Kỳ vọng để rồi thất vọng

Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đã gặp mặt Tổng thống Mỹ Donald Trump bên lề hội nghị thượng đỉnh G7 tại Alberta (Canada) nhưng cả hai không thể thống nhất về một thỏa thuận thương mại.

Kết quả này khiến Nhật Bản tiến gần hơn tới nguy cơ suy thoái trong bối cảnh ảnh hưởng của thuế quan tới nền kinh tế sắp trở nên nặng nề hơn.

Chia sẻ với các phóng viên vào ngày 16/6, ông Ishiba nói: “Hai bên vẫn còn một số quan điểm khác biệt, do đó Nhật Bản và Mỹ vẫn chưa thống nhất về một gói thương mại”.

Nếu Mỹ đồng ý nhượng bộ một số vấn đề quan trọng với Nhật Bản - bao gồm thuế quan với ô tô - nhiều khả năng điều đó sẽ giúp tăng tỷ lệ ủng hộ dành cho chính quyền ông Ishiba.

Tuy nhiên, dù sao vị thủ tướng vẫn có thể nhấn mạnh rằng ông đã nỗ lực bảo vệ lợi ích tốt nhất của Nhật Bản thay vì vội vã tham gia vào một thỏa thuận không thỏa đáng.

Ông Ishiba nói tiếp: “Chúng tôi sẽ tiếp tục tích cực làm việc với Mỹ để đem đến thỏa thuận có lợi cho cả hai nước và không gây tổn hại đến lợi ích quốc gia của Nhật Bản". 

Tờ Bloomberg cho biết giới quan sát từng kỳ vọng cuộc gặp giữa hai vị nguyên thủ sẽ tạo ra kết quả tích cực bởi hai bên đã có nhiều cuộc thảo luận với nhau.

Trong vài tuần trước cuộc gặp kể trên, ông Ishiba và ông Trump đã điện đàm với nhau ba lần. Nhà đàm phán hàng đầu của Nhật Bản là ông Ryosei Akazawa đã đến Washington 6 lần để gặp gỡ những người đồng cấp Mỹ.

Chưa đầy một tuần trước khi hội nghị thượng đỉnh G7 diễn ra, ông Ishiba ẩn ý rằng hai nước có thể sẽ chỉ đạt thỏa thuận “vào những phút cuối cùng". Và khi hội nghị tới gần, ông Akazawa cảnh báo các cuộc đàm phán vẫn còn mịt mờ như “bước qua làn sương”.

Sau cuộc gặp mặt với chủ nhân Nhà Trắng, Thứ tướng Ishiba cho biết ông không thể nói trước khi nào hai nước có thể đạt thỏa thuận. Hai bên vẫn sẽ tổ chức các cuộc đàm phán ở cấp bộ trưởng.

Giống như các nước khác, Nhật Bản bị Mỹ áp thuế 25% đối với ô tô và phụ tùng và 50% đối với nhôm thép. Nhật Bản cũng đối mặt với mức thuế đối ứng 24% sau khi khoảng thời gian tạm hoãn kết thúc vào ngày 8/7. Ông Ishiba từ chối trả lời liệu hạn chót này có thể được gia hạn hay không.

Báo cáo do Viện Nghiên cứu Daiwa công bố vào tháng 5 ước tính mức thuế quan 24% sẽ khiến GDP thực của Nhật Bản từ nay tới năm 2029 thiệt hại 2,2%.

Tokyo cũng đặc biệt chú ý đến thuế quan đánh vào ô tô, bởi ngành này đóng vai trò quan trọng với nền kinh tế Nhật Bản. Các công ty ô tô cung cấp việc làm cho khoảng 5,6 triệu người, tương đương 8,3% lực lượng lao động của Nhật Bản và đóng góp 10% cho GDP, theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản.

Tổng cộng, thiệt hại từ thuế quan đối với các nhà sản xuất ô tô lớn bao gồm Toyota, Honda, Mazda và Subaru có thể lên đến 19 tỷ USD và đây mới chỉ là ước tính cho năm 2025.

Ông Ishiba nhấn mạnh: “Đối với Nhật Bản, ô tô là vấn đề về lợi ích quốc gia. Chính quyền của tôi sẽ làm mọi thứ để bảo vệ ngành ô tô”.

Đòn bẩy của Nhật Bản

Trước hội nghị G7, truyền thông Nhật Bản đã đưa tin về một loạt giải pháp mà nước này có thể đề xuất với Mỹ để thu hẹp thặng dư thương mại, bao gồm tăng cường nhập khẩu đậu nành hoặc đẩy mạnh hợp tác trong lĩnh vực đóng tàu.

Tokyo cũng cố sử dụng vị thế là nhà đầu tư hàng đầu vào Mỹ để làm đòn bẩy khi đàm phán, với lập luận rằng thuế quan sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế Nhật bản và làm giảm khả năng đầu tư vào Mỹ.

Tính tới cuối năm 2023, lũy kế vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của Nhật Bản vào Mỹ đạt 783 tỷ USD. Hồi tháng 2, ông Ishiba từng cam kết sẽ tăng tổng vốn đầu tư vào Mỹ lên 1.000 tỷ USD.

Đổi lại, ông Ishiba và nhà đàm phán Akazawa thúc đẩy Mỹ hủy bỏ mọi thuế quan áp dụng với hàng hóa Nhật Bản. Tuy nhiên, cuối cùng những lời hứa hẹn của Nhật Bản có vẻ vẫn không đủ để gây ấn tượng với Mỹ.