Tiếp tục Phiên họp thứ 50, sáng 14/10, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, theo Cổng TTĐT Quốc hội.

Tờ trình của Chính phủ nêu rõ mục tiêu đến năm 2030, tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước (GDP) bình quân cả thời kỳ 2021 - 2030 đạt trên 8%/năm, riêng giai đoạn 2026 - 2030 phấn đấu đạt từ 10%/năm trở lên. GDP bình quân đầu người theo giá hiện hành đạt khoảng 8.500 USD vào năm 2030 và khoảng 38.000 USD vào năm 2050.

Các điều chỉnh tập trung vào tổ chức không gian phát triển và khai thác hiệu quả tiềm năng mới do sắp xếp đơn vị hành chính mang lại. Theo đó, cả nước được phân thành 6 vùng kinh tế – xã hội.

Dự kiến tốc độ tăng trưởng GRDP giai đoạn 2026 - 2030 của từng vùng như sau: Đồng bằng sông Hồng khoảng 11%/năm; Bắc Trung Bộ 10 - 10,5%; Đông Nam Bộ 10%; Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên 9,5 - 10%; Trung du và miền núi phía Bắc 9 - 10%; Đồng bằng sông Cửu Long 9 - 9,5%/năm.

Đáng chú ý, Quy hoạch bổ sung vùng động lực Bắc Trung Bộ gồm Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh được định hướng trở thành trung tâm công nghiệp lọc hoá dầu, luyện kim, cơ khí chế tạo, công nghiệp ô tô, công nghiệp phụ trợ, đồng thời phát triển mạnh các lĩnh vực điện tử, bán dẫn, AI, công nghệ số. Trong khi đó, vùng Đồng bằng sông Hồng tiếp tục là vùng động lực phát triển hàng đầu, giữ vai trò dẫn dắt cơ cấu lại nền kinh tế, xác lập mô hình tăng trưởng mới của đất nước.

Chính phủ cũng đề xuất tập trung ưu tiên phát triển các ngành công nghiệp mũi nhọn như điện tử, công nghệ số, ô tô, đường sắt, đóng tàu; làm chủ công nghệ trong các ngành công nghiệp mới nổi như chip bán dẫn, rô-bốt, tự động hoá, trí tuệ nhân tạo. Mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam phấn đấu trở thành thị trường thương mại điện tử lớn thứ hai Đông Nam Á. Trong nông nghiệp, định hướng phát triển kinh tế nông nghiệp số, thông minh, xanh và tuần hoàn.

Về hạ tầng kỹ thuật, Chính phủ kiến nghị đẩy nhanh xây dựng một số đoạn đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, đường sắt kết nối quốc tế, và đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP HCM. Trong lĩnh vực năng lượng, ưu tiên khai thác năng lượng tái tạo, năng lượng mới, năng lượng sạch, và triển khai các dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1, 2.

Về hạ tầng thông tin, tập trung phát triển hệ thống truyền dẫn dữ liệu qua vệ tinh, mạng cáp quang tốc độ cao phủ sóng toàn quốc, mạng 5G, 6G và đầu tư xây dựng Trung tâm dữ liệu quốc gia và các trung tâm dữ liệu vùng. 

Phát huy vai trò hai cực tăng trưởng Hà Nội và TP HCM

Thẩm tra sơ bộ, Thường trực Uỷ ban Kinh tế và Tài chính cơ bản tán thành với Tờ trình của Chính phủ, đồng thời nhấn mạnh nhiều vấn đề cần làm rõ. Trong đó, về phân vùng kinh tế – xã hội, dù vẫn giữ 6 vùng nhưng phạm vi và cơ cấu thay đổi lớn do sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, nhất là ở Bắc Trung Bộ, Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên.

Do đó, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ làm rõ tác động của việc thay đổi này đến định hướng và tính liên kết nội tại của từng vùng, đồng thời đánh giá tác động của việc tách tỉnh Vĩnh Phúc và Bắc Giang ra khỏi các vùng truyền thống.

Về định hướng phát triển, Uỷ ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ tính toán chỉ tiêu tăng trưởng hợp lý hơn để đạt mục tiêu chung hai con số, trong đó cân nhắc tăng chỉ tiêu cho vùng Đông Nam Bộ lên khoảng 11%/năm, tương tự như vùng Đồng bằng sông Hồng, để phát huy vai trò hai cực tăng trưởng lớn nhất cả nước là Hà Nội và TP HCM.

Đối với phát triển các vùng động lực, cơ quan thẩm tra lưu ý cần đánh giá lợi thế so sánh giữa Vùng động lực Bắc Trung Bộ và Vùng động lực miền Trung để tránh chồng lấn về định hướng phát triển như công nghiệp lọc hoá dầu, ô tô, cảng biển. Đồng thời, đề nghị Chính phủ xác định rõ cực tăng trưởng cho Vùng động lực Bắc Trung Bộ.

Giải trình thêm về vấn đề cơ quan thẩm tra đề cập, đại diện cơ quan soạn thảo nêu rõ về cơ bản, Quy hoạch giữ nguyên các nội dung đã được Quốc hội thông qua tại Nghị quyết 81, chỉ điều chỉnh và bổ sung dựa trên yêu cầu mới và việc sắp xếp lại nền kinh tế đất nước. Điểm mới quan trọng nhất là việc điều chỉnh đề án phân vùng.

Cụ thể, quy hoạch vẫn giữ 6 vùng nhưng nội hàm của từng vùng có sự thay đổi về tỉnh và ranh giới. Đặc biệt, hai vùng mới là Bắc Trung Bộ và Duyên hải Nam Trung Bộ, Tây Nguyên được thiết kế lại trên cơ sở vùng miền Trung cũ. 

Ngoài ra, Quy hoạch cũng điều chỉnh một số tỉnh thuộc khu vực động lực như Vĩnh Phúc đã được coi là tỉnh miền núi phía Bắc sau khi sáp nhập với Hoà Bình và Phú Thọ. Khu vực động lực phía Bắc sẽ được điều chỉnh để có sự giao thoa, đưa các tỉnh giáp ranh, có động lực như Bắc Ninh và Vĩnh Phúc vào vùng động lực này.

Đối với khu vực miền Trung, Quy hoạch bổ sung yêu cầu phát triển hành lang kinh tế Đông Tây trong nội tỉnh, kết nối các trung tâm hành chính cũ.

Đặc biệt, bản điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia nhấn mạnh vào động lực tăng trưởng mới là khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Cần xem xét lại phương án phân vùng mới

Băn khoăn về việc điều chỉnh, thay đổi thành phần các tỉnh thuộc khu vực Trung du và miền núi phía Bắc, Chủ nhiệm Uỷ ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải cho rằng cần cân nhắc điều chỉnh bởi đây là khu vực thường xuyên chịu bão lũ, cần có nguồn lực đặc thù để bảo đảm vai trò an sinh, phên dậu của đất nước.

Bà Hải cũng nêu rõ các tỉnh như Thái Nguyên, Bắc Giang và Bắc Ninh cũ là những địa phương thu hút đầu tư FDI rất mạnh và có sự liên kết vùng chặt chẽ, trong đó Thái Nguyên hiện được coi là trung tâm phát triển nhất của vùng với thu ngân sách đạt trên 20.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, việc rút hoặc điều chỉnh những tỉnh mạnh như Bắc Giang khỏi nhóm chính và gộp thêm một số tỉnh khác có thể làm các trung tâm động lực của vùng bị suy yếu.

Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh đề nghị Chính phủ rà soát, cập nhật nội dung quy hoạch để phù hợp với bối cảnh và tên gọi mới của các đơn vị hành chính. Các chỉ tiêu phát triển kinh tế – xã hội cần theo hướng toàn diện, hiện đại, bền vững, gắn với bảo vệ môi trường, phấn đấu đạt mục tiêu tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026 - 2030 và các năm tiếp theo.

Bên cạnh đó, cần bổ sung nguyên tắc điều chỉnh quy hoạch theo hướng đề cao tính ổn định, dài hạn, có cơ sở khoa học và thực tiễn, tránh tư duy nhiệm kỳ hoặc điều chỉnh cục bộ, ngắn hạn. Đồng thời, cần làm rõ cơ sở và tác động của phương án phân vùng mới, nhất là đối với vùng Bắc Trung Bộ, Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên.

Chính phủ phải tiếp tục chỉ đạo cơ quan lập quy hoạch tiếp thu tối đa ý kiến của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến thẩm tra để khẩn trương hoàn thiện hồ sơ trình Quốc hội xem xét, quyết định tại Kỳ họp thứ 10.