TS. Phạm Xuân Hòe: Thị trường cho thuê tài chính khó phát triển vì rủi ro về pháp lý

Theo Hiệp hội Cho thuê tài chính Việt Nam, tính đến hết năm 2023, tổng dư nợ cho thuê tài chính đạt khoản 45 - 46 nghìn tỷ đồng, chiếm 0,34% tổng dư nợ,  số lượng sử dụng chỉ có 15 nghìn khách trong tổng số 800 nghìn doanh nghiệp đang hoạt động, chiếm 1,5%. Đây là những con số rất khiêm tốn.

Phát biểu tại Hội thảo Hệ sinh thái số và phát triển bền vững ngành cho thuê tài chính tại Việt Nam sáng ngày 10/5 tại Hà Nội, ông Nguyễn Thiều Sơn, Chủ tịch Hiệp hội Cho thuê tài chính Việt Nam cho biết, xuất hiện tại thị trường Việt Nam từ những năm 1998, đến nay thuê tài chính đã trở nên phổ biến với các đặc điểm tiện ích như không cần thế chấp tài sản bảo đảm, tỉ lệ tài trợ cao, đa dạng sản phẩm tài trợ, …

Đặc biệt, hình thức này phù hợp với tệp khách hàng doanh nghiệp cần nguồn vốn để tập trung vào sản xuất, bởi thông qua thuê tài chính, doanh nghiệp có thể nhanh chóng đưa máy móc, trang - thiết bị vào vận hành, đáp ứng kịp thời các đơn đặt hàng gấp với số lượng lớn mà chi phí bỏ ra không quá nhiều.

Tuy nhiên, thực tế, thị trường cho thuê tài chính vẫn phát triển mức khiêm tốn. Tính đến hết năm 2023, tổng dư nợ cho thuê tài chính đạt khoản 45 - 46 nghìn tỷ đồng, chiếm 0,34% tổng dư nợ tính, số lượng sử dụng chỉ có 15 nghìn khách trong tổng số 800 nghìn doanh nghiệp đang hoạt động, chiếm 1,5%.

“Do phát triển khiêm tốn, hiện các sản phẩm cho thuê tài chính rất truyền thống phần lớn giống như vay tín dụng, trong khi các sản phẩm mới, ý tưởng mới chưa được phát triển nhiều trên các thị trường”, ông Sơn trăn trở.

Về nguyên nhân, ông Phạm Xuân Hòe, Tổng thư ký Hiệp hội Cho thuê tài chính Việt Nam cho rằng, thách thức lớn của cho thuê tài chính là pháp lý, rủi ro tín dụng, rủi ro vận hành.

Cụ thể, rủi ro cố hữu từ sự điều chỉnh chính sách của nền kinh tế đang chuyển đổi (mất đi tính ổn định từ cam kết chính sách) gây ra bất thường cho môi trường kinh doanh. Ngoài ra, khung khổ pháp lý đối với hoạt động này được gộp chung với ngân hàng thương mại (NHTM) nên bị bó hẹp rất nhiều về đối tượng khách hàng và tài sản cho thuê, trong khi đối thủ cạnh tranh rất mạnh là NHTM cả về vốn và lãi suất.

“Rủi ro “mắc kẹt” gia tăng đối với loại tài sản, thiết bị mà cho thuê tài chính đang sở hữu và cho thuê do sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ và rủi ro tín dụng cao do năng lực kinh doanh và quản trị của khách hàng nhiều hạn chế”, ông Hòe nêu rõ.

Còn nhiều tiềm năng phát triển

Theo ông Hòe, thị trường cho thuê tài chính tại Việt Nam vẫn còn nhiều tiềm năng phát triển nhờ Việt Nam thuộc nhóm đang phát triển với tăng trưởng GDP thuộc top đầu trên thế giới. Điều này kéo theo nhu cầu về thuê tài sản rất lớn gồm: Tài sản tiêu dùng từ gần 1 triệu doanh nghiệp và hơn 5 triệu hộ kinh doanh, 29.021 hợp tác xã, 123.241 tổ hợp tác và 125 liên hiệp hợp tác xã, gần 20.000 hộ trang trại nông nghiệp.

Đặc biệt, chuyển đổi số và năng lượng, phát triển kinh tế số, xanh, kinh tế tuần hoàn tạo cầu lớn về tín dụng trung dài hạn, nhất là cho thuê tài chính, trong khi giới hạn về tỷ lệ vốn ngắn hạn sang cho vay trung dài hạn của NHTM kéo về 30% mở ra cơ hội để cho thuê tài sản phát triển.

Do đó, để giúp hoạt động cho thuê tài chính tăng trưởng cả về chiều rộng và chiều sâu, ông Hòe đề nghị Ngân hàng Nhà nước sớm có hội nghị thảo luận sâu về thông tư hướng dẫn, tạo sự khác biệt rõ ràng về với hoạt động NHTM khi Luật Tổ chức tín dụng 2024 sắp có hiệu lực 01/7.

Đối với các doanh nghiệp cho thuê tài chính cần tập trung nguồn lực trí tuệ để cùng Hiệp hội góp ý hoàn thiện chính sách và nâng quy mô tài sản và dư nợ thông qua phát hành trái phiếu doanh nghiệp, phát triển sản phẩm cho thuê mới, tệp khách hàng mới, từng bước phát triển cho thuê vận hành

Cùng với đó là phát triển hoạt động nhận ủy thác cho thuê Thí điểm liên kết cho thuê tài sản tiêu dùng vào các khu đô thị và xây dựng chiến lược và có lộ trình triển khai thực hiện quản trị phát triển bền vững.