Theo thông tin từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản (VASEP), ngày 27/8, Thương vụ Việt Nam tại Mỹ đã nhận được thông tin từ Đại sứ quán Mỹ tại Hà Nội thông báo về phán quyết cuối của của Cục quản lý đại dương và khí quyển quốc gia Mỹ (NOAA) từ chối công nhận tương đương một số nghề cá theo Đạo luật bảo vệ động vật biển có vú (MMPA).

Điều này dẫn tới khả năng một số mặt hàng thủy sản Việt Nam có thể sẽ bị cấm nhập khẩu vào Mỹ kể từ ngày 1/1/2026.

Những lý do chính cho việc không tương đương bao gồm sự hiện diện của các loài động vật có vú biển có nguy cơ tuyệt chủng (như cá heo,…) trong các ngư trường sử dụng ngư cụ có nguy cơ tác động cao, cùng với việc thiếu giám sát và báo cáo toàn diện về việc đánh bắt không chủ đích. 

VASEP cho biết Việt Nam đã cấm khai thác và giết hại có chủ ý động vật có vú biển, nếu vi phạm có thể bị xử phạt hình sự theo Bộ luật Hình sự hoặc xử phạt hành chính. Đồng thời, Việt Nam cũng đã đang triển khai các biện pháp giám sát, nhưng các biện pháp giảm thiểu hiện có chưa được chứng minh là hiệu quả trong việc giảm thiểu việc đánh bắt không chủ đích dưới mức giới hạn cho phép, đặc biệt đối với các loài dễ bị tổn thương.

Năm 2024 Việt Nam xuất khẩu gần 512 triệu USD các loài hải sản từ 12 nghề cá trên sang Mỹ, chiếm gần 25% tổng kim ngạch XK các loài này của Việt Nam. Trong đó, cá ngừ chiếm tỷ trọng cao nhất là 18%, tiếp đến là ghẹ chiếm 3% và mực gần 1%...

VASEP nhận định quyết định này của NOAA không chỉ đe dọa gây thất thu kim ngạch xuất khẩu hải sản sang Mỹ mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế của hàng trăm nghìn ngư dân và tác động tiêu cực đến toàn chuỗi cung ứng thủy sản cũng như làm suy giảm uy tín thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế, ảnh hưởng đến hình ảnh quốc gia trong lĩnh vực bảo tồn, phát triển môi trường bền vững.

Cơ quan này cho biết mặc dù các nỗ lực trước đây (như bổ sung tài liệu, cập nhật các quy định, và các hoạt động vận động ngoại giao…) đã được triển khai tích cực, kết quả việc từ chối công nhận của NOAA vẫn tạo ra thách thức lớn, đòi hỏi các biện pháp phối hợp khẩn cấp trước mắt và dài hạn từ Chính phủ và các Bộ ngành liên quan.