Báo cáo tài chính quý II/2025 của các ngân hàng cho thấy tốc độ tăng trưởng mạnh về lợi nhuận của các nhà băng nhưng đồng thời cũng cho thấy được một chỉ tiêu khác cũng "âm thầm" đi lên trên bảng cân đối kế toán, đó là lãi dự thu. 

Lãi dự thu được hiểu là khoản lãi được ngân hàng ghi nhận vào báo cáo thu nhập là sẽ nhận được trong tương lai nhưng thực tế chưa nhận được. 

Tại cuối tháng 6/2025, tổng khoản lãi dự thu của 27 ngân hàng đã thêm 29.260 tỷ đồng lên 169.486 tỷ, tương ứng mức tăng 21% sau 6 tháng đầu năm.

Dẫn đầu bảng danh sách nhà băng có số lãi dự thu cao nhất là BIDV với 23.831 tỷ đồng. So với cuối năm trước, lãi dự thu của ngân hàng đã tăng 680 tỷ đồng, tức tăng khoảng 3%.

BIDV cũng bỏ xa vị trí theo sau của VietinBank với 15.770 tỷ đồng. VietinBank cũng là ngân hàng trong nhóm ba ông lớn quốc doanh có mức thay đổi về lãi dự thu mạnh nhất, tăng 18% sau hai quý.

Trong khi đó, Vietcombank xếp vị trí thứ 7 trong bảng xếp hạng với lãi dự thu được xác định tại cuối tháng 6/2025 là 8.785 tỷ đồng, giảm nhẹ 1% sau 6 tháng. Đây cũng là 1 trong 2 ngân hàng có lãi dự thu giảm so với đầu năm (cùng với Sacombank).

Trong 27 ngân hàng được thống kê, ngoài hai ngân hàng có lãi dự thu giảm so với đầu năm là Vietcombank và Sacombank, cùng với BIDV có mức tăng 3%, 24 nhà băng còn lại đều ghi nhận tăng trưởng hai chữ số.

Trong đó, LPBank là ngân hàng có lãi dự thu tăng trưởng mạnh nhất với 77%. Đây đồng thời cũng là ngân hàng có mức tăng xét về giá trị tuyệt đối là lớn nhất, tăng 3.558 tỷ lên 8.304 tỷ đồng.

Một số khác cũng chứng kiến lãi dự thu tăng trưởng hai chữ số như SeABank (tăng 66%), NCB (tăng 58%), TPBank (tăng 42%), Eximbank (tăng 41%), MSB (tăng 41%),...

Về bản chất, lãi dự thu là phần lãi từ các khoản vay, đầu tư hoặc các hợp đồng tài chính khác mà ngân hàng đã tính toán và ghi nhận trong sổ sách kế toán theo nguyên tắc dồn tích, dù chưa có dòng tiền thực sự thu vào. 

Theo quy định, tất cả những khoản dư nợ nhóm 1 là nợ đủ chuẩn và có khả năng trả được cả gốc và lãi nên phần lãi suất của khách hàng chưa thu sẽ được ghi nhận vào dự thu. Dự thu này được ghi nhận vào thu nhập của các ngân hàng. 

Khi tính kết quả kinh doanh trong các nguồn thu có khoản dự thu, ngân hàng phân loại nợ theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, những khoản nợ mà lãi đến kỳ hạn nhưng doanh nghiệp chưa trả được và xin cơ cấu lại khoản lãi thì phải xem xét chuyển nhóm, đồng thời loại khỏi lãi dự thu. 

Việc gia tăng lãi dự thu đang giúp nhiều ngân hàng cải thiện lợi nhuận ngắn hạn và nâng cao các chỉ số tài chính như chỉ số ROE, điều này khiến tình hình tài chính của ngân hàng trông hấp dẫn hơn.

Đồng thời, xu hướng này còn phản ánh sự mở rộng hoạt động tín dụng, đặc biệt trong các lĩnh vực trọng yếu như bất động sản và sản xuất, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và củng cố vị thế cạnh tranh của ngân hàng.

Tuy nhiên, lợi ích này cũng đi kèm với rủi ro tiềm ẩn nếu không được kiểm soát chặt chẽ. Lãi dự thu tăng mạnh có thể che giấu thực trạng nhiều khoản vay đang trễ hạn, gây áp lực lên thanh khoản và tiềm ẩn nguy cơ nợ xấu. Mặt khác, nếu không thận trọng, lãi dự thu có thể trở thành "lợi nhuận ảo", làm méo mó báo cáo tài chính.