Sáng 25/7, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp với các bộ ngành, kết nối trực tuyến với 15 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đóng góp ý kiến cho dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về một số cơ chế, chính sách đặc thù tháo gỡ khó khăn trong triển khai Luật Địa chất và Khoáng sản năm 2024, theo Báo Chính phủ.

Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Quý Kiên cho biết thời gian qua, nhiều công trình đầu tư công, nhất là các dự án giao thông trọng điểm đã gặp vướng mắc trong việc cung ứng nguồn vật liệu xây dựng, đặc biệt là đất san lấp, cát và đá. Do đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất ba nhóm nội dung chính cần được điều chỉnh, sửa đổi và quy định rõ trong Nghị quyết.

Trong đó, nhóm thứ nhất, Bộ đề xuất Chính phủ cho phép cấp phép thăm dò mở rộng và khai thác xuống sâu mà không cần căn cứ vào quy hoạch khoáng sản hoặc phương án quản lý địa chất, khoáng sản trong quy hoạch tỉnh. Việc cập nhật quy hoạch sẽ thực hiện sau.

Thứ hai, bổ sung các trường hợp không phải thực hiện đấu giá quyền khai thác khoáng sản, áp dụng đối với các mỏ cung cấp cho công trình đầu tư công, dự án trọng điểm, công trình quốc phòng – an ninh, hoặc dự án chế biến sâu đã được phê duyệt.

Thứ ba, đơn giản hoá thủ tục hành chính cho khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, gồm: cát sông, cát biển và đá xây dựng.

Về cơ chế đóng cửa mỏ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất quy định rõ trách nhiệm tổ chức, cá nhân trong việc thực hiện và bổ sung khoản phí thẩm định vào luật phí và lệ phí, nhằm đảm bảo nguồn thu và tăng cường trách nhiệm quản lý.

Riêng đối với cát biển, Thứ trưởng Trần Quý Kiên cho rằng cần nghiên cứu điều chỉnh để phân định thống nhất, tạo thuận lợi trong cấp phép, giám sát khai thác. Đây cũng là loại vật liệu được nhiều địa phương quan tâm trong bối cảnh thiếu hụt nguồn cung nhưng hiện vẫn tồn tại vướng mắc về thẩm quyền cấp phép.

Phản hồi các đề xuất của Bộ Nông Nghiệp và Môi trường, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh yêu cầu Bộ cần tiếp cận linh hoạt, thực chất, hiệu quả trong quản lý, cấp phép khai thác khoáng sản phục vụ các công trình hạ tầng, nhất là dự án đầu tư công và công trình trọng điểm, song tuyệt đối không buông lỏng quản lý hay để xảy ra tình trạng lợi dụng cơ chế đặc thù để trục lợi.

Đặc biệt, không nên phân biệt công hay tư trong việc áp dụng cơ chế ưu tiên về nguồn vật liệu, miễn là công trình đó có tính chất hạ tầng quan trọng, ảnh hưởng lớn đến phát triển kinh tế – xã hội.

Đối với cát biển, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường làm rõ vướng mắc về thẩm quyền và quy hoạch quản lý, đảm bảo thống nhất pháp lý giữa Luật Tài nguyên, Môi trường biển và Hải đảo và Luật Khoáng sản, tháo gỡ ách tắc cho các địa phương trong tổ chức khai thác hợp lý, hiệu quả.

Cần miễn thuế tài nguyên để giảm chi phí cho các dự án đầu tư công trọng điểm

Kết luận cuộc làm việc, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà lưu ý bên cạnh việc tháo gỡ khó khăn, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần thực hiện tốt các vấn đề về phân cấp, phân quyền, đơn giản hoá thủ tục hành chính, cắt giảm giấy tờ, đồng bộ các quy trình và giao thẩm quyền cho địa phương chủ động quyết định.

Về phía các địa phương, Phó Thủ tướng yêu cầu phải tiếp cận bài bản, tinh giản trình tự thủ tục, rút ngắn thời gian khi triển khai Nghị quyết. Đồng thời, địa phương phải chịu trách nhiệm về an toàn, chất lượng, môi trường sinh thái, hiệu quả sử dụng tài nguyên và đúng mục đích khai thác.

Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng yêu cầu tiếp tục rút ngắn quy trình, thủ tục thu hồi mỏ do cấp phép, quản lý Nhà nước không đúng, dẫn đến phải đóng cửa mỏ rồi mới cấp lại. Các vi phạm cần được xử lý theo quy định pháp luật. 

Về khoanh định khu vực không đấu giá, Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp thu ý kiến địa phương, bổ sung một số mỏ đã thăm dò hoặc mỏ vật liệu xây dựng đang gặp vướng mắc do quy hoạch không phù hợp. Trình tự thủ tục khoanh định và đấu giá cần xem xét, rà soát kỹ.

Theo Phó Thủ tướng, các công trình, dự án trọng điểm sử dụng ngân sách Nhà nước cần ưu tiên giảm chi phí bằng cách miễn thuế tài nguyên, chỉ tính chi phí thăm dò, khai thác và vận chuyển khoáng sản. Ngoài ra, cần xem xét mở rộng phạm vi các dự án trọng điểm quốc gia, như nhà ở xã hội, các công trình trọng điểm địa phương để áp dụng cơ chế trong Nghị quyết.

Sau khi hoàn thành khai thác các mỏ khoáng sản, các đơn vị phải thực hiện đầy đủ các quy định về hoàn nguyên, phục hồi môi trường và bàn giao lại đất cho địa phương theo đúng quy hoạch sử dụng. Địa phương chịu trách nhiệm và quản lý chặt chẽ khối lượng đất sau đào, đắp khi khai thác khoáng sản để sử dụng cho dự án khác.

Đối với một số mỏ cát tại các khu vực cần nạo vét như luồng lạch, hồ đập, bãi bồi nhưng chưa được khai thác do vướng mắc về quy trình, Phó Thủ tướng yêu cầu xác định rõ trách nhiệm giữa địa phương và Bộ Xây dựng. Trong đó, Phó Thủ tướng giao Bộ Xây dựng chịu trách nhiệm đối với các luồng lạch liên tỉnh, bao gồm việc tính toán đề án, xây dựng quy chuẩn kỹ thuật. Địa phương chịu trách nhiệm với các khu vực thuộc phạm vi địa bàn quản lý.

Trong trường hợp nhiệm vụ nạo vét trùng với khai thác tài nguyên, Phó Thủ tướng đề nghị ưu tiên thực hiện để tận dụng hiệu quả nguồn lực tài nguyên phục vụ các dự án đầu tư công, hạn chế thất thoát, giảm các thủ tục đấu thầu phức tạp.

Ngoài ra, Phó Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành và địa phương nghiên cứu phương án sử dụng vật liệu xi măng, làm cầu cạn trong các công trình giao thông trọng điểm ở Đồng bằng sông Cửu Long để giảm bớt nhu cầu sử dụng đất, cát vật liệu xây dựng…