Neta Auto từng là một ngôi sao đang lên trong làng xe điện khởi nghiệp của Trung Quốc. Tuy nhiên, hãng đang vấp phải sự phản đối mạnh mẽ tại Thái Lan, thị trường nước ngoài lớn nhất của mình.

Nguyên nhân là do công ty mẹ của Neta đã bắt đầu thủ tục tái cấu trúc phá sản. Sự việc này làm dấy lên lo ngại. Nhiều người cho rằng cuộc chiến giá xe điện ở Trung Quốc đang buộc các hãng xe nhỏ phải vội vàng mở rộng ra nước ngoài, ngay cả khi tài chính chưa vững vàng, theo Rest of World.

Trước đây, Neta đã thu hút được khách hàng ở Thái Lan nhờ các ưu đãi hấp dẫn. Ví dụ, họ tặng miễn phí thiết bị sạc tại nhà và gia hạn thời gian bảo hành. Nhưng trong vài tuần gần đây, trang Facebook của Neta tại Thái Lan lại ngập tràn các khiếu nại. Khách hàng phàn nàn về dịch vụ hậu mãi và lo lắng về sức khỏe tài chính của công ty mẹ.

Doanh nhân người Thái, ông Chaicharn, chia sẻ rằng ông đã tìm hiểu rất kỹ. Sau đó, ông mới quyết định mua một chiếc xe điện Neta vào tháng 1 năm ngoái với giá 549.000 baht (khoảng 16.973 USD). 

Nhưng không lâu sau, ông nhận được tin xấu. Hãng báo rằng một phụ tùng thay thế hiện không có và sẽ không biết khi nào có hàng trở lại. Một trung tâm dịch vụ ở địa phương cũng đã đóng cửa. Khi biết công ty mẹ của Neta sắp phá sản, ông đã làm thủ tục để đòi lại tiền.

"Ai mà ngờ được chứ? Họ từng là một trong những thương hiệu bán chạy nhất ở Trung Quốc cơ mà”, ông Chaicharn nói. Ông yêu cầu chỉ nêu tên của mình vì đang trong quá trình yêu cầu hoàn tiền.

Tại Trung Quốc, chuyện người mua xe điện mất đi dịch vụ hậu mãi không phải là hiếm. Điều này thường xảy ra khi các công ty phá sản vì cuộc chiến giá cả. 

Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng rắc rối của Neta là một bước ngoặt. Hậu quả của nó giờ đây đã lan ra nước ngoài, đe dọa danh tiếng của các hãng xe Trung Quốc. 

Năm ngoái, hơn 30 thương hiệu xe điện Trung Quốc đã tích cực mở rộng ra quốc tế. Nhiều hãng trong số đó thậm chí còn chưa có lãi tại thị trường quê nhà.

Tháng trước, Hozon New Energy Automobile, công ty mẹ của Neta, xác nhận đã bước vào quá trình tái cấu trúc phá sản ở Trung Quốc. Trước đó, các video lan truyền cho thấy nhân viên của công ty đã biểu tình ngồi vì bị nợ lương.

BYD là nhà sản xuất xe điện hàng đầu Trung Quốc. Hãng đã vượt qua Tesla về doanh số toàn cầu vào năm ngoái. Mới đây, BYD cũng đã lên tiếng về vấn đề này. Ông Li Yunfei, tổng giám đốc thương hiệu và quan hệ công chúng của BYD, phát biểu tại một diễn đàn ngành ngày 6/6: "Nếu các công ty kinh doanh không tốt ở trong nước thì việc mở rộng ra nước ngoài có thể không phải là một điều hay. Điều này có thể làm tổn hại đến hình ảnh chung của các thương hiệu Trung Quốc”.

Thị trường xe điện Trung Quốc đã tái cơ cấu rất nhanh. Số lượng nhà sản xuất xe điện nội địa đã giảm từ 487 hãng năm 2018 xuống còn khoảng 130 hãng vào năm 2024. Công ty tư vấn AlixPartners ở New York dự báo rằng sẽ chỉ còn dưới 15 thương hiệu tồn tại được đến năm 2030. 

Tháng trước, cơ quan hoạch định kinh tế hàng đầu của Trung Quốc đã cảnh báo BYD và các công ty xe điện khác không được bán xe dưới giá thành sản xuất.

Ông Lei Xing, một nhà tư vấn ngành ô tô Trung Quốc tại Mỹ, nói rằng việc Neta đẩy mạnh ra quốc tế là một dấu hiệu của sự tuyệt vọng. "Lý do họ ra nước ngoài đơn thuần là để cứu vãn việc kinh doanh trong nước”, ông nói. "Nhìn chung, tôi không nghĩ chiến lược đó hiệu quả”.

Ông cũng chỉ ra các hãng xe điện khác của Trung Quốc đang gặp khó khăn, như Aiways, Skywell, Rox Motor, và Gecko Motors. Các công ty này cũng đã chuyển hướng ra nước ngoài với hy vọng tồn tại. Ví dụ, Aiways đã quyết định ngừng hoàn toàn hoạt động trong nước để tập trung vào thị trường châu Âu.

"Chúng tôi sẽ không bán xe ở Trung Quốc nữa vì cuộc chiến giá cả ở đó quá khốc liệt”, một phát ngôn viên của Aiways nói với Reuters.

WM Motor là một thương hiệu xe điện Trung Quốc khác. Hãng bắt đầu tái tổ chức phá sản gần hai năm trước và vẫn đang gặp khó khăn trong việc cung cấp dịch vụ hậu mãi cho khách hàng tại Trung Quốc. Kế hoạch mở rộng sang châu Âu và Trung Đông của họ đã bị đình trệ.

Neta được thành lập vào năm 2018. Hãng vào thị trường Thái Lan năm 2022 và bán được hơn 12.000 xe vào năm 2023. Đây là doanh số xe điện cao thứ hai, chỉ sau BYD. Thành công này có được nhờ các khoản trợ cấp hào phóng của chính phủ Thái Lan. Đây là một ưu đãi quan trọng giúp các hãng xe điện Trung Quốc có chỗ đứng ở Đông Nam Á.

Với thành công đó, Neta đặt nhiều hy vọng vào các thị trường nước ngoài. Nhà sáng lập Fang Yunzhou từng nói với South China Morning Post vào tháng 12 năm ngoái rằng công ty đặt mục tiêu bán một nửa số xe ở nước ngoài và có lãi vào năm 2026. 

Tuy nhiên, các dấu hiệu khó khăn đã xuất hiện từ lúc đó. Công ty đã sa thải nhân viên và cắt giảm chi phí hành chính. Trong năm 2024, doanh số của hãng tại Trung Quốc đã giảm gần 50% so với cùng kỳ năm trước.

Doanh số tại Thái Lan cũng sụt giảm. Sau khi bán gần 8.000 xe vào năm 2024, Neta chỉ bán được 1.256 chiếc trong 5 tháng đầu năm nay. Theo đài truyền hình nhà nước Thái Lan NBT World, con số này đã giảm 43% so với cùng kỳ. 

Truyền thông Thái Lan đưa tin rằng hãng đã sa thải hàng trăm nhân viên địa phương vào cuối năm 2024 và đóng cửa 20 trong số 60 phòng trưng bày vào đầu năm nay.

Trong một thông cáo vào tháng 6, hãng cho biết công ty đang tái cấu trúc và tìm kiếm nhà đầu tư mới. Sau khi có vốn, Neta dự định sẽ "tập trung mạnh hơn vào các thị trường trọng điểm" như Thái Lan, Malaysia, và Brazil.

Hội đồng Người tiêu dùng Thái Lan cho biết họ đã nhận được rất nhiều khiếu nại về Neta trong năm nay. Các khiếu nại bao gồm việc không có phụ tùng, các trung tâm dịch vụ đóng cửa, và khách hàng phải tự sửa xe. 

Tổng cộng đã có hơn 220 khiếu nại kể từ khi thương hiệu này vào thị trường năm 2022. Hội đồng hiện đang hỗ trợ cơ quan bảo vệ người tiêu dùng của chính phủ điều tra hoạt động của Neta tại nước này.

Một người am hiểu hoạt động của Neta ở nước ngoài cho biết công ty đã bắt đầu giảm giá sâu hơn và tăng hoa hồng cho đại lý. Động thái này diễn ra ở ít nhất một thị trường nước ngoài nhằm vực dậy doanh số. 

Tại Thái Lan, trường hợp của Neta có thể làm thay đổi chính sách quốc gia. Tháng trước, chính phủ đã đề xuất siết chặt các quy định về trợ cấp xe điện. Điều này sẽ ảnh hưởng đến khoảng 18 thương hiệu xe điện Trung Quốc đang hoạt động tại đây.

Mặc dù có nhiều bất ổn, xe điện Trung Quốc vẫn được ưa chuộng ở Đông Nam Á nhờ giá cả phải chăng. Theo công ty nghiên cứu thị trường toàn cầu Kadence International, các mẫu xe Trung Quốc thường rẻ hơn tới 20% so với xe của Nhật Bản và phương Tây.

Tuy nhiên, giá rẻ có thể không đủ để duy trì tăng trưởng.

Ông Kriengkrai Techakanont, một giáo sư kinh tế tại Đại học Thammasat ở Bangkok, nói: "Chỉ riêng giá cả cạnh tranh sẽ không đủ để thu hút khách hàng mới”. "Mạng lưới dịch vụ và sự hỗ trợ lâu dài sẽ ngày càng đóng vai trò quan trọng hơn trong quyết định của người tiêu dùng khi chọn một thương hiệu xe điện”, ông cho biết thêm.