Giờ đã đến lúc người Trung Quốc tạm thời quên đi những chú gấu trúc đáng yêu - một hình tượng giúp họ lan toả hình ảnh đất nước Trung Quốc ra toàn thế giới.

Theo nhận định của tờ Rest of World, truyền thông nhà nước và các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc đã tôn vinh một "vũ khí ma thuật" văn hóa mới, một sản phẩm xuất khẩu sức mạnh mềm đang được đón nhận nhiệt tình trên toàn thế giới.

Vũ khí ma thuật này là gì? Đó là một trò chơi điện tử. Sau nhiều năm chờ đợi, studio độc lập Trung Quốc - Game Science đã phát hành Black Myth: Wukong vào tháng 8, lập tức nhận được sự hoan nghênh toàn cầu, bán được 10 triệu bản chỉ trong ba ngày - một trong những màn ra mắt nhanh nhất trong lịch sử ngành game.

Các cơ quan truyền thông nhà nước như CCTV và Tân Hoa Xã, vốn từ lâu chỉ trích ảnh hưởng của trò chơi đối với giới trẻ, đã ca ngợi Wukong như một thành công văn hóa, chỉ ra tiềm năng to lớn của trò chơi trong việc giới thiệu di sản Trung Quốc với khán giả toàn cầu.

Tân Hoa Xã tuyên bố: "Wukong đã vượt ra ngoài khơi, mang theo tinh hoa văn hóa của chúng ta". Một số nhà hoạch định chính sách gọi sức hút toàn cầu của Wukong là "khoảnh khắc K-pop của Trung Quốc", báo hiệu rằng Trung Quốc có thể sử dụng sức mạnh mềm.

Nhân dân Nhật báo nêu rõ "các nhà phát triển game nên sử dụng trò chơi để quảng bá văn hóa dân tộc". Báo này cho rằng thành công của Game Science bắt nguồn từ khả năng thực hiện sứ mệnh này, so sánh tác động của trò chơi ăn khách với "thị thực văn hóa" để chinh phục khán giả quốc tế.

Lời khen ngợi đó thật đáng ngạc nhiên khi xét đến mối quan hệ lâu dài căng thẳng giữa Trung Quốc và ngành game. Đất nước này là quê hương của ngành công nghiệp game lớn nhất thế giới, nhưng bị kiểm soát chặt chẽ. Trẻ vị thành niên bị hạn chế chơi game chỉ một giờ mỗi ngày. Trò chơi phải chịu kiểm duyệt nặng nề. Đơn cử, trong một trò chơi bắn súng phổ biến, kẻ thù khi bị bắn chỉ phát ra làn khói xanh thay vì máu.

Một cơ quan truyền thông nhà nước thậm chí còn gọi trò chơi trực tuyến là "thuốc phiện tinh thần", một thuật ngữ đặc biệt nhạy cảm ở Trung Quốc. Bài báo sau đó đã được sửa đổi để loại bỏ thuật ngữ này, nhưng không kịp ngăn trước khi gây ra đợt bán tháo cổ phiếu của Tencent, gã khổng lồ game của nước này.

Wukong đã đánh dấu một bước chuyển mạnh mẽ, với sự tham gia của cả các cơ quan chính phủ. Sở Văn hóa và Du lịch Sơn Tây, ở tây bắc Trung Quốc, đã nắm bắt thời cơ, phát hành video giới thiệu những địa điểm thực tế đã truyền cảm hứng cho khung cảnh trong trò chơi. Ngành khách sạn cũng tận dụng thành công của Wukong. Các khách sạn theo chủ đề game đã kín phòng. Ngoài ra, những nơi này cũng được trang bị card đồ họa Nvidia cao cấp, mang đến cho người chơi trải nghiệm đắm chìm.

Ngành công nghiệp game toàn cầu có giá trị 200 tỷ USD đã vượt qua cả phim và âm nhạc. Trung Quốc là thị trường game lớn nhất thế giới với gần 700 triệu người chơi. Công ty tư vấn ngành Newzoo dự đoán doanh thu thị trường trò chơi điện tử của nước này sẽ đạt 45 tỷ USD trong năm nay, so với 47 tỷ USD ở thị trường Mỹ, nơi có khoảng 210 triệu người chơi.

Gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc Tencent là nhà phân phối game lớn nhất thế giới, báo cáo doanh thu 25,6 triệu USD từ bán game di động trong năm 2023. Các nhà dự báo hàng đầu trong ngành dự đoán thị trường game Trung Quốc sẽ vượt 57 tỷ USD doanh thu vào năm 2027.

Một bài xã luận của Tân Hoa Xã, hãng thông tấn chính thức của nhà nước, cho rằng Trung Quốc nên tận dụng cơ hội này để khai thác sự phổ biến của game nhằm thúc đẩy nhu cầu trong nước và hồi sinh nền kinh tế đang chậm lại do niềm tin của nhà đầu tư và chi tiêu của người tiêu dùng thấp.

Thành công của Wukong là một ngoại lệ trong ngành công nghiệp game Trung Quốc. Các nhà phát triển trong nước chuyên về trò chơi di động miễn phí như Genshin Impact và Honor of Kings. Với số lượng người dùng điện thoại thông minh khổng lồ, những trò chơi này có thể mang lại lợi nhuận cực kỳ lớn.

Nhưng vì mô hình kinh doanh của chúng dựa vào việc lôi kéo người chơi chi tiền cho các vật phẩm trong game, nên chúng thường bị chỉ trích vì đặt lợi nhuận lên trên sự thú vị.

Feng Ji, người sáng lập Game Science, đã công khai chỉ trích ngành công nghiệp game Trung Quốc vì tập trung vào lợi nhuận thay vì sáng tạo, mặc dù chính studio của ông cũng đã phát hành nhiều game di động. Wukong là một tựa game được gọi là "AAA" trong ngành, tương đương với một bộ phim bom tấn.

Bom tấn nghĩa là sao? Là hoành tráng, tốn kém và được phát hành cho các máy tính chơi game mạnh mẽ và các máy console như PlayStation 5, không phải điện thoại thông minh. Những trò chơi này thường có ít người chơi hơn game di động, nhưng thống trị các cuộc thảo luận trực tuyến và giành được phần lớn giải thưởng từ giới phê bình.

Những trò chơi này thường đến từ Nhật Bản, Mỹ và châu Âu - những nơi có lịch sử lâu đời trong ngành. Wukong là game AAA đầu tiên từ Trung Quốc gây tiếng vang, khiến nó trở thành nguồn tự hào dân tộc to lớn. Điều đặc biệt đáng chú ý là Wukong đã có thể đạt được thành công toàn cầu trong khi lấy cảm hứng từ một trong những thần thoại biểu tượng nhất của Trung Quốc.

Trò chơi lấy cảm hứng từ Tôn Ngộ Không, Tề Thiên Đại Thánh từ tác phẩm kinh điển Tây Du Ký. Việc tập trung vào một câu chuyện mang tính Trung Quốc như vậy là một canh bạc vào thời điểm nhận thức của công chúng toàn cầu về Trung Quốc ngày càng tiêu cực.

Stephen Gou, một nhà phát triển kỳ cựu, nói với Rest of World rằng ông cho rằng thành công của Wukong là nhờ tập trung vào chất lượng và rõ ràng từ chối cách tiếp cận đặt lợi nhuận lên hàng đầu của game di động.

Những người trong ngành tin rằng khía cạnh văn hóa của trò chơi đã góp phần vào việc được truyền thông nhà nước đón nhận nồng nhiệt, biến nó thành biểu tượng của sức mạnh mềm Trung Quốc, theo Sean, một nhà phát triển game Trung Quốc.

Daniel Camilo, một chuyên gia tư vấn game có trụ sở tại Thâm Quyến, chỉ ra rằng tiếp thị thông minh là cách Wukong thu hút sự chú ý của khán giả toàn cầu. "Dù một trò chơi có hay đến đâu, nó sống hay chết là nhờ marketing," ông nói với Rest of World.

Trailer đầu tiên bắt mắt của Wukong là một "đòn chủ lực", ông nói. "Phần giới thiệu ban đầu trông choáng ngợp và rất bóng bẩy, và đó thực sự là phần lớn những gì cần thiết để khiến game thủ phấn khích."

Cách kể chuyện văn hóa của Wukong được các nhà phê bình quốc tế khen ngợi, mặc dù không thiếu những lo ngại. Trang web game IGN ca ngợi "văn hóa Trung Hoa phong phú" và vẻ đẹp hình ảnh của trò chơi, đậm chất Tây Du Ký, trong khi GameSpot tán dương cách thể hiện trung thực những nhân vật huyền thoại như Trư Bát Giới và Ngưu Ma Vương.