Tình cảnh trái ngược

Trong khi Mỹ nhận thấy lạm phát đang nóng trở lại, hầu hết các nền kinh tế châu Á lại chứng kiến một xu hướng trái ngược.

Ngoại trừ những điểm nóng hiếm hoi như Nhật Bản và Bangladesh, lạm phát trung bình tại 10 nền kinh tế lớn nhất châu Á chỉ vào khoảng 1,3%. Tại Trung Quốc - nền kinh tế lớn nhất châu Á, giá tiêu dùng đang giảm sút. Thái Lan cũng rơi vào tình trạng tương tự.

Các nền kinh tế châu Á khác, bao gồm Philippines, đang tiến sát ngưỡng giảm phát. Ấn Độ, quốc gia thường xuyên chứng kiến giá cả tăng cao, ghi nhận lạm phát trong 7 tháng đầu năm đạt 1,6%, mức thấp nhất kể từ năm 2017.

Tại một số nước châu Á, lạm phát vẫn nằm trong phạm vi mục tiêu của ngân hàng trung ương. Song, tại 5 nền kinh tế khác, lạm phát đã xuống dưới mức mục tiêu. Thậm chí các nước vẫn “đạt mục tiêu” cũng đang ở trong xu hướng thiểu phát, tức giá cả cả tăng lên nhưng với tốc độ chậm hơn trước.

Một số người có thể đổ lỗi cho thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Về mặt lý thuyết, thuế quan của Mỹ sẽ gây ra cú sốc nhu cầu ở châu Á, làm giảm cả giá lẫn sản lượng xuất khẩu.

Tuy nhiên, đó không phải những gì diễn ra trong thời gian gần đây. Trên thực tế, các doanh nghiệp Mỹ đã khẩn trương nhập hàng trước khi thuế quan có hiệu lực, dẫn đến kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ của nhiều nước châu Á tăng mạnh.

Ngoài ra, lạm phát ở châu Á đã bắt đầu suy yếu kể từ nửa cuối năm 2024, trước khi ông Trump tái đắc cử. Thuế quan của ông Trump có thể ảnh hưởng đến giá cả trong tương lai, nhưng chúng không thể giải thích cho hiện tượng từ năm ngoái.

Tín hiệu kinh tế tiêu cực

Theo tờ The Economist, một trong những yếu tố chính gây ra áp lực giảm phát ở châu Á là vấn đề dư thừa công suất của Trung Quốc. Sự dư thừa này đang làm trầm trọng thêm tình hình giảm phát tại Trung Quốc và gây áp lực lên cả những nước khác.

Kể từ năm 2022 đến nay, chỉ số giá xuất khẩu của Trung Quốc đã giảm 15% dù khối lượng xuất khẩu tăng. Trong khoảng thời gian đó, thặng dư thương mại hàng hóa giữa Trung Quốc với những nước đang phát triển ở châu Á đã tăng gần gấp đôi.

Các mẫu ô tô giá rẻ của Trung Quốc ngày càng chiếm ưu thế trên thị trường Thái Lan, khiến giá ô tô tại quốc gia Đông Nam Á này giảm 6% trong 7 tháng đầu năm 2025. Sự cạnh tranh khốc liệt từ các nhà sản xuất smartphone Trung Quốc cũng kéo giá những sản phẩm này ở Việt Nam và Singapore đi xuống.

Ngoài ra, các thị trường hàng hóa - chủ yếu là nhiên liệu và lương thực - cũng đang góp phần khiến lạm phát hạ nhiệt. Việc OPEC và các nước đồng minh quyết định tăng sản lượng đã giữ cho giá dầu thô được ổn định.

Trong khi đó, lạm phát lương thực đã dịu bớt sau khi duy trì ở mức cao trong vài năm qua vì cuộc chiến ở Ukraine và thiệt hại mùa màng do thời tiết nóng. Vào năm 2024, mức lạm phát lương thực trung bình tại 10 nền kinh tế lớn nhất châu Á (trừ Nhật Bản và Bangladesh) là 5%. Nhưng tới tháng 7/2025, con số này giảm còn 1%.

Giá lương thực hạ nhiệt không chỉ xuất phát từ “hiệu ứng cơ sở”, khi tỷ lệ lạm phát hiện tại được tính dựa trên mức giá cao của năm ngoái. Tình trạng dư thừa heo ở Trung Quốc đã dẫn đến giảm phát giá thịt heo. Gần đây, các quan chức Trung Quốc cam kết sẽ giải quyết vấn đề này bằng cách giảm đàn 1 triệu con.

Thêm nữa, nhu cầu tại nhiều nước châu Á đang yếu ớt. Một số quốc gia như Hàn Quốc đang ở trong giai đoạn suy trầm của chu kỳ kinh doanh.

Tại những nước khác, nhu cầu trì trệ phản ánh các khiếm khuyết về mặt cấu trúc trong nền kinh tế. Ví dụ, ngành sản xuất của Indonesia ngày càng đánh mất khả năng cạnh tranh, dẫn đến việc doanh nghiệp phải sa thải lao động, làm tổn thương tâm lý người tiêu dùng.

Tốc độ tăng trưởng tiền lương ở châu Á cũng đang chậm lại. Nhà kinh tế Miguel Chanco của công ty tư vấn Pantheon Macroeconomics cho biết nguồn cung lao động gia tăng tại một số quốc gia đang gây áp lực kéo tiền lương đi xuống.

Tỷ lệ tham gia lực lượng lao động của Philippines đã tăng vọt, của Ấn Độ, Indonesia và Malaysia thì phá vỡ kỷ lục. Theo tờ The Economist, ký ức về cú sốc lạm phát năm 2022 - vốn gây ra nhiều khó khăn cho các hộ gia đình châu Á - có thể đã thúc đẩy thêm nhiều người tìm kiếm việc làm.

Các ngân hàng trung ương châu Á có vẻ cũng lo ngại lạm phát nóng sẽ quay trở lại. Ông Alex Holmes, Giám đốc khu vực châu Á - Thái Bình Dương của Economist Intelligence Unit, đánh giá rằng nhìn chung các nước châu Á đang thắt chặt chính sách tiền tệ quá đà trong bối cảnh nhu cầu bị đe dọa.

Trong thời gian tới, thuế quan của ông Trump sẽ củng cố xu hướng lạm phát thấp ở châu Á. Khi thuế quan làm giảm nhu cầu của Mỹ dành cho hàng hóa châu Á, các nhà xuất khẩu sẽ đẩy mạnh nỗ lực tìm kiếm thị trường mới. Rất có thể điều này sẽ châm ngòi cho một cuộc đua giảm giá.

Đối với những người tiêu dùng chật vật vì cú sốc chi phí sống gần đây, giá cả giảm có vẻ là tin tốt. Nhưng trên thực tế, chúng là triệu chứng cho thấy sức khỏe nền kinh tế châu Á đang suy yếu.