Chính phủ Nhật Bản sẽ chấm dứt chính sách điều chỉnh sản lượng gạo kéo dài nhiều thập kỷ qua vốn nhằm hạn chế sản xuất để giữ giá ổn định, theo Nikkei Asia.

Chính sách mới sẽ khuyến khích nông dân tăng trồng lúa, trong bối cảnh nắng nóng khắc nghiệt và tình trạng thiếu nước đe dọa an ninh lương thực quốc gia.

Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba dự kiến công bố thay đổi chính sách này vào ngày 5/8 tại cuộc họp với các bộ trưởng liên quan. Tại đây, Chính phủ sẽ thể hiện cam kết xây dựng môi trường thuận lợi để nông dân mở rộng sản xuất lúa, không chỉ phục vụ nhu cầu trong nước mà còn hướng đến xuất khẩu.

Chính sách này nhằm đảm bảo nguồn cung ổn định và có khả năng ứng phó linh hoạt trong các năm mất mùa.

Theo Nikkei Asia, khủng hoảng gạo gần đây đã khiến giá tăng vọt, đè nặng lên người tiêu dùng. Chính sách điều chỉnh sản lượng vốn để cân bằng cung cầu nhằm bình ổn giá đã cho thấy nhiều bất cập. 

Một số ý kiến cho rằng việc giá gạo ăn tăng thời gian qua là do nguồn cung không đủ. Bộ trưởng Nông nghiệp Shinjiro Koizumi dự kiến sẽ trình bày phân tích nguyên nhân khiến giá gạo tăng cao cũng vào cuộc họp ngày 5/8.

Trước thềm rà soát chính sách trồng lúa và cây trồng cạn dự kiến diễn ra vào năm tài khóa 2027, ông Ishiba cho rằng chính sách hiện tại về bản chất hạn chế nông dân trồng lúa đồng thời kêu gọi xây dựng hệ thống mới hỗ trợ sản xuất định hướng tương lai. 

Thủ tướng cũng sẽ ủng hộ việc cải thiện năng suất thông qua mô hình canh tác quy mô lớn, canh tác doanh nghiệp và tập trung hỗ trợ người nông dân gia tăng sản lượng.

Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản Nhật Bản sẽ xây dựng đề cương chính sách mới cho trồng lúa và cây trồng cạn dựa trên định hướng của Thủ tướng vào năm 2026. Hiện tại, nông dân có thể nhận trợ cấp nếu chuyển đổi từ trồng lúa ăn sang sản xuất lúa làm thức ăn chăn nuôi hoặc chuyển sang cây trồng khác như lúa mì hay đậu nành. 

Sản lượng gạo ăn hiện được điều chỉnh dựa trên dự báo nhu cầu, khiến nhiều người gọi đây là chính sách "giảm sản lượng thực tế".

Tại cuộc họp, Thủ tướng Ishiba dự kiến sẽ kêu gọi thiết lập một hệ thống hỗ trợ mới dành cho các mô hình canh tác thân thiện với môi trường, đặc biệt tại những vùng đồi núi – nơi gặp khó khăn trong việc tập trung ruộng đất và triển khai sản xuất quy mô lớn. 

Chính phủ sẽ hỗ trợ bảo tồn ruộng bậc thang và khuyến khích áp dụng phương pháp trồng lúa bằng cách gieo hạt trực tiếp trên đất khô thay vì trồng trong ruộng ngập nước. Phương pháp này được đánh giá là phù hợp trong bối cảnh thời tiết nắng nóng gay gắt và tình trạng thiếu nước ngày càng trầm trọng.

Theo ước tính gần đây của Bộ Nông nghiệp Nhật Bản, nhu cầu tiêu thụ gạo ăn trong năm 2024 đạt 7,11 triệu tấn, trong khi sản lượng chỉ đạt 6,79 triệu tấn – thiếu hụt khoảng 320.000 tấn. 

Tính từ năm 2021 đến 2024, tổng thiếu hụt sản lượng lên đến 980.000 tấn. Theo Nikkei Asia, giá gạo Nhật Bản tăng gần đây phần lớn đến từ sự thiếu hụt sản lượng, không đến từ các yếu tố như tắc nghẽn khâu phân phối.