Suốt gần ba thập kỷ làm giúp việc tại thành phố Bengaluru, miền nam Ấn Độ, bà Mangamma chưa từng vay mượn hay xin ứng lương, dù đôi lúc rơi vào cảnh túng thiếu. Nhưng thói quen đó đã thay đổi vào tháng 8 vừa qua, khi bà đi mua vàng cho đám cưới con trai, theo Nikkei Asia.

Giá vàng tại Ấn Độ tăng phi mã trong năm nay — nhảy vọt tới 61%, đạt 4.228 USD/ounce tính đến thứ Sáu vừa qua — khiến bà nhận ra rằng 300.000 rupee (khoảng 3.400 USD) dành dụm bấy lâu vẫn không đủ để mua số trang sức dự tính. Cuối cùng, bà phải vay thêm 200.000 rupee, tương đương năm lần thu nhập hàng tháng của gia đình.

“Thật tiếc khi không đủ tiền, nhưng trong đám cưới thì vàng và đồ ăn là hai thứ không thể thiếu. Nếu tiết kiệm quá, người ta sẽ nói ra nói vào,” bà Mangamma chia sẻ. “May mắn là chủ nhà giúp đỡ, nên tôi không phải trả lãi.”

Người dân Ấn Độ hiện nắm giữ 35.000 tấn vàng – nhiều nhất thế giới – đang cảm nhận rõ sức ép khi mùa lễ hội kéo dài gần một tháng bắt đầu từ cuối tháng 9, vốn được xem là thời điểm may mắn để mua vàng. Giá tăng kỷ lục không chỉ khiến nhu cầu trong mùa cao điểm sụt giảm mà còn thúc đẩy xu hướng mới: xem vàng như một loại tài sản đầu tư có thể giao dịch, thay vì chỉ là của để dành trong gia đình.

Đà tăng của vàng được hỗ trợ bởi hoạt động mua ròng của các ngân hàng trung ương và tâm lý người dân tranh thủ tích trữ trước khi giá vượt ngoài khả năng chi trả. Tuy nhiên, giới phân tích lo ngại đà tăng quá mạnh có thể kìm hãm nhu cầu, đặc biệt với vàng trang sức.

“Rất nhiều người mua vì sợ bỏ lỡ cơ hội, nghĩ rằng giá còn tăng nữa,” ông Kranthi Bathini, chiến lược gia đầu tư tại WealthMills Securities, cho biết. “Nhưng duy trì sức mua ở mức giá này là rất khó. Cuối cùng, nhu cầu sẽ giảm.”

Theo Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), tiêu thụ vàng trang sức tại Ấn Độ giảm 2% trong năm ngoái xuống còn 563,4 tấn, do chi tiêu người tiêu dùng chậm lại, xu hướng coi vàng là tài sản đầu tư gia tăng và giá tăng – dù không mạnh như năm nay. Sáu tháng đầu năm nay, lượng tiêu thụ đạt 160 tấn, và WGC dự báo tổng nhu cầu vàng năm nay chỉ đạt 600–700 tấn, thấp nhất trong 5 năm.

Hiệp hội Vàng và Trang sức Ấn Độ (IBJA) ước tính doanh số bán vàng mùa lễ hội năm nay sẽ tương đương năm ngoái, khoảng 40 tấn, nhưng doanh số trang sức có thể giảm 25–30%, trong khi vàng miếng và vàng xu tăng mạnh bù đắp phần nào sụt giảm.

Điều này là tin không vui với các nhà kim hoàn, khi mùa lễ hội và mùa cưới (từ tháng 11 đến tháng 2) thường chiếm phần lớn doanh thu. “Giá trị bán hàng vẫn cao nhờ giá vàng tăng, dù sản lượng có giảm,” ông Surendra Mehta, Tổng thư ký IBJA, nói. “Tuy nhiên, lợi nhuận sẽ bị ảnh hưởng vì trang sức có biên lợi nhuận cao hơn, còn vàng miếng và xu thì gần như không lời.”

Tập đoàn Titan thuộc Tata Group, một trong những nhà bán lẻ trang sức lớn nhất Ấn Độ, cho biết doanh số trong quý III tăng 19% so với cùng kỳ năm ngoái, bao gồm cả sản phẩm làm từ bạch kim và kim cương. Dù vậy, lượng khách giảm nhẹ, do đó, doanh số được bù đắp bởi “giá vàng tăng mạnh khiến giá trị đơn hàng bình quân cao hơn đáng kể”. Titan cũng tăng mạnh đầu tư cho các chương trình khuyến mãi để kích cầu.

Đối thủ nhỏ hơn là PNG Jewelers ghi nhận doanh thu vàng mùa lễ hội tăng 64%, trong khi sản lượng chỉ tăng 10%.

Để ứng phó, nhiều nhà kim hoàn tung ra các sản phẩm giá thấp hơn, như vàng nhẹ hoặc vàng có độ tinh khiết thấp. Hồi tháng 2, Titan đã ra mắt dòng trang sức làm từ vàng 9 kara (trong khi 24 kara là vàng nguyên chất).

Ông Saumen Bhaumik, Giám đốc điều hành thương hiệu CaratLane của Titan, cho biết nhu cầu với dòng sản phẩm này đang tăng đều, thúc đẩy công ty mở rộng phân phối ra 300 cửa hàng, thay vì chỉ bán trực tuyến như kế hoạch ban đầu. “Chúng tôi tin tưởng vào hướng đi này, nên sẽ tiếp tục mở rộng,” ông nói.

Bên cạnh sự sụt giảm nhu cầu vàng trang sức, Ấn Độ cũng đang chứng kiến sự thay đổi rõ rệt trong tư duy sở hữu vàng. Nếu trước đây, vàng được xem là tài sản gia truyền chỉ bán khi gặp khó khăn, thì ngày càng nhiều người coi đây là một kênh đầu tư giống như cổ phiếu, đặc biệt khi giá không ngừng leo thang.

Bác sĩ nha khoa Ayon Gupta ở Kolkata là một trong số đó. Tự nhận mình là “nhà đầu tư an toàn”, ông tránh xa cổ phiếu vì lo ngại biến động, chọn đầu tư vào vàng thay thế.

“Vàng là tài sản tăng giá mạnh mà không cần theo dõi thị trường liên tục,” ông nói. “Tôi thích vàng miếng, vàng xu, trái phiếu hoặc quỹ ETF hơn là trang sức, vì với đồ trang sức, bạn phải trả thêm chi phí gia công – có khi lên tới 30% giá trị vàng.”

“Từ góc độ đầu tư, khoản tiền đó xem như mất trắng,” ông nói thêm.

Theo Hội đồng Vàng Thế giới, doanh số vàng miếng và vàng xu tại Ấn Độ tăng 29% trong năm 2024 lên 239,4 tấn, trong khi tài sản do các quỹ ETF vàng quản lý tăng gấp đôi, đạt 901,35 tỷ rupee tính đến tháng 9, theo dữ liệu của ICRA.

Chính những nhà đầu tư như Gupta đang góp phần duy trì sức cầu và giá vàng ở mức cao.
“Giờ đây, người dân mua vàng một cách có chủ đích, coi đó là khoản đầu tư. Vì thế dù giá tăng, nhu cầu vẫn không giảm,” ông Anindya Banerjee, Phó chủ tịch cao cấp tại Kotak Securities, nhận định. “Họ nhìn vàng từ góc độ đầu tư, chứ không đơn thuần là tiêu dùng. Nếu chỉ là tiêu dùng, lượng mua đã giảm mạnh rồi.”