Thế giới đang rơi vào cảnh thiếu hụt nghiêm trọng chip nhớ - linh kiện thiết yếu giúp thiết bị điện tử lưu trữ dữ liệu. Giá cả vì thế leo thang, buộc các công ty trí tuệ nhân tạo (AI) và nhà sản xuất đồ điện tử tiêu dùng phải cạnh tranh quyết liệt để giành lấy nguồn cung ngày càng khan hiếm.

Các nhà sản xuất smartphone Trung Quốc bắt đầu cảnh báo về việc tăng giá thiết bị. Các gã khổng lồ công nghệ Microsoft, Alphabet và ByteDance chạy đua để kiếm nguồn cung từ các nhà sản xuất chip nhớ như Micron, Samsung Electronics và SK Hynix, tờ Reuters cho hay.

Tình trạng khan hiếm diễn ra đối với hầu hết các loại bộ nhớ, từ chip flash dùng trong USB và smartphone đến bộ nhớ băng thông cao (HBM) - thành phần cốt lõi trong các trung tâm dữ liệu. 

Theo hãng nghiên cứu thị trường TrendForce, giá một số sản phẩm bộ nhớ đã tăng hơn gấp đôi kể từ tháng 2.

Hậu quả có thể vượt ra ngoài lĩnh vực công nghệ. Nhiều nhà kinh tế và lãnh đạo doanh nghiệp cảnh báo sự thiếu hụt kéo dài có nguy cơ trì hoãn các dự án hạ tầng kỹ thuật số trị giá hàng trăm tỷ USD, đồng thời cản trở tiến trình gia tăng năng suất nhờ AI.

Tình trạng này cũng có nguy cơ làm gia tăng áp lực lạm phát đúng lúc nhiều nền kinh tế đang cố gắng kiềm chế giá cả và xoay xở với thuế quan của Mỹ.

Ông Sanchit Vir Gogia, CEO công ty cố vấn công nghệ Greyhound Research, nhấn mạnh: “Thiếu hụt bộ nhớ không còn là vấn đề ở cấp độ linh kiện mà đã trở thành rủi ro kinh tế vĩ mô. Nỗ lực phát triển AI đang bị đe dọa vì chuỗi cung ứng không thể đáp ứng nhu cầu phần cứng”. 

Rắc rối hiện nay bắt nguồn từ sự chuyển dịch của ngành công nghệ. Nhằm phục vụ cuộc đua AI, các nhà sản xuất chip đã dồn lực cho phân khúc chip tiên tiến.

Hệ quả là họ vừa không đáp ứng đủ nhu cầu chip cao cấp, vừa khiến nguồn cung chip nhớ truyền thống giảm mạnh, ảnh hưởng tới smartphone, PC và thiết bị điện tử tiêu dùng. 

Theo TrendForce, mức tồn kho bình quân của DRAM, linh kiện chủ yếu được dùng trong máy tính và smartphone, đã giảm xuống chỉ còn khoảng 2 - 4 tuần vào tháng 10, so với 3 - 8 tuần hồi tháng 7 và 13 - 17 tuần vào cuối năm 2024.

Samsung và SK Hynix đã công bố các khoản đầu tư mới để mở rộng năng lực sản xuất chip, nhưng không cung cấp chi tiết về kế hoạch phân bổ công suất giữa HBM và chip nhớ. Theo CIti, SK Hynix từng lưu ý với các nhà phân tích rằng tình trạng thiếu hụt bộ nhớ sẽ kéo đài dến cuối năm 2027.

Ông Chey Tae-won, Chủ tịch Tập đoàn SK - công ty mẹ của SK Hynix - chia sẻ tại một hội thảo ở Seoul vào tháng trước: “Những ngày qua, chúng tôi nhận được nhiều yêu cầu cung cấp chip nhớ đến mức chúng tôi lo ngại khó có thể đáp ứng hết. Nếu chúng tôi không thể cung cấp hàng, các doanh nghiệp này có nguy cơ không thể vận hành nổi".

Giá chip tăng 60%

Sau khi ChatGPT ra mắt vào tháng 11/2022 và châm ngòi cho cơn sốt AI toàn cầu, các nhà sản xuất chip nhớ đã phân bổ thêm nguồn lực cho HBM - loại linh kiện dùng trong các bộ xử lý AI mạnh mẽ của Nvidia.

Bện canh đó, sự cạnh tranh từ các nhà sản xuất DRAM cấp thấp hơn của Trung Quốc cũng thúc đẩy Samsung và SK Hynix tăng tốc chuyển dịch sang những sản phẩm có biên lợi nhuận cao hơn. Trong khi đó, hai ông lớn Hàn Quốc lại chiếm gần 2/3 thị trường DRAM toàn cầu.

Tuy nhiên, sự chuyển hướng này lại diễn ra đúng lúc thị trường trung tâm dữ liệu và PC bước vào chu kỳ thay thế, đồng thời doanh số smartphone lại cao hơn dự kiến. 

Ông Dan Hutcheson, nhà nghiên cứu tại TechInsights, bình luận: “Nhu cầu mạnh mẽ bất ngờ khiến các nhà sản xuất chip nhớ không kịp trở tay”.

Samsung đã tăng giá chip nhớ server 60% vào tháng trước. CEO Jensen Huang của Nvidia thừa nhận giá chip đã leo thang đáng kể nhưng khẳng định công ty ông đã đảm bảo đủ nguồn cung.

Trong tháng 10, Google, Amazon, Microsoft và Meta (Facebook) đã yêu cầu Micron cung cấp cho họ nhiều chip nhất có thể, bất kể giá là bao nhiêu.

Các công ty Alibaba, ByteDance và Tencent của Trung Quốc cũng cử đại diện đến Samsung và SK Hynix vào tháng 10 và tháng 11 nhằm nỗ lực thu mua thêm chip, nguồn tin của Reuters cho hay. “Mọi doanh nghiệp đều đang nài nỉ để có chip”, một người bình luận.

Cú sốc giá smartphone?

Hai nhà sản xuất smartphone Xiaomi và Realme của Trung Quốc đã cảnh báo họ có thể phải tăng giá sản phẩm.

Ông Francis Wong, Giám đốc marketing của Realme tại thị trường Ấn Độ, chia sẻ với Reuters: “Kể từ khi smartphone ra đời, chưa bao giờ giá bộ nhớ lại tăng cao như hiện nay”. Ông cho biết Realme có thể phải tăng giá thiết bị cầm tay thêm 20 - 30% vào tháng 6 năm sau.

Vị giám đốc nói tiếp: “Một số nhà sản xuất có thể tiết kiệm chi phí camera, bộ xử lý hoặc pin. Nhưng chi phí lưu trữ là thứ mà mọi nhà sản xuất phải gánh chịu hoàn toàn". 

Xiaomi cho biết công ty sẽ đối phó với chi phí bộ nhớ bằng cách điều chỉnh giá bán và thúc đẩy doanh số các dòng smartphone cao cấp. Đồng thời, Xiaomi kỳ vọng các mảng kinh doanh khác sẽ giúp bù đắp tác động này.

Trong tháng 11, nhà sản xuất laptop ASUS của Đài Loan cho biết họ còn lượng tồn kho đủ dùng trong 4 tháng, bao gồm các linh kiện bộ nhớ. Công ty sẽ điều chỉnh giá bán khi cần thiết.