằng danh tiếng của ô tô điện đang bị ảnh hưởng bởi các loại xe hai bánh như xe scooter và xe đạp điện. Tỷ lệ sự cố cháy và an toàn đường bộ ở xe scooter và xe đạp điện cao hơn. 

Dữ liệu của EV Firesafe cho thấy trong nửa đầu năm 2023, chúng gây ra hơn 500 vụ cháy pin, 138 người bị thương và 36 người tử vong trên toàn thế giới. Trong cùng 6 tháng đó, 35 vụ cháy pin xe điện du lịch chỉ dẫn đến 8 người bị thương và 4 người tử vong.

Nguyên nhân chủ yếu là do chất lượng thiết kế và cấu tạo pin của xe scooter/xe đạp điện kém, cũng như việc sử dụng bộ sạc không được cấp phép.

Ô tô và xe tải điện sử dụng cùng công nghệ pin nhưng có thiết kế tinh vi hơn nhiều. Hệ thống làm mát tiên tiến giúp giữ pin của chúng ở nhiệt độ tối ưu trong quá trình lái xe và sạc hàng ngày. Điều này làm cho chúng an toàn hơn nhiều so với pin trong xe scooter và xe đạp điện.

Kết luận, dù một khi đã cháy thì rất nguy hiểm, nhưng dữ liệu hiện tại cho thấy xác suất xảy ra hỏa hoạn ở xe điện thấp hơn nhiều so với xe xăng và xe dầu.

Tất nhiên, điều này có thể thay đổi trong tương lai. Khi lượng xe điện cũ và pin cũ tăng lên, tỷ lệ hỏa hoạn có thể sẽ tăng theo. Dù vậy, ở thời điểm hiện tại, tỷ lệ này sẽ phải tăng lên nhiều lần mới có thể đáng lo ngại bằng xe động cơ đốt trong.