Thị trường bất động sản những ngày gần đây bỗng "nóng" lên theo tin sáp nhập tỉnh, thành. Đơn cử, dòng người tấp nập kéo về TP Việt Trì (Phú Thọ) đã khiến giá đất tại một số khu vực thuộc xã, phường trung tâm như Thanh Miếu, Gia Cẩm, Thọ Sơn, Bạch Hạc, Sông Lô, Trưng Vương… bật tăng mạnh so với cuối năm 2024.

Nguyên nhân chính xuất phát từ tin đồn sáp nhập tỉnh Phú Thọ, Vĩnh Phúc và Hòa Bình, với trụ sở hành chính dự kiến đặt tại Phú Thọ.

Tại khu đô thị Bến Gót (phường Thọ Sơn), mỗi ngày có hàng chục "cò đất" đổ về để thực hiện các giao dịch mua bán, giá tăng theo ngày.  

Trước tình trạng này, Sở Xây dựng tỉnh Phú Thọ đã lên tiếng cảnh báo về nguy cơ sốt đất ảo trên địa bàn, đồng thời cho biết giá đất tăng cao chỉ là các chiêu trò thổi giá của “cò đất”.

Tại phía Nam, giá đất nền giáp ranh Quảng Nam, Đà Nẵng thời gian vừa qua cũng chứng kiến đà tăng do thông tin Quảng Nam sáp nhập vào Đà Nẵng. Theo đó, nhiều môi giới đã lợi dụng việc này nhằm thổi giá bất động sản.

Nhìn lại quá khứ, hơn 15 năm trước, thông tin Hà Tây sáp nhập về Hà Nội đã khiến bất động sản khu vực từ Hà Đông, Hoài Đức, Mê Linh... đồng loạt tăng giá. Đã có không ít những căn nhà hộp cao tầng mọc lên thay thế ruộng vườn, mặc dù phải đến giữa năm 2008, việc Hà Tây sáp nhập về Hà Nội mới được Quốc hội bấm nút thông qua. Thế nhưng, thực tế phải mất nhiều năm sau không ít nhà đầu tư mới có thể thoát hàng.

Theo khảo sát của Tổ Công tác nghiên cứu thị trường VARS, giá đất tại một số địa phương có thông tin sáp nhập đã bị đẩy lên cao, có nơi lên tới 20%. Tuy nhiên, thực tế ghi nhận, lượng giao dịch chỉ tăng trưởng tại các tỉnh, thành được dự đoán là trung tâm sáp nhập, có mặt bằng giá bất động sản chưa quá cao.

Diễn biến này không “mới” với thị trường bất động sản Việt Nam. Lịch sử thị trường cho thấy, mỗi khi xuất hiện thông tin về quy hoạch mới, giá đất ở khu vực liên quan thường tăng mạnh trong ngắn hạn. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ tâm lý FOMO (sợ bỏ lại phía sau) của nhà đầu tư. Trước các thông tin này, nhiều người đã vội vã “xuống tiền” với niềm tin mạnh mẽ bất động sản sẽ tăng giá.

Theo chuyên gia VARS, ở thời điểm hiện tại, quyết định này còn được thúc đẩy và cộng hưởng bởi dự đoán việc điều chỉnh bảng giá đất trong thời gian tới ở các địa phương sẽ gián tiếp đẩy giá đất tăng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, phần lớn các đợt tăng giá này đều mang tính chất đầu cơ.

Kể cả khi có sự thay đổi về mặt hành chính liên quan đến quyết định sáp nhập, thì cũng chưa chắc chắn sẽ kéo theo sự phát triển vượt trội tại các khu vực, ít nhất là trong ngắn hạn, đặc biệt là trong bối cảnh giá bất động sản đang bị đẩy lên cao so với thu nhập của phần đông người dân trong thời gian vừa qua.

"Chính vì vậy các quyết định vội vàng khi chưa nghiên cứu, đánh giá kỹ thông tin sẽ khiến nhà đầu tư phải đối diện với nhiều rủi ro. Hệ quả là không ít nhà đầu tư bị chôn vốn, không đủ lực trụ đến khi mức giá thật sự tăng. Đơn cử như khi thông tin về việc lên quận của một số huyện ngoại thành tại Hà Nội hay TP HCM được đưa ra, giá đất lập tức tăng phi mã. Tuy nhiên, nhiều khu vực không có sự đầu tư về hạ tầng đã nhanh chóng rơi vào tình trạng "bong bóng xì hơi", giá quay đầu giảm sau khi cơn sốt qua đi", chuyên gia nhận định.

Mặc dù vậy, VARS cho rằng, việc sáp nhập các tỉnh, thành sẽ có tác động tích cực tới thị trường bất động sản. Theo đó, việc sáp nhập có thể sẽ hỗ trợ giảm bớt một số thủ tục pháp lý thực hiện dự án, giúp thị trường có thêm nguồn cung, đặc biệt là ở phân nhà ở vừa túi tiền, người dân sẽ có thêm nhiều lựa chọn mua nhà với mức giá hợp lý hơn.

Tuy nhiên, giá trị bất động sản muốn tăng lên một cách bền vững cần có nền tảng, nghĩa là phải có sự phát triển đồng bộ về hạ tầng giao thông, kinh tế, xã hội. Đơn cử như việc mở thêm các tuyến đường lớn, metro, trường học hay có khả năng tạo ra dòng tiền từ việc khai thác cho thuê. Những đợt sốt đất chỉ dựa trên “tin tức” mà không đi kèm với các kế hoạch đầu tư phát triển thường có chu kỳ ngắn, tăng nhanh nhưng khó có thể duy trì ở mức cao trong thời gian dài.

Do đó, chuyên gia khuyến nghị các nhà đầu tư cần hết sức cẩn trọng trước cơn sốt ảo. Bởi những cơn sốt đất theo tin thường chỉ mang lại lợi ích cho một nhóm nhỏ nhà đầu cơ, trong khi phần lớn nhà đầu tư cá nhân và người mua ở thực có nguy cơ mắc kẹt nếu mua với mức giá kỳ vọng, đã bị đẩy lên quá cao.

Thực tế, sau mỗi đợt sốt đất, rất nhiều nhà đầu tư mua vào ở đỉnh giá đã phải chôn vốn trong thời gian dài hoặc chấp nhận cắt lỗ với thanh khoản kém. Thậm chí, nhiều nhóm nhà đầu tư tự tin có kinh nghiệm “lướt sóng” cũng không ít lần thất bại khi không kịp thời thoát hàng.

Để tránh rơi vào những cơn sốt “ảo”, đảm bảo lợi nhuận kỳ vọng, nhà đầu tư cần tỉnh táo, tránh bị cuốn theo tâm lý đám đông. Nhà đầu tư cần tìm hiểu kỹ mặt bằng giá đất khu vực dự kiến đầu tư và nắm rõ tiến độ thay đổi quy hoạch để đánh giá rủi ro và khả năng tăng trưởng.

Việc mua vào khi giá đã tăng mạnh thường đi kèm với rủi ro lớn hơn nhiều so với lợi nhuận kỳ vọng. Những nơi có quy hoạch cụ thể và đang trong giai đoạn triển khai hạ tầng hay các dự án được đầu tư đồng bộ, hiện đại, với nhiều chính sách “thu hút” người dân về ở sẽ là lựa chọn an toàn hơn so với các khu vực chỉ được đẩy giá theo tin đồn.