Ngày 9/7, Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố gói thuế đối ứng thứ hai áp lên 8 quốc gia, trong đó Brazil chịu mức thuế cao nhất, lên tới 50%, theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản (VASEP). Thuế suất này dự kiến có hiệu lực từ 1/8 và có thể áp dụng lên các mặt hàng xuất khẩu chủ lực, bao gồm thủy sản.

Theo Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC), Brazil hiện là nguồn cung cá thịt trắng lớn thứ 5 vào thị trường Mỹ, sau Trung Quốc, Việt Nam, Iceland và Colombia, với kim ngạch năm 2024 đạt gần 59 triệu USD, chủ yếu là sản phẩm cá rô phi (phi lê tươi, đông lạnh và ướp lạnh). 

Trong 5 tháng đầu năm nay, xuất khẩu cá thịt trắng của Brazil sang Mỹ đã tăng tới 62% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt hơn 32 triệu USD. Tuy nhiên, nếu thuế 50% chính thức áp lên nhóm sản phẩm này, giá nhập khẩu trung bình có thể tăng từ 2,7–2,9 USD/kg lên hơn 4 USD/kg.

Theo VASEP, mức tăng giá này đủ khiến các nhà nhập khẩu Mỹ cân nhắc lại kế hoạch mua hàng. Dù chưa rõ nhóm hàng nào nằm trong diện đánh thuế, nhưng với tỷ trọng lớn trong kim ngạch nhập khẩu từ Brazil, cá thịt trắng được đánh giá là khó tránh khỏi ảnh hưởng.

Hiệp hội cho biết chuỗi cung ứng từ doanh nghiệp chế biến đến người nuôi ở Brazil sẽ bị gián đoạn. Trong ngắn hạn, một số nhà nhập khẩu Mỹ có thể phải điều chỉnh tiến độ giao hàng, tìm nguồn thay thế hoặc thương lượng lại hợp đồng nếu phía Brazil không kịp thời điều chỉnh giá bán.

Trong khi đó, theo VASEP, dù Việt Nam cũng nằm trong danh sách bị áp thuế đối ứng nhưng nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã chủ động “gom hàng” sớm trước thời điểm áp thuế.

Theo số liệu Hải quan Việt Nam, xuất khẩu cá tra sang Mỹ trong nửa đầu năm 2025 đạt 175 triệu USD, tăng 10% so với cùng kỳ. Trong đó, sản phẩm cá tra chế biến sâu (mã HS16) đạt 26 triệu USD, tăng mạnh tới 48%. Hiện nay, Việt Nam nguồn cung cá thịt trắng lớn thứ hai vào Mỹ, chủ yếu là cá tra.

VASEP nhận định Brazil có thể mất lợi thế cạnh tranh do thuế cao mở ra cơ hội chuyển dịch đơn hàng cho Việt Nam. Tuy nhiên, việc Mỹ gia tăng các biện pháp thuế quan trong bối cảnh toàn cầu hóa chậm lại có thể khiến các doanh nghiệp Việt Nam cũng đang chịu sức ép lớn hơn về chi phí đầu vào, thương lượng giá bán, cũng như tiến độ giao hàng.

Một nhà cung cấp khác là Trung Quốc vẫn giữ được lợi thế thuế nhờ thỏa thuận hoãn áp thuế riêng biệt từ tháng 5, theo VASEP.  Trong 5 tháng đầu năm nay, Trung Quốc đã xuất khẩu 368 triệu USD cá thịt trắng sang Mỹ, gần gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái. 

Hiệp hội nhận định, các chính sách thuế của Mỹ đang tạo ra một bước ngoặt mới cho thị trường cá thịt trắng toàn cầu. Nếu Brazil gặp khó khăn do mức thuế cao, Việt Nam được đánh giá là có thể nắm bắt được một phần cơ hội chuyển dịch đơn hàng, đặc biệt là trong phân khúc cá tra chế biến sâu.

Tuy nhiên, Hiệp hội cũng khuyến nghị mặc dù thị trường Mỹ vẫn là một trong những điểm đến quan trọng của cá tra Việt Nam, nhưng không thể xem là “bất biến”. Doanh nghiệp cần đa dạng hóa thị trường, mở rộng hệ thống phân phối tại châu Âu, Trung Đông hoặc Mỹ Latinh.