Thay đổi rõ rệt

Thâm hụt thương mại hàng hoá và dịch vụ của Mỹ đã giảm một nửa trong tháng 4, lý do chính là thuế quan khiến nhập khẩu sụt giảm nặng nề.  

Cụ thể, Bộ Thương mại Mỹ cho biết sau khi điều chỉnh cho các yếu tố mùa vụ, thâm hụt thương mại tháng 4 đạt khoảng 61,6 tỷ USD, đánh dấu mức thấp nhất kể từ tháng 9/2023.

Để so sánh, mức thâm hụt của Mỹ lập kỷ lục 138,8 tỷ USD trong tháng 3 khi doanh nghiệp chạy đua nhập khẩu hàng hóa để tránh thuế quan.

Xét theo số liệu tuyệt đối, đây là mức giảm hàng tháng lớn nhất kể từ năm 1992. Trong khi đó, nếu xét theo tỷ lệ phần trăm, mức giảm 55% chỉ thua kém kỷ lục giảm 59% vào tháng 2/1992.

Các nhà kinh tế nhận định doanh nghiệp vẫn còn lượng hàng tồn kho mà họ tích trữ từ đầu năm. Song, một số chuyên gia cảnh báo, thâm hụt thương mại giảm đáng kể nhiều khả năng chỉ là hiện tượng nhất thời, bởi doanh nghiệp vẫn chưa thể đoán định rõ kế hoạch thuế quan của Nhà Trắng.

Đi sâu hơn, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ của Mỹ giảm 16% trong tháng 4 xuống 351 tỷ USD, mức thấp nhất trong lịch sử. Trong đó, nhập khẩu hàng tiêu dùng sụt 32% xuống 69,9 tỷ USD, chủ yếu do mức giảm 26 tỷ USD của dược phẩm.

Ngoài hàng tiêu dùng, kim ngạch nhập khẩu vật tư, nguyên liệu công nghiệp, ô tô và phụ tùng ô tô cũng đi xuống đáng kể, Wall Street Journal (WSJ) cho biết. 

Trong tháng 4, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã đưa ra hàng loạt thông báo thuế quan gây sốc, liên tục thay đổi giữa leo thang quyết liệt và xuống thang mạnh mẽ.

Hồi đầu tháng, ông Trump áp thuế quan đối ứng tối thiểu 10% lên hầu hết các nền kinh tế và áp mức cao hơn với gần 60 đối tác thương mại lớn của Mỹ. Một tuần sau, ông tạm hoãn các mức thuế quan cao hơn, riêng Trung Quốc tăng thuế lên đến 145%.

Phải đến giữa tháng 5, Mỹ - Trung mới đạt được thỏa thuận để giảm mạnh thuế quan lên hàng hóa của nhau trong 90 ngày.

Tình huống bất thường

Trong tháng 4, Mỹ nhập khẩu ít hàng hóa từ hầu hết các đối tác thương mại hàng đầu hơn. Kim ngạch nhập khẩu từ Liên minh châu Âu và Trung Quốc lần lượt giảm 29 tỷ USD và 4 tỷ USD. Nhập khẩu từ Canada và Mexico giảm hơn 6 tỷ USD.

Ông Joe Brusuelas, nhà kinh tế trưởng tại RSM, nhận xét các biến động lớn như vậy thường xảy ra trong những giai đoạn chính sách thay đổi thất thường.

Ở chiều ngược lại, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ của Mỹ tăng 3% trong tháng 4 và leo lên mức cao nhất trong lịch sử là 289,4 tỷ USD.

Nguyên nhân có thể là doanh nghiệp nước ngoài đẩy nhanh kế hoạch mua hàng Mỹ trước khi các biện pháp trả đũa của chính phủ từng nước có hiệu lực.

Ngoài ảnh hưởng đến thâm hụt thương mại, thuế quan của Mỹ và các biện pháp trả đũa từ những nước khác có thể đè nặng lên xuất nhập khẩu của Mỹ trong những tháng tới.

Hệ quả là vai trò của thương mại đối với nền kinh tế Mỹ nói chung có thể suy giảm. Ông Douglas Irwin, nhà kinh tế tại Đại học Dartmouth, cho biết điều này đã từng xảy ra trong quá khứ, nhưng bối cảnh hiện nay lại rất khác thường.

Ông cho biết: “Trong quá khứ, thương mại sụt giảm khi một số cú sốc bên ngoài xảy ra, ví dụ như giai đoạn đầu của đại dịch COVID-19 và khủng hoảng tài chính toàn cầu. Nhưng nay, các chính sách thương mại của Mỹ mới là yếu tố khiến thương mại suy yếu”.

Theo lý thuyết kinh tế truyền thống, thương mại giúp các quốc gia tập trung vào lĩnh vực mà họ giỏi nhất - giống như một cặp đôi phân chia việc nấu ăn và rửa bát, nhờ đó cả hai cùng có lợi. Nếu thương mại sụt giảm mạnh thì về mặt kinh tế, điều đó cũng giống như một cuộc ly hôn.

Trong khi đó, Nhà Trắng theo đuổi chính sách thuế quan, lập luận rằng điều này sẽ giúp Mỹ trở nên giàu có hơn và khôi phục ngành sản xuất.