Theo VASEP, xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang Mỹ trong 6 tháng đầu năm 2025 đạt 905 triệu USD, tăng 17,5% so với cùng kỳ. 

Tuy nhiên, Hiệp hội đánh giá mức tăng trưởng này chủ yếu nhờ cú bứt tốc trong tháng 5, khi các doanh nghiệp hai nước dồn đơn hàng trước thời điểm Mỹ bắt đầu áp dụng thuế đối ứng từ ngày 9/7. 

Xuất khẩu thủy sản sang Mỹ tăng mạnh trong tháng 3, tháng 4 và đặc biệt là tháng 5 – thời điểm kim ngạch đạt hơn 234 triệu USD, cao nhất trong nửa đầu năm và tăng tới 61% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, sang tháng 6, xuất khẩu sụt mạnh gần 18%, chỉ còn 131 triệu USD.

Ba nhóm sản phẩm chủ lực là tôm, cá tra và cá ngừ tiếp tục dẫn dắt xuất khẩu sang Mỹ, với tổng giá trị 6 tháng đầu năm đạt hơn 700 triệu USD, chiếm 77% tổng kim ngạch.

Trong đó, xuất khẩu tôm đạt hơn 341 triệu USD, tăng gần 13%, riêng tháng 5 tăng vọt tới 66% nhưng sau đó giảm sâu 36,5% trong tháng 6. 

Cá tra có xu hướng ổn định hơn, đạt 175 triệu USD, tăng gần 10%, phục hồi trong tháng 5 và tiếp tục tăng trưởng trong tháng 6. Với cá ngừ, xuất khẩu đạt gần 184 triệu USD, tăng 6,5%, song cũng rơi vào trạng thái “tăng sốc – giảm sâu” với mức tăng 37,5% trong tháng 5 và giảm hơn 40% trong tháng 6.

Theo VASEP, Mỹ vốn là thị trường từng dẫn đầu về nhập khẩu thủy sản Việt Nam, đã để mất vị trí số 1 vào tay Trung Quốc. Trong 6 tháng đầu năm, Trung Quốc nhập khẩu thủy sản từ Việt Nam trị giá 1,1 tỷ USD, tăng mạnh tới 45% so với cùng kỳ, qua đó chiếm gần 21% tổng kim ngạch, vượt mức 17% của Mỹ.

VASEP nhận định sự thay đổi trật tự thị trường là hệ quả từ chính sách thuế quan ngày càng thiếu ổn định của Mỹ. Kể từ tháng 4, chính quyền Trump liên tục sử dụng thuế đối ứng như một công cụ đàm phán thương mại, ban hành nhiều tuyên bố thay đổi về thời điểm, mức thuế và đối tượng áp dụng. 

Sau khi công bố lộ trình áp thuế từ ngày 9/7, chính quyền Mỹ bất ngờ lùi thời điểm sang 1/8 và thay đổi mức thuế nhiều lần – từ mức 10% chung cho hàng hóa toàn cầu đến các mức cao riêng biệt cho từng quốc gia như Thái Lan (36%) hay Indonesia (32%).

Việc áp thuế, hoãn thuế và điều chỉnh thuế liên tục khiến các nhà nhập khẩu Mỹ không thể xác định được chi phí nhập hàng, đồng thời gây khó khăn lớn cho doanh nghiệp Việt Nam trong điều chỉnh giá bán, giao hàng và lập kế hoạch đơn hàng dài hạn. 

Trong bối cảnh ngành thủy sản phụ thuộc lớn vào mùa vụ và chi phí logistics, môi trường thương mại bất định đang làm gia tăng đáng kể rủi ro tài chính, kéo theo hệ lụy lên toàn bộ chuỗi từ vùng nuôi, chế biến đến vận tải và thanh toán.

Trước một trật tự thương mại mới đầy biến động, VASEP cho biết, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản Việt Nam đang phải tái cấu trúc chiến lược để thích ứng. 

Một mặt, các doanh nghiệp chủ động đa dạng hóa thị trường, mở rộng hiện diện ở những nước có FTA như EU, Hàn Quốc, CPTPP nhằm giảm phụ thuộc vào Mỹ. Mặt khác, doanh nghiệp thủy sản đẩy mạnh minh bạch chuỗi cung ứng và truy xuất nguồn gốc, yếu tố then chốt trong bối cảnh thuế đối ứng ngày càng gắn với tiêu chí về xuất xứ. 

Đồng thời, ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số trong quản trị đơn hàng và vận hành chuỗi được xem là hướng đi cấp thiết để tăng khả năng phản ứng nhanh với những thay đổi chính sách bất ngờ từ bên ngoài.