Theo VASEP, khi cộng thêm thuế vào giá thành, mức giá cá tra xuất sang Mỹ vẫn dao động trong khoảng 50–60 cent/pound – thấp hơn nhiều so với các loại cá trắng phổ thông như cá tuyết hay cá minh thái. 

Điều này cho thấy cá tra Việt Nam vẫn giữ được ưu thế cạnh tranh về giá, trong bối cảnh thị trường Mỹ đang chịu áp lực từ lạm phát cao và người tiêu dùng trở nên dè dặt hơn trong chi tiêu.

Không chỉ có giá cả hợp lý, cá tra còn linh hoạt trong chế biến, dễ dàng thích ứng với nhiều phân khúc từ nhà hàng, bếp ăn công nghiệp đến bán lẻ. Đây là lợi thế giúp cá tra duy trì được sự hiện diện ổn định tại thị trường Mỹ - không chỉ trong cộng đồng người gốc Á mà cả ở tầng lớp tiêu dùng phổ thông. 

Thực tế, trong quá khứ cá tra từng có giá cao hơn hiện nay, và thị trường Mỹ vẫn tiêu thụ tốt. Vì vậy, nếu chuỗi cung ứng được tổ chức linh hoạt và bài bản, mức giá mới sau thuế hoàn toàn có thể được thị trường hấp thụ.

VASEP nhận định, sự thiếu chắc chắn về chính sách thương mại của Mỹ – đặc biệt trong nhiệm kỳ của ông Trump – khiến việc xây dựng kế hoạch kinh doanh dài hạn gặp nhiều trở ngại.

Nhưng ở chiều ngược lại, hiệp hội cho rằng nếu các doanh nghiệp Việt Nam chủ động về chiến lược thị trường, cá tra vẫn có thể giữ vững vị thế tại Mỹ như đã từng làm trong nhiều biến động trước đây.

Trong khi Mỹ là thị trường lớn và có sức chi phối lớn đến ngành cá tra, không thể không nhắc đến những điểm sáng khác. Thị trường EU được đánh giá có tiềm năng tăng trưởng nhẹ nhờ các chính sách tài khóa nới lỏng, lạm phát thấp, và đồng EUR tăng giá. Các yếu tố này đều có thể hỗ trợ sức mua thủy sản nhập khẩu, trong đó có cá tra.

Ngoài ra, theo VASEP việc nhiều quốc gia châu Âu giảm hạn ngạch đánh bắt cá trắng, đặc biệt là cá tuyết, sẽ tiếp tục tạo dư địa cho cá tra thay thế. Người tiêu dùng khu vực này vốn đã quen với việc tiêu thụ cá phile đông lạnh, càng dễ chấp nhận sản phẩm cá tra nếu giá và chất lượng ổn định.

Theo VASEP, một trong những vấn đề lớn hiện nay không nằm ở giá hay thuế – mà là sự thận trọng trong việc kiểm soát hàng tồn và quản trị rủi ro trong chuỗi cung ứng. Khi những cú sốc chính sách xảy ra quá thường xuyên, các nhà nhập khẩu buộc phải tính đến các kịch bản xấu nhất. Điều này có thể khiến lượng hàng giao dịch thực tế thấp hơn nhu cầu thị trường.

Chính vì vậy, bên cạnh việc kỳ vọng chính sách thuế ổn định hơn, ngành cá tra cần từng bước xây dựng chuỗi giá trị có “sức đề kháng” cao hơn – từ vùng nuôi, chế biến, logistics cho đến hệ thống phân phối quốc tế.

Câu chuyện thuế tại Mỹ cũng nhắc lại một bài học cũ nhưng luôn cần thiết: Không nên phụ thuộc quá nhiều vào một thị trường. Thị trường nội địa, với gần 100 triệu dân, ngày càng trở nên hấp dẫn với thu nhập tăng và thị hiếu ẩm thực thay đổi. Vấn đề nằm ở chỗ cá tra vẫn chưa thật sự tìm được chỗ đứng tương xứng trong nước.

Cá tra có lợi thế lớn về giá, dinh dưỡng và an toàn thực phẩm. Tuy nhiên, việc thiếu nhận diện thương hiệu, bao bì sơ sài và phân phối kém hiệu quả khiến sản phẩm khó cạnh tranh với các loại thịt hoặc hải sản khác trong kênh bán lẻ hiện đại.

Chính vì vậy, cần một chiến dịch đồng bộ, có sự tham gia của nhà nước, doanh nghiệp và hiệp hội – nhằm đưa cá tra trở lại đúng vị thế của mình: một sản phẩm quốc dân, có thể “đứng vững trong sân nhà” trước khi “chinh chiến” toàn cầu.