Khi giới tinh hoa đồng loạt tìm đến "hầm trú ẩn"

Trong thế giới đầu tư, hiếm khi nào các bộ óc vĩ đại nhất lại hành động đồng nhất đến thế.

Tỷ phú Ray Dalio, người sáng lập quỹ đầu cơ lớn nhất thế giới Bridgewater Associates, từng thẳng thừng tuyên bố: "Nếu bạn không có vàng, bạn không hiểu lịch sử hay kinh tế". Quỹ của ông duy trì một vị thế vàng đáng kể như một công cụ bảo hiểm cốt lõi.

Tỷ phú Stanley Druckenmiller, huyền thoại từng cùng với George Soros đánh bại Ngân hàng Trung ương Anh, hiện đã chuyển một phần ba vốn cá nhân vào các tài sản thực, trong đó 15% là vàng vật chất.

Tỷ phú Paul Tudor Jones, một phù thủy thị trường khác, gọi vàng là "thuốc giải độc" lạm phát. John Paulson, người nổi tiếng với cú bán khống để đời trước khủng hoảng năm 2008, dự báo vàng đang bước vào giai đoạn tái định giá và có thể đạt 5.000 USD/ounce.

Danh sách này còn kéo dài với những cái tên lẫy lừng khác. "Vua trái phiếu" Jeffrey Gundlach tin rằng việc phân bổ tới 25% danh mục vào vàng không phải là quá mức.

Tỷ phú Ai Cập Naguib Sawiris đã đầu tư một nửa tài sản ròng của mình (1,4 tỷ USD) vào vàng từ năm 2018 và tuyên bố "tôi không bán" ngay cả khi giá đã tăng gấp ba.

Nhà sáng lập David Einhorn của quỹ phòng hộ Greenlight Capital và Lord Jacob Rothschild cũng đều công khai việc giảm nắm giữ USD để chuyển sang kim loại quý.

Nhưng bằng chứng thuyết phục nhất cho sức hút của vàng không đến từ những người luôn ủng hộ nó, mà đến từ những cái tên từng khinh miệt nó.

Sam Zell, trùm bất động sản khét tiếng từng chỉ trích vàng suốt cả sự nghiệp, đã thay đổi quan điểm vào năm 2019. Khi đó, Zell nói: "Lần đầu tiên trong đời, tôi mua vàng chỉ để phòng hộ".

Và gây chấn động nhất là Warren Buffett. "Nhà hiền triết xứ Omaha" từng nổi tiếng với câu nói rằng vàng "chẳng sản xuất ra bất cứ thứ gì". Thế nhưng, vào năm 2020, Berkshire Hathaway của ông đã bất ngờ mua cổ phần trị giá hơn 500 triệu USD trong Barrick Gold, một trong những công ty khai thác vàng lớn nhất thế giới.

Khi ngay cả những "kẻ thù" lớn nhất của vàng cũng phải quay đầu, đó là tín hiệu cho thấy một sự thay đổi căn bản đang diễn ra trong lòng hệ thống tài chính.

Cuộc "di tản" của các ngân hàng trung ương

Nếu hành động của các tỷ phú là tín hiệu cá nhân, thì động thái của các ngân hàng trung ương (NHTW) lại là bằng chứng cho một sự thay đổi cấu trúc toàn cầu.

Các NHTW đã trở thành những người mua vàng lớn nhất thế giới. Theo Hội đồng Vàng Thế giới, các NHTW đã mua ròng hơn 1.000 tấn vàng mỗi năm trong ba năm liên tiếp từ 2022 đến 2024. Riêng năm 2025, theo ước tính của Goldman Sachs, số vàng mà các NHTW mua vào là khoảng 70 tấn mỗi tháng.

Đây không phải là đầu tư sinh lời. Đây là một cuộc tháo chạy khỏi đồng USD. Sau sự kiện phương Tây đóng băng tài sản của Nga vào năm 2022, các quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ và Singapore đã nhận ra rủi ro của việc nắm giữ tài sản giấy như tiền mặt hay trái phiếu.

Lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ, tỷ trọng vàng trong dự trữ ngoại hối của các NHTW đã vượt qua tỷ trọng trái phiếu kho bạc Mỹ. Vàng đã trở lại vị thế là "tài sản không rủi ro đối tác" vì không lo bị quốc gia đối tác phong tỏa.

Tại sao lại là vàng?

Tại sao giữa kỷ nguyên kỹ thuật số và tiền mã hóa, vàng vẫn giữ được vị thế độc tôn? Câu trả lời nằm ở hai đặc tính mà không loại tiền pháp định nào có được: sự khan hiếm và lịch sử.

Vàng là một kho lưu trữ giá trị đã tồn tại hơn 5.000 năm, sống sót qua sự sụp đổ của mọi đế chế và mọi đồng tiền giấy từng được in ra. Vàng không bị ăn mòn, không bị rỉ sét và quan trọng nhất, nó không thể bị "in" vô tội vạ như tiền giấy.

Kể từ khi Mỹ chấm dứt chế độ bản vị vàng vào năm 1971, các chính phủ đã in tiền thả ga để tài trợ cho chi tiêu, dẫn đến lạm phát dai dẳng. Từ năm 2020, cung tiền M2 của Mỹ đã tăng 40%. Khi lượng tiền giấy tăng mạnh mà lượng vàng gần như không đổi, giá vàng tính bằng tiền giấy tất yếu phải tăng.

Một so sánh khác cho thấy sức mua của vàng ổn định đến kinh ngạc: lượng vàng cần thiết để mua một căn nhà trung bình tại Mỹ vào năm 1980 là khoảng 114 đồng xu vàng. Đến năm 2025, con số này là 117 đồng xu.

Trong khi giá nhà tính bằng USD đã tăng hàng chục lần, giá tính bằng vàng gần như đi ngang. Vàng không tăng giá; chính đồng tiền đang mất giá so với vàng.

Cách người giàu chơi "game" vàng

Trong khi nhà đầu tư nhỏ lẻ thường phải xếp hàng dài ở các tiệm vàng để mua vài chỉ hay vài lượng, giới siêu giàu có những cách thức riêng để sở hữu và cất giữ kim loại quý, nhằm tối đa hóa sự an toàn và bảo mật.

Các tỷ phú thường tham gia vào thị trường phi tập trung (OTC), mua trực tiếp các thanh vàng vật chất tiêu chuẩn 400 ounce (12,5 kg) với độ tinh khiết 99,99%. Quy tắc quan trọng nhất của giới thượng lưu là sự im lặng tuyệt đối. Các giao dịch luôn được bảo vệ bằng các thỏa thuận không tiết lộ (NDA).

Thay vì cất giữ trong két sắt tại nhà hay ngân hàng địa phương (nơi có rủi ro bị trộm cướp hoặc bị tịch thu như từng xảy ra tại Mỹ), vàng của giới siêu giàu được chuyển đến các kho lưu trữ chuyên dụng (vaults) tại các bến đỗ an toàn như Thụy Sỹ, Singapore hay Dubai. Những địa điểm này được chọn vì sự ổn định chính trị và luật pháp bảo vệ tài sản tư nhân nghiêm ngặt.

Giới thượng lưu cũng sử dụng các cấu trúc pháp lý phức tạp như quỹ tín thác (trusts) tại nước ngoài để nắm giữ vàng.

Cấu trúc này tạo ra một lớp bảo vệ bổ sung, giúp tài sản của họ tránh được các rủi ro về thuế, kiện tụng hay thậm chí là lệnh tịch thu của chính phủ trong tương lai - một bài học xương máu từ Sắc lệnh 6102 năm 1933 tại Mỹ.

Bên cạnh vàng vật chất, họ còn đầu tư vào các "đòn bẩy" như cổ phiếu các công ty khai thác vàng (như Barrick Gold, Newmont). Logic ở đây là khi giá vàng tăng, lợi nhuận của các công ty khai thác sẽ tăng theo cấp số nhân, mang lại tỷ suất sinh lời cao hơn nhiều so với việc chỉ nắm giữ kim loại.

Tất nhiên, việc đầu tư vào công ty khai thác vàng cũng mạo hiểm hơn so với mua vàng kim loại, đòi hỏi khả năng phân tích tài chính đỉnh cao và không dành cho số đông nhà đầu tư.

"Hầm trú ẩn" cho tương lai bất định

Sự gia tăng phi mã của giá vàng không phải là một bong bóng đầu cơ, mà là một tín hiệu cảnh báo từ hệ thống tài chính.

Trong bối cảnh nợ công Mỹ vượt 38 nghìn tỷ USD, lạm phát dai dẳng và những bất ổn địa chính trị ở châu Âu, Đông Á, Nam Mỹ, Trung Đông,… chưa có hồi kết, niềm tin vào hệ thống tiền tệ pháp định đang bị lung lay dữ dội. Giới tinh hoa tài chính, từ các thống đốc NHTW đến các tỷ phú Phố Wall, đang hành động theo cùng một hướng: chuyển đổi tài sản giấy thành tài sản thực.

Trong một thế giới đầy biến động, vàng là bảo hiểm cho sự giàu có, là "thuốc giải độc" lạm phát, và là tài sản duy nhất không phụ thuộc vào lời hứa của bất kỳ chính phủ nào. Nhà đầu tư đang tìm cách "phi đô la hóa" danh mục của mình.

Và trong cuộc di cư vĩ đại thoát khỏi tiền giấy đó, dù là tỷ phú hay dân thường, ai rồi cũng sẽ nhận ra giá trị của việc sở hữu một chút gì đó thực sự thuộc về mình.