Vì sao giá cước vận tải biến động mạnh từ giữa năm?

Trong báo cáo triển vọng ngành mới nhất, bộ phận nghiên cứu của CTCP chứng khoán SSI (SSI Research) cho biết, nửa đầu năm 2025 ghi dấu xu hướng dồn hàng xuất khẩu sớm (frontloading) nổi bật trong bối cảnh bất định liên quan đến chính sách thuế quan của Mỹ, với kim ngạch thương mại tăng 16,1% so với cùng kỳ.

Trong đó, xuất khẩu trong quý II tăng mạnh 18% so với cùng kỳ và 13,6% so với quý trước, khi thời gian tạm hoãn 90 ngày cho các biện pháp thuế đối ứng đã thúc đẩy làn sóng đẩy mạnh xuất khẩu nhằm tránh các rủi ro chính sách và thuế từ quý III. 

Theo SSI Research, sản lượng hàng hóa qua cảng container trong 5 tháng đầu năm tăng 11% so với cùng kỳ (cao hơn mức tăng trưởng thông thường 8–9%) cũng phản ánh rõ xu hướng frontloading. Do đó, mùa cao điểm xuất khẩu đã diễn ra sớm hơn thông lệ (thường rơi vào quý III). 

Báo cáo cho biết, ngành vận tải container và cảng biển là những ngành hưởng lợi chính từ xu hướng frontloading. Trong giai đoạn tháng 3–6, giá cước giao ngay đã tăng tới 73% từ đáy lên đỉnh, còn giá thuê tàu định hạn cũng tăng 18% – mức từng ghi nhận trong thời kỳ cao điểm dịch Covid-19.

Tuy nhiên, đà tăng không duy trì được lâu. Theo dữ liệu ngày 24/7 từ Drewry, chỉ số giá cước container toàn cầu (WCI) đã giảm tuần thứ 6 liên tiếp, xuống còn 2.517 USD/FEU, thấp hơn 3,3% so với tuần trước và giảm 57% so với cùng kỳ năm ngoái.

Mức giảm tập trung mạnh ở các tuyến như từ Thượng Hải đi New York giảm 7% (còn 4.210 USD), Thượng Hải – Los Angeles giảm 5% (còn 2.675 USD). Các tuyến sang châu Âu cũng đi xuống, riêng Thượng Hải – Rotterdam giảm 1%, còn 3.286 USD.

Chia sẻ với người viết, ông Trần Bá Dũng,Giám đốc chi nhánh - Công ty Cargo-Partner Logistics cho biết, mức giảm này chủ yếu xuất phát từ việc các doanh nghiệp đã hoàn thành việc “chạy hàng” trước đợt tăng thuế của Mỹ hồi tháng 6.

“Thời điểm đó ai cũng gấp rút xuất hàng trước hạn nên giá tăng mạnh. Giờ thì đơn hàng không còn, giá giảm là điều dễ hiểu”, ông Dũng chia sẻ.

Ngoài ra, ông cũng cho biết việc chính sách thuế của Tổng thống Trump chưa rõ ràng cũng khiến thị trường chững lại. Ông Dũng giải thích: “Khi mức thuế chưa chốt, nhà nhập khẩu cũng chờ đợi, chưa dám đặt hàng”.

Cùng với đó, nhu cầu tiêu dùng yếu tại Mỹ và châu Âu sau cao điểm đầu năm cũng là yếu tố kéo giảm đơn hàng. “Người tiêu dùng thắt lưng buộc bụng, hàng tồn kho tăng. Nhà nhập khẩu vì thế giảm tốc độ đặt hàng,” ông Dũng cho biết thêm.

Nửa cuối năm: Giá cước hạ nhiệt hay tăng tốc?

Theo dự báo của Drewry, giá cước có thể tiếp tục giảm trong tháng 8, khi thời điểm tạm hoãn thuế cao với hàng Trung Quốc chấm dứt. Các hãng tàu hiện đã bắt đầu cắt giảm chuyến để hỗ trợ giá, song cán cân cung – cầu trong nửa cuối 2025 vẫn nghiêng về phía dư cung – yếu tố có thể tiếp tục gây áp lực giảm giá.

SSI Research cũng nhận định, sau khi frontloading kết thúc, sản lượng container nửa cuối năm có thể giảm tốc về mức tăng 4–5% so với cùng kỳ. Giá cước được dự báo giảm dần về cuối năm – đặc biệt trong quý IV, vốn là mùa thấp điểm truyền thống của ngành vận tải biển.

Tuy nhiên, ông Trần Bá Dũng cho rằng, dù giá cước đang giảm, vẫn có một số yếu tố có thể hỗ trợ thị trường trong thời gian tới. “Mùa tiêu dùng cuối năm – như Lễ Tạ ơn, Black Friday hay Giáng sinh có thể kéo nhu cầu tăng trở lại”, ông nói.

Bên cạnh yếu tố mùa vụ, chính sách thương mại rõ ràng hơn từ phía Mỹ cũng đang giúp doanh nghiệp ổn định tâm lý. Đại diện Cargo-Partner nhận định: “Khi Tổng thống Trump công bố áp thuế 15% với hàng nhập từ Nhật Bản và EU, thị trường phần nào ổn định hơn. Doanh nghiệp giờ đã nắm rõ mức thuế nên có thể chủ động kế hoạch sản xuất, giao hàng – không còn bị ‘treo’ như hồi tháng 6 nữa”.

Ngoài ra, theo ông Dũng, dù đội tàu toàn cầu tiếp tục được bổ sung từ năm 2024, nhưng các hãng vận tải đang chủ động điều chỉnh công suất theo nhu cầu thực tế. “Thị trường yếu thì tàu rút bớt. Hãng tàu giờ rất nhạy và phản ứng nhanh để giữ giá” ông chia sẻ.