Người muốn làm thêm, người muốn làm chính

Gần đây, cô Linda Xiong, một phụ nữ 31 tuổi sống ở Thượng Hải, bắt đầu đăng các bài viết về trải nghiệm bán hàng rong lên mạng xã hội Xiaohongshu. Chỉ hai tuần sau, các nhóm chat của cô đã có khoảng 900 người tham gia.

Một số người muốn có thêm việc làm phụ sau giờ làm chính, số khác tìm cách trở thành người bán hàng rong toàn thời gian. Một người chia sẻ: “Tôi không muốn quay lại làm việc trong văn phòng”. Người khác kể: “Tôi vừa bị mất việc”.

Cô Xiong lần đầu bán hàng rong vào năm 2020, khi Trung Quốc thúc đẩy mô hình “nền kinh tế bán hàng rong” nhằm khắc phục tình trạng thất nghiệp trong thời gian đầu của đại dịch. Sau khi chính phủ dỡ bỏ chính sách Zero COVID, cô quay trở lại công việc này.

Cô nói với tờ South China Morning Post (SCMP): “Chính quyền đang khuyến khích mọi người mở quầy hàng tại những khu phố được chỉ định. Do đó tôi bán hàng trở lại. Cho đến nay việc buôn bán vẫn ổn. Tôi có thể kiếm được 20.000 nhân dân tệ (khoảng 2.900 USD) mỗi tháng nếu làm việc gần như cả ngày”.

Tháng trước, chính quyền thành phố Thượng Hải đã công bố kế hoạch chi tiết cho phép các cá nhân lập gian hàng ngoài trời một cách “có trật tự”. Các chính quyền địa phương trên khắp Trung Quốc đang nỗ lực kích thích nền kinh tế bị suy yếu vì COVID-19. 

Trước đó, các quầy hàng ven đường bị cấm hoàn toàn tại Thượng Hải, và những người bán hàng rong bị coi là có nguy cơ gây ra các vấn đề vệ sinh và mất trật tự.

Nhiều người dân thành phố Thượng Hải, chủ yếu trong độ tuổi 20 và 30, đang tìm cách kiếm tiền trên đường phố khi chính quyền nới lỏng chính sách. Tháng 12 năm ngoái, tỷ lệ thất nghiệp của người trong độ tuổi 16-24 tại Trung Quốc vẫn ở mức cao 16,7%. Trong khi đó, tỷ lệ thất nghiệp nói chung ở thành thị theo khảo sát là 5,5%.

Dù nền kinh tế Trung Quốc được dự báo sẽ tăng tốc trong năm 2023, nhiều người dự đoán thị trường việc làm vẫn sẽ rất khó khăn. Khoảng 47% trong số 50.000 nhân viên cổ cồn trắng tại Trung Quốc được khảo sát bởi công ty tuyển dụng Zhaopin lo rằng họ có thể bị sa thải trong năm nay, tăng mạnh so với tỷ lệ 39,8% hồi năm ngoái.  

Mất thu nhập ổn định nhưng được sự tự do

Giáo sư Shi Lei của Trường Kinh tế thuộc Đại học Phúc Đán cho biết: “Vấn đề cấp thiết của mỗi thành phố là tìm cách thúc đẩy kinh tế phục hồi và kích thích chi tiêu. Việc chấm dứt Zero COVID mở ra tiềm năng lớn cho các quầy hàng trên đường phố.

Các thành phố không thể dựa vào chợ đường phố để kích thích tăng trưởng kinh tế. Nhưng chúng giúp cải thiện thu nhập của người dân, đặc biệt là những người bị cắt giảm lương – và đây là điều rất quan trọng. Và những quầy hàng này không tạo ra bất cứ gánh nặng nào cho chính quyền”.

Nhiều nhà tài phiệt của Trung Quốc như tỷ phú Jack Ma hay ông Liễu Truyền Chí, người sáng lập tập đoàn Lenovo, cũng từng là người bán hàng rong trên đường phố những năm 1980 và 1990. Tuy nhiên, những công việc này dần biến mất khi chính quyền nỗ lực làm sạch các khu vực đô thị.

Ông Wang Hui, Giáo sư Trường Cao đẳng Khoa học và Công nghệ Chiết Giang Đồng Tế, nói rằng sự quay trở lại của các quầy hàng trên đường phố có thể mang đến một loạt thách thức.

Ông chỉ ra rằng các nhà quản lý thường thiếu kiến thức, năng lực và thẩm quyền để sử dụng không gian đô thị, “do đó xung đột rất dễ xảy ra”. Một vấn đề khác mà ông nhắc đến là lệ phí cao.

Cô Alice Peng, một người bán trang sức ngọc trai, cho biết: “Hầu hết các khu vực được chỉ định thu phí vài trăm nhân dân tệ một ngày cho mỗi gian hàng. Chi phí này khá lớn vì có những ngày bạn sẽ chỉ kiếm được vài trăm nhân dân tệ. Nhưng tại những nơi miễn phí, bạn có thể bị cảnh sát đuổi và cũng không có nhiều khách hàng”.

Đối với cô Xiong, bán hàng rong là công việc mệt mỏi, nhưng cũng đem đến nhiều lợi ích. Cô cho biết: “Công việc trước của tôi chỉ trả chưa đến 8.000 nhân dân tệ (khoảng 1.160 USD) mỗi tháng, và tôi phải chấm công ra vào mỗi ngày làm việc”. Trước đây cô Xiong làm nhân viên thu ngân tại một công ty tư nhân.

“Giờ đây tôi không có thu nhập ổn định. Có ngày tôi không được đồng nào, nhưng cũng có ngày kiếm được hơn 1.000 nhân dân tệ. Tôi có nhiều sự tự do hơn. Tôi nghĩ mình sẽ bán được nhiều hàng hơn khi trời ấm lên”.