Tổng thống Mỹ Donald Trump. (Ảnh: Getty Images).
Tổng thống Donald Trump đang theo đuổi tham vọng vực dậy ngành sản xuất của Mỹ bằng công cụ yêu thích của ông là thuế quan.
Phát biểu tại sự kiện The Business Roundtable tuần trước, ông Trump nói: “Thuế quan càng lên cao, doanh nghiệp ngoại càng có nhiều khả năng xây nhà máy tại Mỹ. Chiến thắng lớn nhất sẽ là doanh nghiệp chuyển đến nước ta và tạo ra việc làm. Chiến thắng này còn quan trọng hơn cả nguồn thu mà thuế quan đem lại”.
Thuế quan có thể tạo động lực cho một số khoản đầu tư vào ngành sản xuất Mỹ. Nhưng các nhà kinh tế và chuyên gia thương mại nhận định nỗ lực hồi sinh ngành sản xuất như thời hoàng kim sẽ cần nhiều thời gian - hơn hẳn nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của ông Trump.
Tuy chính phủ Mỹ có thể ban hành thuế quan nhanh chóng, các nhà máy không thể mọc lên sau một đêm. Việc xây dựng những nhà máy hiện đại để lắp ráp ô tô, đồ điện tử và chip bán dẫn cần nhiều năm và hàng tỷ USD.
Ông Joe Brusuelas, nhà kinh tế trưởng tại RSM, nhận xét: “Chiến dịch tái công nghiệp hóa mà Nhà Trắng đang nói tới không thể là kết quả của vài tháng hoặc vài năm nỗ lực, mà là hàng thập kỷ”.
Đây có vẻ là vật cản chủ chốt tới kế hoạch phục hưng ngành sản xuất của ông Trump. Các CEO cần hiểu rõ về chính sách thuế quan trong nhiều năm tới. Nếu không, họ sẽ ngại chi hàng tỷ USD để dời nhà máy về Mỹ, nơi có chi phí lao động cao hơn nhiều nước khác.
Ông Bill Oplinger, CEO công ty công nghiệp Alcoa, nhấn mạnh tại một hội nghị tháng trước: “Chúng tôi ra quyết định về hoạt động sản xuất nhôm với tầm nhìn trong 20 đến 40 năm. Chúng tôi sẽ không đầu tư vào Mỹ dựa trên hệ thống thuế quan có thể chỉ được áp dụng trong khoảng thời gian ngắn hơn nhiều”.
Ông Trump chưa chắc sẽ duy trì thuế quan trong suốt nhiệm kỳ hiện tại. Và dù vị tổng thống Đảng Cộng hoà có làm vậy, người kế nhiệm ông vào tháng 1/2029 có thể sẽ thay đổi chính sách này.
Giáo sư kinh tế Alan Blinder của Đại học Princeton bày tỏ trong cuộc phỏng vấn với CNN: “Nếu là một CEO, liệu bạn có xây nhà máy thiết bị ở Mỹ nếu không biết liệu tổng thống tiếp theo có kết liễu chính sách thuế quan của ông Trump hay không?"
Tổng thống Mỹ nào cũng hiểu rõ giới hạn nhiệm kỳ. Và họ vẫn thường vạch ra chính sách dài hạn mà không biết chắc liệu người tiếp theo sẽ củng cố hay dỡ bỏ chúng.
Ông Blinder nói tiếp: “Tôi khuyên Nhà Trắng không nên làm những điều ngu ngốc có thể mất 10 đến 15 năm để tạo ra kết quả bởi nhiều khả năng chúng sẽ bị chính quyền tiếp theo xóa sổ”.
Theo bà Mary Lovely, thành viên cấp cao tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, sẽ rất khó để xác định chính xác khoảng thời gian cần thiết để đưa hoạt động sản xuất trở lại nước Mỹ ở cấp độ như ông Trump mong muốn. Trong lịch sử, chưa một đất nước nào có mức độ hội nhập toàn cầu cao như Mỹ thực hiện nỗ lực này.
Tuy nhiên, bà Lovely có thể khẳng định chắc chắn một điều. Bà cho biết: “Quá trình này không thể diễn ra nhanh chóng. Nó sẽ kéo dài nhiều hơn hẳn 4 năm tiếp theo”.
Bà cũng lưu ý nền kinh tế Mỹ sẽ phải chịu tổn thương khi nông dân và những nhà xuất khẩu khác mất khách hàng, sa thải lao động và phá sản trong cuộc chiến thương mại.
Dẫu vậy, một số người ủng hộ ông Trump cho rằng đây vẫn là nỗ lực đáng thực hiện. Ông Mark DiPlacido, cố vấn chính sách của tổ chức bảo thủ American Compass, nhận định với tờ Washington Post: “Mỹ đã đi sai hướng về chính sách thương mại và công nghiệp trong 30 - 40 năm. Nỗ lực tái công nghiệp hóa không thể thành công trong một ngày. Nhưng đó không phải cái cớ để chúng ta không làm gì cả”.
Hiện vẫn chưa rõ người Mỹ sẽ kiên nhẫn đến mức nào với một cuộc chiến thương mại kéo dài. Cuộc chiến thương mại của ông Trump mới chỉ kéo dài hơn một tháng mà đã đối mặt với áp lực từ cả Washington và Phố Wall.
Các nhà đầu tư thấy nản lòng vì các động thái thuế quan thất thường của ông Trump. Sự không chắc chắn đã làm dấy lên nỗi lo về khả năng nền kinh tế giảm tốc hoặc rơi vào suy thoái. Các cổ phiếu thuộc chỉ số S&P 500 mất 5.300 tỷ USD vốn hóa kể khi lập đỉnh kỷ lục vào ngày 19/2 cho tới khi thị trường đóng cửa hôm 13/3.
Tâm lý của các doanh nghiệp nhỏ cũng đang dần trở nên u ám. Sự bất an của các doanh nghiệp nhỏ về nền kinh tế Mỹ đã leo lên mức cao thứ hai kể từ năm 1973. Tâm lý người tiêu dùng trong tháng 3 lao dốc xuống mức thấp nhất trong vòng hai năm. Nhà kinh tế trưởng Torsten Slok của Apollo Global mô tả sự sa sút lòng tin này là điều “đáng báo động”.
Ngay cả một số nhà kinh tế ủng hộ ông Trump cũng lo lắng về tình hình hiện nay. Ông Stephen Moore, thành viên cao cấp tại The Heritage Foundation, chia sẻ với CNN: “Tôi thực sự lo lắng về niềm tin người tiêu dùng. Sự sụt giảm mạnh như vậy là dấu hiệu xấu. Nó có nghĩa là công chúng sẽ ngừng chi tiêu”. Ông cũng “quan ngại” về sự sa sút của thị trường chứng khoán và thừa nhận rủi ro suy thoái kinh tế đã tăng lên.
Tuy nhiên, ông hy vọng các áp lực đối với nền kinh tế sẽ suy giảm khi thuế quan được gỡ bỏ. Ông cho biết: “Tôi không tin suy thoái là điều không thể tránh được. Nếu Mỹ đạt thỏa thuận thương mại, nền kinh tế có thể phục hồi mạnh mẽ”.
Song, quan điểm nói trên ngụ ý rằng thuế quan sẽ không kéo dài đủ lâu để thuyết phục các nhà sản xuất chuyển nhiều việc làm về Mỹ.
Sau cuộc họp chính sách kéo dài hai ngày, BoJ vẫn giữ nguyên mức lãi suất hiện tại là 0,5%.
Dù từng đầu tư vào bạc, Warren Buffett vẫn tuyệt nhiên tránh xa một kim loại quý khác: đó chính là vàng.
Phe bán khống cổ phiếu Tesla lãi hơn 16 tỷ USD kể từ tháng 12 năm ngoái đến nay, trong khi tài sản ròng của CEO Elon Musk tụt dốc.
Tại cuộc họp chính sách tuần này, các quan chức Fed được dự đoán sẽ giữ nguyên lãi suất. Tuy nhiên, họ nhiều khả năng sẽ điều chỉnh quan điểm về nền kinh tế và lộ trình lãi suất tương lai.
