Việc xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế tại TP HCM và Đà Nẵng đang mở ra nhiều kỳ vọng mới đối với thị trường vốn, doanh nghiệp và nền kinh tế quốc gia.

Tham gia thảo luận tại Diễn đàn Đầu tư Việt Nam 2026 (VIF 2026), TS. Nguyễn Minh Cường, Chuyên gia kinh tế, nhận định Việt Nam từ lâu đã là một trong những điểm đến hấp dẫn của dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) trong khu vực và trên thế giới, dù trước đây chưa từng có trung tâm tài chính quốc tế.

Ông cho rằng chặng đường phát triển của Việt Nam, từ giai đoạn mở cửa kinh tế, ký Hiệp định Thương mại song phương với Mỹ (BTA), cho đến khi gia nhập WTO, APEC và ASEAN, là một quá trình tự do hoá thương mại sâu rộng, đem lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế.

Theo chuyên gia, nhờ quá trình hội nhập này, Việt Nam đã vươn lên trở thành một trong những trung tâm thu hút FDI hàng đầu thế giới.

Bên cạnh đó, thông qua việc gia nhập ASEAN, khi ký CEPT (hiệp định về thuế quan trong ASEAN) có tính ràng buộc, cùng hàng loạt hiệp định thương mại song phương với Mỹ và các đối tác khác, Việt Nam buộc phải cải cách và mở cửa mạnh mẽ hơn.

Đến nay, dù chưa phải là một nền kinh tế mở hoàn toàn, nhưng riêng trong lĩnh vực thương mại, Việt Nam đã nằm trong nhóm các quốc gia có độ mở lớn nhất thế giới. 

“Kết quả đó là tổng hợp của quá trình mở cửa, tự do hoá thương mại, gia nhập các định chế song phương và đa phương, cũng như việc thành lập các khu chế xuất… Tất cả đã góp phần giúp Việt Nam trở thành một nền kinh tế có kim ngạch xuất nhập khẩu và độ mở thương mại rất lớn”, chuyên gia nêu rõ.

Đặt vấn đề trong bối cảnh mới, TS. Nguyễn Minh Cường cho rằng Việt Nam đang đứng trước “bước thứ hai”: liệu nước ta có nên tiến tới tự do hoá tài chính hay không. Theo ông, việc thành lập trung tâm tài chính cần được xem là một phần trong chiến lược phát triển chứ không chỉ là một quyết định mang tính ý chí. 

“Có nên tiếp tục tiến tới tự do hoá tài chính hay không vẫn là một câu hỏi mở. Ví dụ, khi chúng ta bàn về việc xây dựng tập đoàn tài chính hay trung tâm tài chính, thì cần đặt vấn đề trong bối cảnh: Liệu đây có phải là bước phát triển tiếp theo của Việt Nam sau giai đoạn tự do hoá thương mại hay không? Trung tâm tài chính có thể trở thành xuất phát điểm và động lực để thúc đẩy quá trình tự do hoá tài chính hay không?” ông nói.

Chuyên gia cho biết hiện nay, Việt Nam đang kiểm soát dòng vốn, tức là vốn có thể ra vào, nhưng ở mức độ giới hạn. Ông đặt câu hỏi: “Liệu Việt Nam có dám mở hoàn toàn dòng vốn và trung tâm tài chính có thể trở thành nơi thí điểm cho việc mở cửa dòng vốn ra vào tự do hay không?”

Ông Nguyễn Minh Cường nhấn mạnh Việt Nam không thiếu vốn. Vào năm 2018, riêng phần vốn chưa giải ngân đã lên tới khoảng 20 tỷ USD. Trong 5 năm vừa qua, thông qua kênh trái phiếu doanh nghiệp, Việt Nam đã huy động được lượng vốn lên tới hàng chục tỷ USD. 

“Vấn đề không phải là thiếu vốn, mà là chưa sử dụng hết hoặc chưa huy động và phân bổ hiệu quả nguồn vốn trong nước, trong cả thị trường tài chính và thị trường vốn nội địa”, ông nhận định.

Từ đó, TS. Nguyễn Minh Cường nhấn mạnh ngoài việc hỗ trợ huy động vốn từ bên ngoài, trung tâm tài chính quốc tế cần được xem là một cầu nối, chất xúc tác giúp Việt Nam định hình rõ hơn cách thức và mức độ mở cửa thị trường tài chính trong tương lai. 

Ông cũng gợi mở khả năng áp dụng mô hình tương tự khu chế xuất trước đây - nơi có cơ chế ưu tiên đặc biệt trong phạm vi thí điểm, đồng thời cho rằng Việt Nam hoàn toàn có thể học hỏi từ kinh nghiệm của các quốc gia đã xây dựng trung tâm tài chính thành công.