“Tiết chế tiêu dùng”

Doanh số bán lẻ tại Trung Quốc nhìn chung đã phục hồi trong năm nay. Song, Wall Street Journal lưu ý rằng số liệu cũng đang che giấu tình trạng thắt lưng buộc bụng của nhiều người. Theo các nhà kinh tế, đây là tín hiệu cho thấy niềm tin của người tiêu dùng vẫn còn yếu.

Bắc Kinh đang cố gắng hồi sinh nền kinh tế bằng cách khuyến khích người tiêu dùng chi tiêu hơn nữa sau ba năm phải hạn chế mua sắm bởi chính sách Zero COVID hà khắc.

Kể từ khi chính phủ dỡ bỏ các biện pháp chống dịch, người dân Trung Quốc đã đi du lịch và ăn nhà hàng trở lại. Tuy nhiên, nhiều người vẫn đang tiếp tục thói quen chi tiêu dè sẻn hình thành trong đại dịch.

Các doanh nghiệp sản xuất những hàng hoá tiêu dùng thiết yếu do đó đang bị ảnh hưởng theo. Theo Kantar Worldpanel và Bain & Co., giá bán sản phẩm chăm sóc da, vệ sinh nhà bếp, sữa chua, bàn chải đánh răng và sữa bột trẻ em tại Trung Quốc đã giảm so với cùng kỳ vào quý I năm nay.

Giá các sản phẩm trang điểm sụt trung bình gần 5% vào đầu năm, nghiên cứu trên cho thấy. Estée Lauder, tập đoàn sở hữu nhiều thương hiệu mỹ phẩm cao cấp, gần đây đã báo cáo doanh số bán sản phẩm trang điểm tại khu vực Trung Quốc đại lục yếu hơn trước.

Người mua sắm trực tuyến đang ngày càng bị nền tảng thương mại điện tử PDD thu hút. PDD hiện cung cấp các mặt hàng rẻ hơn so với sản phẩm bán trên sàn thương mại điện tử của JD.com và Alibaba.

Doanh thu của PDD nhảy vọt 58% trong quý đầu tiên của năm 2023, trong khi hai đối thủ lớn ghi nhận tăng trưởng ở mức một chữ số, Wall Street Journal dẫn báo cáo kinh doanh của ba công ty cho hay.

Để thúc đẩy doanh số, JD.com đã điều chỉnh chiến lược tiếp thị, thông báo rằng người tiêu dùng sẽ được mua hàng với “giá thấp mỗi ngày” và họ sẽ được đền bù nếu tìm thấy sản phẩm rẻ hơn trên các nền tảng đối thủ.

“Tiết chế tiêu dùng” hiện là một chủ đề phổ biến trên các mạng xã hội Trung Quốc. Trong đó, người dùng thường chia sẻ những bí quyết giúp họ theo đuổi lối sống tiết kiệm hơn.

Cô Sarah Wu (36 tuổi) đã đăng lên Xiahongshu, một ứng dụng mua sắm kiêm mạng xã hội của Trung Quốc, danh sách những món đồ mà mình quyết định cắt hoặc giảm chi tiêu trong đại dịch.

Ngoài quần áo và giày dép, Wu còn kể đến dây buộc tóc (đủ dùng), son môi (một cây là đủ), sữa, trà và đồ uống (không mua, chỉ uống nước lọc), đồ ăn nhẹ (ăn ít hoặc tránh ăn), đồ ăn mang đi (không đặt hàng), nhu yếu phẩm hàng ngày (những thứ rẻ tiền nên được mua sắm hợp lý) và ăn ngoài (một tuần một lần, đi theo nhóm để được giảm giá).

Trong một cuộc phỏng vấn, Wu cho biết cô có một khoản vay thế chấp nhà ở phải trả nhưng không bị căng thẳng tài chính. Wu nói việc đọc những tin tức tiêu cực về nền kinh tế Trung Quốc và các đợt hạ lãi suất khiến cô “cảm thấy áp lực”.

Gần đây, Wu đã thêm khẩu trang, kem dưỡng da và ốp điện thoại vào danh sách hạn chế mua sắm của mình. “Tiết kiệm tiền có thể gây nghiện, một khi đã tiết kiệm, bạn càng muốn tiết kiệm nhiều hơn”, cô chia sẻ với Wall Street Journal.

Doanh nghiệp phản ứng

Một giám đốc cấp cao của Colgate-Palmolive gần đây cho biết nhu cầu tiêu dùng ở Trung Quốc không tăng như công ty dự kiến.

Ông Mukul Deoras, Giám đốc khu vực châu Á - Thái Bình Dương của hãng sản xuất kem đánh răng và xà phòng, cho biết: “Xu hướng tiêu dùng ở Trung Quốc vẫn đang rất im ắng”. Theo chia sẻ của vị giám đốc, dù mọi người đã ra ngoài trở lại và các cửa hàng ghi nhận lượng khách ghé thăm cao hơn, mức tiêu thụ vẫn đi xuống.

Tại thị trường tỷ dân, Colgate-Palmolive hiện bán các sản phẩm chăm sóc răng miệng dưới nhãn hiệu cùng tên, cũng như nhãn hiệu Darlie. Công ty ước tính hơn 500 triệu người Trung Quốc đã sử dụng Darlie - nhãn hiệu rẻ nhất của Colgate - ít nhất mỗi năm một lần.

Để phục vụ những người tiêu dùng tiết kiệm ở Trung Quốc, một số công ty hàng tiêu dùng quốc tế đã giới thiệu các phiên bản sản phẩm rẻ hơn hoặc giảm giá bán.

Theo Bain và Kantar, hãng điện tử Philips của Hà Lan đã bắt đầu bán bàn chải điện với giá khoảng 28 USD, trong khi dòng sản phẩm cao cấp ở Trung Quốc thường có giá từ 112 đến 280 USD. Để so sánh, bàn chải điện của Xiaomi, một thương hiệu Trung Quốc, có giá bán lẻ chỉ 3,64 USD.

Các nhà sản xuất sữa công thức cho trẻ em phương Tây cũng đã giảm giá mạnh. Từ trước đó, họ đã phải chịu ảnh hưởng khi tỷ lệ sinh ở Trung Quốc đi xuống.

Tháng trước, một sản phẩm nổi tiếng của Aptamil, nhãn hiệu sữa bột trẻ em thuộc sở hữu của công ty thực phẩm Pháp Danone, đã giảm 40% giá bán trên cửa hàng trực tuyến của mình trên Tmall.

Similac, thuộc sở hữu của Abbott Laboratories, cũng được chiết khấu tương tự vào tháng 5. Abott thông báo sẽ ngừng kinh doanh sữa bột trẻ em tại Trung Quốc để tập trung vào thị trường dinh dưỡng dành cho người lớn.

Trung Quốc không phát tiền mặt cho người dân để khuyến khích tiêu dùng như Mỹ và các quốc gia khác đã làm.

Trong ba năm qua, việc chính phủ thắt chặt quy định với các lĩnh vực tăng trưởng nhanh như giáo dục, internet và bất động sản đã thay đổi quan điểm của người dân về triển vọng việc làm và tài sản trong tương lai. Điều này đã phủ một bóng đen lên chi tiêu tiêu dùng.

Ông Bo Zhuang, chiến lược gia cấp cao tại công ty quản lý tài sản Loomis Sayles, cho hay: “Tiêu dùng của tầng lớp trung lưu suy giảm phần lớn có liên quan đến đại dịch.

Ngoài ra, tình trạng thất nghiệp ở những người từng có thu nhập cao, người lao động trong lĩnh vực dịch vụ và chủ doanh nghiệp đã đóng cửa trong vài năm qua, cũng góp phần. Ông Zhuang nói COVID có thể là “vết sẹo vĩnh viễn” đối với nhiều người tiêu dùng Trung Quốc bình thường.

Tỷ lệ thất nghiệp ở người trẻ đã vọt lên mức cao nhất mọi thời đại là 21,3% vào tháng 6. Trước kia, người trẻ vốn là một động lực thúc đẩy tiêu dùng tại Trung Quốc.

Ông Li-Gang Liu, trưởng bộ phận phân tích kinh tế châu Á - Thái Bình Dương tại Citi Global Wealth Management, cho biết nhiều thanh niên Trung Quốc trước kia tiết kiệm rất ít, nhưng giờ đây, khi phải đối mặt với những vấn đề nghiêm trọng, họ đã trở nên thận trọng hơn.