Phải mất khoảng một năm kể từ màn ra mắt đầy tham vọng vào 2024, chuỗi Nhà thuốc Phượng Hoàng mới chính thức đưa vào vận hành website bán hàng và mở được cửa hàng vật lý thứ 3.

Tốc độ phát triển có phần chậm chạp này hoàn toàn trái ngược với tuyên bố cạnh tranh trực diện với "người khổng lồ" Long Châu, vốn được thể hiện qua hành động đặt cửa hàng đầu tiên ngay đối diện một chi nhánh của đối thủ.

Trong bối cảnh thị trường bán lẻ dược phẩm đòi hỏi tốc độ và tiềm lực vốn mạnh mẽ, sự khởi đầu từ tốn của Phượng Hoàng, cùng với những biến động ở thượng tầng và thay đổi trong cấu trúc vốn, đang đặt ra một câu hỏi lớn về thực lực và chiến lược dài hạn của chuỗi này.

Những biến động ở thượng tầng và câu hỏi về vốn

Phân tích sâu hơn về đơn vị vận hành chuỗi là CTCP Nhà thuốc Phượng Hoàng cho thấy những thay đổi đáng kể cả về nhân sự cấp cao và cấu trúc vốn.

Theo Công bố thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp, kể từ ngày 21/4/2025, vị trí Giám đốc và người đại diện theo pháp luật của công ty đã được chuyển giao từ bà Cao Mai Ngọc Anh (sinh năm 1990) sang bà Phạm Thị Thanh Hoài (sinh năm 1987).

Về mặt tài chính, dữ liệu từ Cổng thông tin Quốc gia về đăng ký doanh nghiệp cho thấy một bức tranh vốn đầy biến động. Công ty được thành lập vào ngày 2/5/2024 với vốn điều lệ ban đầu là 25 tỷ đồng. 

Tại thời điểm này, cơ cấu cổ đông bao gồm bà Cao Mai Ngọc Anh nắm giữ 91,79% vốn, bà Vũ Lê Kim Ngân sở hữu 8,2% và ông Nguyễn Khánh Hoàng giữ 0,01%.

Chỉ sau 4 tháng, vào tháng 9/2024, công ty đã tiến hành giảm vốn điều lệ xuống chỉ còn 10 tỷ đồng. Đi cùng với đó, tỷ lệ sở hữu của các cổ đông cũng thay đổi. Bà Ngọc Anh tăng tỷ lệ nắm giữ lên 97,49%, trong khi tỷ lệ của bà Kim Ngân giảm xuống còn 2,5%. Động thái giảm vốn và cô đặc cổ phần này thường cho thấy sự điều chỉnh chiến lược hoặc tái cấu trúc nội bộ trong giai đoạn đầu.

Đáng nói, Nhà sáng lập chuỗi, ông Chris Blank - cựu CEO và là Nhà sáng lập Pharmacity - dù xuất hiện với vai trò đầu tàu trong các hoạt động truyền thông nhưng lại không có tên trong các báo cáo đăng ký kinh doanh.

Bài học từ "người anh em" Pharmacity

Sự hiện diện của ông Chris Blank tại Phượng Hoàng không thể không gợi lại câu chuyện của Pharmacity, một bài học đắt giá về chiến lược và thực thi trên thị trường bán lẻ dược phẩm Việt Nam.

Pharmacity từng là chuỗi tiên phong và dẫn đầu thị trường về quy mô, đạt đỉnh với hơn 1.100 nhà thuốc vào tháng 8/2022. Tuy nhiên, chuỗi này đã nhanh chóng hụt hơi, phải đóng cửa gần 200 nhà thuốc và chỉ còn 898 cửa hàng tính đến tháng 9/2024.

Nguyên nhân thất bại, theo phân tích của Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), đến từ chiến lược tiếp cận chưa phù hợp. Pharmacity đã theo đuổi mô hình nhà thuốc tiện lợi hiện đại, nơi 70% danh mục sản phẩm là hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) và mỹ phẩm, nhấn mạnh vào trải nghiệm tự phục vụ (self-service).

Mô hình này được đánh giá là chưa phù hợp với nhu cầu của người tiêu dùng Việt Nam, những người tìm đến nhà thuốc chủ yếu với mục đích mua thuốc chữa bệnh. Bên cạnh đó, chiến lược giá bán cao hơn so với các nhà thuốc khác cũng làm giảm khả năng cạnh tranh.

Hệ quả là Pharmacity liên tục ghi nhận lỗ ròng, với khoản lỗ lũy kế lên tới 2.350 tỷ đồng tính đến cuối năm 2022. Việc Phượng Hoàng ra đời dưới sự dẫn dắt của cùng một nhà sáng lập đặt ra câu hỏi lớn: liệu chuỗi có rút ra được bài học từ "vết xe đổ" của Pharmacity để xây dựng một mô hình kinh doanh bền vững hơn?

Bối cảnh thị trường khốc liệt: Cuộc chơi của những kẻ vốn mạnh 

Phượng Hoàng gia nhập thị trường vào thời điểm cuộc cạnh tranh đã được định hình rõ nét bởi các "ông lớn" và dư địa cho những tay chơi mới ngày càng hẹp lại.

Theo dữ liệu từ Business Monitor International và Chứng khoán MB (MBS), quy mô thị trường dược phẩm Việt Nam ước tính đạt từ 5,3 đến 7 tỷ USD mỗi năm. Dù cả nước có khoảng 50.000 nhà thuốc, nhưng các chuỗi hiện đại mới chỉ chiếm khoảng 5% - 15% thị phần, phần còn lại thuộc về các nhà thuốc nhỏ lẻ truyền thống. Điều này cho thấy tiềm năng tăng trưởng rất lớn cho mô hình chuỗi.

Tuy nhiên, tiềm năng đó đang được khai thác bởi những đối thủ có tiềm lực tài chính và quy mô vượt trội. Trong đó, Long Châu (FPT Retail) - là đối thủ mà Phượng Hoàng nhắm tới, đang ở một vị thế thống trị. 

Tính đến Đại hội đồng cổ đông 2025, chuỗi đã có 1.943 cửa hàng. Theo báo cáo tài chính, trong 6 tháng đầu năm 2025, mảng dược phẩm đóng góp gần 70% doanh thu và tới 90,83% lợi nhuận EBITDA cho FPT Retail. 

Long Châu không chỉ có lãi từ năm 2021 mà còn liên tục mở rộng với chiến lược "thịt ăn trước, xương ăn sau", lấy hết dư địa ở thành thị sau đó mới tiến quân về nông thôn, sẵn sàng cạnh tranh trực diện với các tiệm thuốc địa phương.

An Khang (Thế Giới Di Động), mặc dù được hậu thuẫn bởi một đế chế bán lẻ khổng lồ, chuỗi này lại vẫn đang "loay hoay với bài toán phát triển" và chưa tìm thấy lợi nhuận.

Cuối cùng là Trung Sơn Pharma - một chuỗi lâu đời ở phía Nam, dù chỉ có 140 nhà thuốc vào cuối năm 2023 nhưng đã thu hút được vốn ngoại khi tập đoàn Dongwha Pharm (Hàn Quốc) chi khoảng 30 triệu USD để mua lại 51% cổ phần.

Rõ ràng, cuộc chơi bán lẻ dược phẩm hiện nay không chỉ là cuộc đua về mô hình kinh doanh mà còn là cuộc đua về tốc độ mở rộng và sức mạnh vốn. Việc Phượng Hoàng chậm chạp trong việc ra mắt website và mở cửa hàng mới cho thấy chuỗi này sẽ phải đối mặt với một chặng đường đầy thách thức để có thể thực sự trở thành một đối thủ đáng kể trên thị trường.