Trong năm nay, Chính phủ và Quốc hội đặt mục tiêu kiểm soát lạm phát ở mức 4 - 4,5%, do đó con số lạm phát trong hai tháng đầu năm vẫn còn cách xa mục tiêu trên.

Tuy nhiên, giá tiêu dùng đang có xu hướng tăng trở lại do ba nguyên nhân chính. Thứ nhất, sức ép từ mức nền lạm phát khá thấp của năm ngoái. Thứ hai, tác động của giá dầu thô trong bối cảnh xung đột địa chính trị vẫn tiếp diễn.

Và thứ ba là chính sách tiền tệ nới lỏng. Ông Long cho rằng dù các sức ép về nhập khẩu lạm phát từ thế giới đang bớt đi nhưng việc nới lỏng tiền tệ đâu đó cũng tác động lên lạm phát.

Ngược lại với giai đoạn cuối năm 2022, đầu năm 2023 khi tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng đẩy giá nguyên, nhiên vật liệu tăng cao gây áp lực nhập khẩu lạm phát khiến Ngân hàng Nhà nước phải thắt chặt chính sách tiền tệ thì năm nay sức ép từ bên ngoài đã giảm đáng kể, NHNN nới lỏng chính sách tiền tệ để hỗ trợ tăng trưởng.

Chính vì vậy, mục tiêu mà Chính phủ và Quốc hội đặt ra khá cao ở mức 4 - 4,5% vừa đảm bảo kiềm chế lạm phát nhưng cũng tạo không gian để kích thích tăng trưởng.

Tuy nhiên, một điểm đáng lo ngại là việc CPI tháng 2 tăng 1,04% so với tháng 1 cho thấy mức lạm phát của tháng 2 khá mạnh. Điều này cũng phụ thuộc nhiều vào yếu tố mùa vụ bởi rổ hàng hoá CPI cấu phần cho lương thực, thực phẩm khá lớn, không giống như các quốc gia đang phát triển.

"Tháng 2 năm nay cũng bao gồm giai đoạn Tết Nguyên đán nên giá cả hàng hoá vào dịp Tết cũng tăng rất mạnh, từ đó gây áp lực lên lạm phát", ông Long cho hay.

Lạm phát lõi tuy thấp hơn lạm phát chung (3,67%) chủ yếu do giá lương thực, xăng dầu, giá dịch vụ y tế và giá dịch vụ giáo dục là yếu tố tác động tăng CPI nhưng thuộc nhóm hàng được loại trừ trong danh mục tính toán lạm phát cơ bản nhưng đã có xu hướng tăng dài hạn. Trong tháng 1, lạm phát cơ bản là 2,72% còn tháng tăng lên 2,84%.

Dù vậy, khi xem xét chỉ số tăng trưởng bán lẻ hàng hoá và dịch vụ tiêu dùng, vị chuyên gia này đánh giá kiểm soát lạm phát được hỗ trợ bởi sức cầu yếu. Chỉ số bán lẻ hàng hoá và dịch vụ tiêu dùng trong hai tháng đầu năm tăng 6,8%.

"Năm 2023 được đánh giá là năm sức cầu yếu nhưng chỉ số bán lẻ hàng hoá và dịch vụ tiêu dùng vẫn tăng gần 10%. Bước sang hai tháng đầu năm nay, dù bao gồm cả giai đoạn Tết Nguyên đán mà chỉ số này chỉ tăng 6,8%, khá yếu so với các năm trước, đặc biệt là so với mức tăng 16 - 17% ở giai đoạn trước COVID-19", chuyên gia nói.

Rõ ràng cầu tiêu dùng trong nước vẫn cần phải cải thiện, tốc độ tăng trưởng tiêu dùng đang giảm khá mạnh, phản ánh sự vận hành của nền kinh tế. Vì vậy, lạm phát không quá đáng ngại bởi với sức cầu yếu như vậy, 

"Xét về mặt tổng thể chỉ số CPI hiện ở mức chấp nhận được, vừa đảm bảo câu chuyện kiểm soát lạm phát vừa hỗ trợ kích thích tăng trưởng", ông Long nhìn nhận.

PGS TS. Phạm Thế Anh cũng cho rằng lạm phát cao ở Việt Nam trong các tháng vừa qua chủ yếu do chi phí đẩy và điều tiết giá của các mặt hàng do Nhà nước quản lý chứ sức cầu vẫn rất yếu.

Ông đánh giá lạm phát năm nay khó có thể tăng mạnh chủ yếu do tổng cầu thấp song vẫn cần lưu ý về yếu tố quốc tế, khi giá dầu, giá lương thực lên cao sẽ gây ra nhập khẩu lạm phát đối với Việt Nam. Nếu không kiểm soát tốt lạm phát, lãi suất, tín dụng, để tăng trưởng nóng sẽ gây ra các rủi ro bong bóng trên các thị trường tài sản.