Trong những tháng cuối cùng của năm 2024, chỉ số USD Index tăng mạnh đã gây áp lực lên tỷ giá toàn cầu, trong đó có Việt Nam trong bối cảnh, lãi suất của Mỹ dù có giảm nhưng vẫn ở mức cao, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) duy trì chính sách tiền tệ thắt chặt.

Đến thời điểm ngày 31/12/2024, VND mất giá khoảng 4,8% so với USD. Trong đó, chủ yếu là do USD Index tăng giá tới 6,5% trong năm 2024. Sang đầu năm 2025, USD Index vẫn tiếp tục tăng giá nhờ những động thái chính sách mới của Tổng thống Mỹ Donald Trump gây áp lực đối với tỷ giá USD/VND vẫn còn khá lớn.

Sau khi nhậm chức Tổng thống Mỹ vào ngày 20/1, ông Trump đã ký loạt sắc lệnh liên quan đến thương mại, kinh tế, đối ngoại. Trong đó, các chính sách áp thuế nhập khẩu mà ông Trump đưa ra sẽ có tác động nghiêm trọng đến kinh tế toàn cầu.

Khi Tổng thống Trump càng áp thuế, lạm phát thế giới đặc biệt là tại Mỹ có nguy cơ tăng, khi ấy lãi suất USD tiếp tục neo ở mức cao.

Khi lạm phát và giá cả trên thế giới vẫn ở mức cao thì tốc độ giảm lãi suất của Fed cũng như các ngân hàng Trung ương sẽ chậm hơn. Khi đó, chênh lệch lãi suất giữa VND và USD còn cao và gây ra áp lực tỷ giá và lãi suất với các nước, trong đó có Việt Nam, đồng thời cũng có thể có tình trạng chảy máu ngoại tệ.

Tuy nhiên, tôi cho rằng tỷ giá năm 2025 tuy vẫn còn khó khăn nhưng sẽ dịu hơn so với giai đoạn cuối năm 2024 do ba lý do chính.

Thứ nhất, hiệu ứng với việc ông Trump làm tổng thống sẽ giảm dần. Từ đầu năm nay, các chính sách kinh tế của ông Trump bắt đầu bộc lộ rõ hơn, cụ thể hơn nên hiệu ứng đối với câu chuyện đánh thuế của ông Trump sẽ thu hẹp dần.

Thứ hai là, Fed vẫn sẽ tiếp tục giảm lãi suất dù tốc độ chậm hơn, có thể sẽ khoảng hai lần trong năm 2025. Lãi suất của Mỹ dù giảm ba lần trong năm 2024 nhưng vẫn ở mức khá cao nên Fed vẫn phải tiếp tục hạ lãi suất.

Trong kỳ họp vào tháng 12/2024, Fed cũng đã phát đi tín hiệu sẽ giảm lãi suất chậm lại khi tỷ lệ thất nghiệp tương đối ổn định và tình hình lạm phát gần đây không có nhiều cải thiện. Như vậy, chênh lệch lãi suất giữa USD và VND sẽ giảm đi và áp lực tỷ giá bớt dần.

Thứ ba là, USD đã tăng giá rất cao trong thời gian vừa qua và kể cả chứng khoán Mỹ cũng tăng giá rất cao. Khi USD Index tăng cao thì rõ ràng sẽ có thời gian để điều chỉnh, đồng USD khó có thể giữ được mức cao như hiện nay mà sẽ giảm xuống trong năm 2025.

Với ba lý do đó cộng với việc Việt Nam luôn đảm bảo cân đối cung cầu ngoại tệ và Ngân hàng Nhà nước cũng đã rất chủ động, linh hoạt, sử dụng đồng bộ nhiều công cụ nên tôi cho rằng năm tới, tỷ giá vẫn chịu tăng nhưng sẽ tăng khoảng 3-4%.

Về lãi suất, tôi cho rằng rất khó để giảm trong năm 2025, bởi lạm phát năm tới có thể sẽ ở mức tương đối cao khi Quốc hội đặt mục tiêu kiểm soát lạm phát 4,5%, Chính phủ cũng đang điều hành ở mức 4 - 4,5%.

Bên cạnh đó, với mục tiêu tăng trưởng kinh tế trên 8% thì lượng cung tiền ra nền kinh tế ở mức tương đối lớn. Ví dụ như đầu tư công, kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 tăng 12% so với năm trước. Năm 2025, chúng ta kỳ vọng việc tháo gỡ thể chế, rất nhiều dự án đất đai, xây dựng sẽ được tháo gỡ, như vậy, vòng quay tiền sẽ nhanh hơn và lạm phát sẽ ở mức cao hơn. 

Một yếu tố quan trọng nữa là lãi suất đầu vào. Lãi suất huy động đang tăng và đã ở mức cao, thì lãi suất cho vay rất khó để tiếp tục giảm. Nếu giảm lãi suất cho vay, mức chênh lệch đầu vào đầu ra sẽ bị thu hẹp rất lớn và ảnh hưởng tiêu cực đến năng lực tài chính của các tổ chức tín dụng.

Cuối cùng là nợ xấu, năm 2024 nợ xấu đã tăng lên dù vẫn ở trong tầm kiểm soát. Nhưng chi phí dự phòng rủi ro, chi phí xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng sẽ tăng lên vì vậy, biên lợi nhuận sẽ giảm theo và khiến các tổ chức tín dụng rất khó để giảm lãi suất cho vay.

Tuy nhiên, theo tôi lãi suất hiện không phải điểm nghẽn đối với sản xuất kinh doanh và doanh nghiệp vì đã mức tương đối thấp trong năm 2024.

Năm 2024, NHNN đã ban hành Thông tư 02 và giờ là Thông tư 53 đã cho cơ cấu lại nợ xấu chủ yếu với các đối tượng bị ảnh hưởng của bão Yagi đến hết 2025. Điều này là phù hợp bởi Thông tư 06 và 02 trước đây cũng nên đến giai đoạn chấm dứt hiệu lực.

Với Thông tư 02, các tổ chức tín dụng cũng đã có đủ thời gian, phạm vi để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp chứ không thể kéo dài mãi chính sách cho cơ cấu lại nợ xấu trong bối cảnh kinh tế phục hồi tích cực.

TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV kiêm Giám đốc Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính - Tiền tệ Quốc gia