Theo Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham), Chỉ số Niềm tin Kinh doanh (BCI) quý I ghi nhận ở mức 64,6 điểm cho thấy một sự ổn định tương đối – song vẫn tiềm ẩn những lo ngại đáng kể.

Cụ thể, tâm lý kinh doanh của các doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam có dấu hiệu cải thiện nhẹ so với các quý trước với 42% doanh nghiệp tham gia khảo sát giữ quan điểm trung lập về môi trường kinh doanh, cho thấy ưu tiên cảnh giác trước những thay đổi đang diễn ra trên thế giới.

Tăng trưởng kinh tế ổn định của Việt Nam cùng với dự báo GDP tích cực (được 37% số doanh nghiệp nhắc đến) cũng giúp phần nào giúp trấn an các nhà đầu tư. Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng đánh giá cao cơ hội thương mại và đầu tư (24%) cũng như sự phục hồi của chi tiêu tiêu dùng và du lịch (18%) như những tín hiệu tích cực.

Tuy nhiên, sự thận trọng vẫn là yếu tố chi phối tâm lý chung. Hơn một nửa số doanh nghiệp (52%) coi suy giảm kinh tế toàn cầu và biến động trong thương mại quốc tế là những mối lo ngại hàng đầu. Trong khi đó, 36% chỉ ra rằng sự không chắc chắn trong chính sách quản lý và quy định pháp lý đang kìm hãm triển vọng kinh doanh của họ.

Nhìn nhận kết quả này, Chủ tịch EuroCham, ông Bruno Jaspaert, cho biết khảo sát được thực hiện trước khi Mỹ công bố các mức thuế quan đối ứng mới cũng như trước hàng loạt thay đổi nhanh chóng trong chính sách thương mại thế giới.

Do đó, hầu hết các doanh nghiệp châu Âu không thể lường trước những biện pháp thuế quan quyết liệt như vậy. Khoảng hai phần ba số doanh nghiệp tham gia khảo sát giữ quan điểm trung lập – không quá lạc quan nhưng cũng không quá lo ngại.”

Tuy vậy, những lo ngại vẫn luôn tiềm tàng với 39% doanh nghiệp được khảo sát dự đoán chiến lược giá – bao gồm biến động thuế quan và chi phí vận hành – sẽ là thách thức lớn. Trong khi đó, 36% dự đoán nhu cầu thị trường và doanh thu sẽ gặp khó khăn từ mức trung bình đến đáng kể.

Mặc dù vậy, phần lớn các doanh nghiệp vẫn chưa điều chỉnh chiến lược đầu tư hoặc tuyển dụng, phản ánh cách tiếp cận "chờ đợi và quan sát" trước những biến chuyển trong chính sách thương mại toàn cầu được dự báo nhưng chưa chắc chắn ở thời điểm khảo sát.

Cùng với đó, các doanh nghiệp châu Âu đánh giá cao sự linh hoạt của Việt Nam trong quan hệ quốc tế và đặt niềm tin vào khả năng ngoại giao khéo léo của Việt Nam trong việc điều hướng căng thẳng thương mại toàn cầu.

Trước những biến động mới của cơn bão thuế quan, EuroCham cam kết đảm bảo rằng tiếng nói của cộng đồng doanh nghiệp châu Âu không chỉ được lắng nghe mà còn được hỗ trợ để vượt qua những chướng ngại này.

“Không chỉ dừng lại ở vận động chính sách, chúng tôi còn hướng đến việc thúc đẩy các giải pháp – đồng hành cùng các nhà hoạch định chính sách để xây dựng một môi trường kinh doanh vừa cạnh tranh vừa bền vững. Con đường phía trước có thể đòi hỏi sự linh hoạt, nhưng một điều chắc chắn vẫn giữ nguyên: Việt Nam và châu Âu cùng theo đuổi mục tiêu chung về khả năng phục hồi kinh tế và tăng trưởng lâu dài", ông Bruno Jaspaert khẳng định.

Phát triển cơ sở hạ tầng cần được coi là ưu tiên hàng đầu

Dù 68% lãnh đạo doanh nghiệp châu Âu cho biết họ sẽ giới thiệu Việt Nam là điểm đến đầu tư – thể hiện cam kết dài hạn của họ – nhưng con số này đã giảm 7 điểm % so với quý IV/2024, khi 75% bày tỏ sự tin tưởng tương tự. Điều này phản ánh sự cẩn trọng hơn của các doanh nghiệp châu Âu trong cách nhìn nhận và tiếp cận môi trường đầu tư của Việt Nam.

Các doanh nghiệp tham gia khảo sát cũng chỉ ra một số lĩnh vực cần cải thiện để tăng cường sức hấp dẫn của Việt Nam đối với các nhà đầu tư nước ngoài, trong đó phát triển cơ sở hạ tầng (37%) được coi là ưu tiên hàng đầu.

Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc tinh giản thủ tục hành chính (29%); nới lỏng quy trình cấp thị thực và giấy phép lao động cho chuyên gia nước ngoài (24%); cũng như tăng cường tính minh bạch trong luật pháp và thực thi pháp luật (21%). Những ưu tiên này cho thấy các doanh nghiệp châu Âu mong đợi những cải thiện rõ ràng hơn để củng cố niềm tin dài hạn của họ.

Tình trạng hoàn thuế giá trị gia tăng (VAT) chậm vẫn là vấn đề đáng chú ý, với 41% doanh nghiệp gặp khó khăn – thậm chí 16% phản ánh phải chờ từ 6–12 tháng. Ngoài ra, thủ tục đăng ký đầu tư, các quy định xuất nhập khẩu tại chỗ và chính sách hành chính không đồng nhất cũng gây trở ngại lớn cho hoạt động kinh doanh.

Dù ghi nhận một số tiến bộ về hạ tầng và công nghệ, hơn 70% doanh nghiệp vẫn cho rằng chưa thấy cải thiện đáng kể về môi trường đầu tư hay hiệu quả thủ tục hành chính. Tuy nhiên, các doanh nghiệp kỳ vọng chiến dịch cải cách bộ máy hành chính của Việt Nam sẽ có kết quả rõ nét hơn từ năm 2026, nhất là trong việc chuyển sang hồ sơ điện tử và trao quyền chủ động cho địa phương.

Về đề xuất sáp nhập tỉnh, 44% doanh nghiệp tin rằng một hệ thống hành chính tinh gọn hơn sẽ giúp hoạt động kinh doanh hiệu quả hơn, dù đa số vẫn chưa xác định rõ tác động cụ thể đến chiến lược đầu tư và mở rộng.