Langshi Flower Language, dự án đang trong quá trình xây dựng của China Vanke ở Thượng Hải. (Ảnh: Bloomberg).
China Vanke là ông lớn bất động sản cuối cùng còn trụ lại kể từ khi thị trường địa ốc Trung Quốc rơi vào khủng hoảng nhiều năm trước.
Vào ngày 2/11, Vanke đã gửi thông báo cho các nhà đầu tư về thỏa thuận vay nợ trị giá 3,1 tỷ USD với Shenzhen Metro Group - một cổ đông thuộc sở hữu nhà nước.
Thoạt nhìn, thông báo này có vẻ bình thường. Nhưng thực chất, nó lại đi kèm với một nội dung rất đáng ngại: Shenzhen Metro sẽ áp trần cho mọi hỗ trợ tài chính tiếp theo và yêu cầu Vanke thế chấp tài sản cho các khoản vay, bao gồm cả 2,8 tỷ USD đã giải ngân trước đó.
Trong gần hai năm qua, Shenzhen Metro đã liên tục hỗ trợ Vanke. Do đó, yêu cầu mới của họ phát đi tín hiệu rằng giới chức Trung Quốc đã cạn kiệt kiên nhẫn.
Nguồn tin của tờ Bloomberg cho biết các nhà quản lý Trung Quốc không sẵn lòng giải cứu Vanke và đang lên kế hoạch để hạn chế hậu quả từ khủng hoảng nợ của ông lớn này.
Vanke hiện có khoảng 50 tỷ USD nợ chưa thanh toán. Các ngân hàng và quỹ đầu tư cảnh báo rắc rối của công ty có thể lan rộng trong nền kinh tế và hệ thống tài chính, gây tổn thất cho nhiều ngân hàng và gia tăng áp lực lên thị trường nhà đất.
Ông Liu Shui, nhà phân tích tại China Index Holdings, bình luận: “Vanke từng là công ty kiểu mẫu trong lĩnh vực bất động sản. Do đó, việc công ty đối mặt với khủng hoảng nợ nghiêm trọng sẽ giáng đòn mạnh vào thị trường”.
Khác với China Evergrande vốn vay nợ ồ ạt và chi tiêu bừa bãi, Vanke từng được đánh giá là an toàn hơn và có nhiều mối quan hệ hơn với chính quyền. Một số nhà đầu tư thậm chí còn cho rằng Vanke "quá lớn để sụp đổ". Tuy nhiên, suy nghĩ đó thực chất là sai lầm.
Theo nguồn tin của Bloomberg, trong quý III, ngân hàng đầu tư China International Capital đánh giá Vanke đã mất khả năng thanh toán nợ. Đến tháng 11, các nhà chức trách bắt đầu báo hiệu họ sẽ không giải cứu Vanke.
Trong tháng qua, Vanke đã công bố kế hoạch trì hoãn trả nợ hai lô trái phiếu nội địa. Công ty cũng không thể thuyết phục ít nhất hai ngân hàng nhà nước cho vay. Sau hai lần bị S&P Global Ratings hạ bậc, xếp hạng tín nhiệm của Vanke đã xuống CCC-, tức chỉ cách ba bậc so với mức vỡ nợ.
Giờ đây, Vanke không còn hy vọng sẽ được giải cứu, mà chỉ còn tìm cách trì hoãn kết cục thảm khốc.
Vào ngày 12/12, những nhà đầu tư nắm giữ lô trái phiếu trị giá 2 tỷ nhân dân tệ (tương đương khoảng 283 triệu USD) đáo hạn ngày 15/12 sẽ quyết định liệu họ có cho Vanke thêm một năm để trả nợ hay không.
Đây mới chỉ là khởi đầu. Vanke còn nhiều lô trái phiếu và khoản nợ khác cần phải đàm phán với nhà đầu tư. Nếu không thể thuyết phục chủ nợ, Vanke có thể sẽ phải bước vào một cuộc tái cấu trúc nợ phức tạp. Trong trường hợp đó, công ty có rất ít cơ hội sống sót.
Vào cuối năm 2024, nhà quản lý cấp trung tại một ngân hàng ở Thâm Quyến đã phát hiện dấu hiệu đáng ngại về khoản vay từng cấp cho Vanke. Ông báo cáo với cấp trên, nhưng họ từ chối hành động.
Vào thời điểm đó, nhiều khả năng công ty vận hành đường sắt Shenzhen Metro - hay thậm chí chính quyền Thâm Quyến - sẽ sẵn sàng trợ giúp Vanke.
Với khối tài sản lên tới 160 tỷ USD và hơn 125.000 nhân viên, Vanke có ý nghĩa vô cùng quan trọng với nền kinh tế địa phương.
Công ty cũng nhận được sự ủng hộ lâu dài của ông Xin Jie, Chủ tịch Shenzhen Metro. Ông Xin đảm nhận vị trí này chỉ vài tháng sau khi công ty đồng ý mua cổ phần trong Vanke vào năm 2017.
Trong vòng một năm, lợi nhuận từ mảng đầu tư của Shenzhen Metro đạt 10 tỷ nhân dân tệ - gấp nhiều lần trước thương vụ đầu tư vào Vanke.
Các đối thủ lớn nhất của Vanke sụp đổ trước và cuối cùng công ty cũng không chịu nổi áp lực khi doanh số bất động sản xuống dốc. Vào năm 2024, Vanke báo lỗ 49 tỷ nhân dân tệ - khoản lỗ thường niên đầu tiên trong lịch sử.
Ông Xin đã nhiều lần bày tỏ ý định cứu Vanke. Tới đầu năm nay, ông còn kiêm nhiệm vị trí Chủ tịch Vanke trong lúc vẫn điều hành Shenzhen Metro.
Trng một khoảng thời gian, Shenzhen Metro tích cực hỗ trợ cho Vanke. Tính đến cuối tháng 10, Shenzhen Metro đã cấp cho Vanke hàng chục khoản vay với tổng trị giá 30 tỷ nhân dân tệ.
Bắc Kinh cũng từng cân nhắc tung ra gói giải cứu 50 tỷ nhân dân tệ, trong đó dành khoảng 20 tỷ nhân dân tệ từ hạn ngạch trái phiếu chính quyền địa phương đặc biệt để mua các bất động sản chưa bán và đất trống từ Vanke.
Tuy nhiên, tình hình của Vanke ngày càng trở nên tồi tệ và có vẻ sẽ tiếp tục báo lỗ hàng chục tỷ nhân dân tệ trong năm nay. Điều đó khiến Vanke gặp khó khăn trong việc thanh toán các nghĩa vụ nợ ngắn hạn - bao gồm cả chi phí hoàn thành dự án.
Nguồn tin của tờ Bloomberg cho biết Shenzhen Metro từng cân nhắc hợp nhất báo cáo tài chính của Vanke vào báo cáo của mình. Nhưng họ từ bỏ kế hoạch này khi nhận thấy các vấn đề tài chính của Vanke ngày càng trầm trọng.
Tới ngày 13/10, Vanke thông báo ông Xin đã từ chức. Trong khi đó, Vanke lại đang phải đàm phán căng thẳng với ngân hàng về các khoản nợ trái phiếu. Công ty đã đánh mất người ủng hộ chủ chốt đúng vào lúc họ cần ông ấy nhất.
Ông Wang Chen, đồng sáng lập công ty phân tích rủi ro tín dụng Belt & Road Origin (Beijing) Tech, nhận định: “Vì Vanke không phải doanh nghiệp nhà nước, gần như chắc chắn công ty sẽ phải tái cấu trúc nợ theo định hướng thị trường”.
Các ngân hàng và nhà đầu tư đang đau đầu tính toán họ sẽ chịu bao nhiêu tổn thất vì Vanke. Theo nghiên cứu của Barclays tính đến cuối tháng 6, khoảng 45% trong khối nợ 50 tỷ USD của Vanke không có tài sản đảm bảo. Do đó, chủ nợ khó có khả năng thu hồi nợ nếu Vanke phải tái cấu trúc.
Tuy nhiên, câu hỏi quan trọng hơn là rắc rối của Vanke có ý nghĩa thế nào đối với ngành bất động sản và nền kinh tế Trung Quốc.
Kinh nghiệm quá khứ cho thấy cuộc tái cấu trúc nợ của Vanke sẽ không gây thiệt hại thảm khốc đến tăng trưởng kinh tế. Khi Evergrande vỡ nợ 300 tỷ USD vào năm 2021, Bắc Kinh đã thành công ngăn hậu quả lan rộng.
Chính phủ tập trung hỗ trợ các dự án thay vì công ty phát triển bất động sản, đồng thới nới lỏng quy định để khích lệ người mua nhà.
Tuy nhiên, giới doanh nhân bất động sản sợ rằng nếu Vanke vỡ nợ, người dân sẽ càng lo ngại về rủi ro dự án không được hoàn thành và không dám xuống tiền mua nhà.
Ông Kelvin Lam, nhà kinh tế cấp cao về Trung Quốc tại Pantheon Macroeconomics, chỉ ra: “Vấn đề cốt lõi của thị trường bất động sản Trung Quốc là tình trạng dư thừa nguồn cung và sự sụt giảm nghiêm trọng của niềm tin.
Các rắc rối nợ nần càng không giúp cải thiện tình hình và cho thấy lĩnh vực bất động sản còn rất lâu mới có thể thoát khỏi khó khăn”.
Nền kinh tế Trung Quốc thể hiện sự bền bỉ đáng kinh ngạc trong năm 2025, bất chấp thuế quan của Mỹ. Ưu tiên của các nhà hoạch định chính sách giờ đã chuyển từ phòng ngừa rủi ro sang đảm bảo tăng trưởng kinh tế dài hạn.
Giá vàng liên tiếp phá vỡ kỷ lục, vượt mốc 4.300 USD/ounce. Đằng sau những con số nhảy múa trên bảng giá là một sự dịch chuyển âm thầm nhưng mạnh mẽ của dòng vốn toàn cầu. Từ những ngân hàng trung ương quyền lực cho đến những tỷ phú từng khinh miệt kim loại quý, tất cả đang tìm đến công cụ lưu trữ giá trị cổ xưa nhất của nhân loại.
Hai chỉ số S&P 500 và Dow Jones cùng đạt kỷ lục mới trong phiên 11/12 khi quyết định cắt giảm lãi suất của Fed và kết quả kinh doanh kém sắc của Oracle thúc đẩy nhà đầu tư tìm đến những cổ phiếu ngoài lĩnh vực AI.
Nhiều tập đoàn lớn tiếp tục cắt giảm nhân sự năm 2025, khi AI và yêu cầu tối ưu chi phí buộc doanh nghiệp tái cấu trúc mạnh mẽ.
