Khi ông Trump lần đầu áp thuế lên Trung Quốc vào năm 2018, Apple đã bắt đầu chuyển một phần sản xuất iPad và AirPods sang Việt Nam, còn iPhone thì đưa sang Ấn Độ. Nhưng với việc ông Trump quay lại Nhà Trắng, chiến lược này có thể đang phản tác dụng.

Ngày 3/4, ông Trump cho biết Mỹ sẽ áp thuế 46% với hàng hóa từ Việt Nam và 26% với hàng từ Ấn Độ. Nhà Trắng nói các mức thuế này có hiệu lực ngay lập tức. Tuy vậy, một số chuyên gia thương mại cho rằng đây chỉ là bước đầu và nhằm mở đường cho các cuộc đàm phán giảm thuế với các nước.

Các mức thuế mới có thể khiến Apple gặp thêm khó khăn. Hiện tại, Apple đang phải chịu thuế 20% cho hàng hóa nhập từ Trung Quốc - nơi sản xuất khoảng 90% số iPhone mà công ty bán ra toàn cầu. Ông Trump nói rằng mức thuế này sẽ tăng lên 34% theo kế hoạch mới.

Người phát ngôn của Apple từ chối bình luận.

Từ 2017, Apple bắt đầu đa dạng hóa sản xuất, tránh phụ thuộc vào Trung Quốc. Khi ông Trump vừa nhậm chức, Apple bắt đầu xây dựng dây chuyền lắp ráp iPhone tại Ấn Độ. Công ty mất 5 năm để đào tạo công nhân và xây dựng cơ sở hạ tầng.

Nhờ đó, họ có thể sản xuất những mẫu iPhone mới nhất tại đây. Hiện Apple đang tăng sản lượng tại Ấn Độ. Công ty kỳ vọng các nhà máy tại đây sẽ làm ra khoảng 25% trong tổng số 200 triệu iPhone bán ra mỗi năm.

Apple cũng chuyển một phần sản xuất AirPods, iPad và MacBook sang Việt Nam. Sau khi COVID-19 khiến nhiều nhà máy tại Trung Quốc đóng cửa năm 2020, Việt Nam trở thành điểm đến thay thế. Đến năm 2023, hơn 10% trong số 200 nhà cung cấp lớn nhất của Apple đặt nhà máy tại Việt Nam.

Tới năm ngoái, Apple đã mở rộng mạnh hoạt động tại Việt Nam, bổ sung thêm 8 đối tác mới. Hiện tại, tổng số nhà cung cấp của Apple ở Việt Nam đã lên đến 35. Nhờ đó, Việt Nam trở thành trung tâm cung ứng lớn nhất của Apple tại Đông Nam Á và lớn thứ 4 trên toàn cầu, chỉ sau Trung Quốc (158), Đài Loan (49) và Nhật Bản (44).

Trong 8 năm qua, Apple liên tục tăng số lượng đối tác tại Việt Nam. Công ty đã hợp tác với nhiều tập đoàn lớn như Foxconn, Luxshare, Samsung, Intel và LG. Việt Nam hiện có nhiều nhà máy quy mô lớn tham gia sản xuất các sản phẩm quan trọng của Apple như AirPods, iPad và Apple Watch.

Các chuyên gia dự báo rằng đến năm 2025, Việt Nam sẽ sản xuất khoảng 20% tổng số iPad và Apple Watch, 5% MacBook và tới 65% AirPods. Sự phát triển này cho thấy Việt Nam ngày càng giữ vai trò quan trọng trong chiến lược sản xuất toàn cầu của Apple.

Dù Apple là cái tên công nghệ bị ảnh hưởng rõ rệt nhất, nhiều công ty công nghệ khác cũng sẽ chịu tác động, trực tiếp hoặc gián tiếp. Google và Microsoft, chẳng hạn, không phụ thuộc nhiều vào chuỗi cung ứng quốc tế. Nhưng họ vẫn có các sản phẩm điện tử tiêu dùng đáng kể. 

Với Google, nguồn tin từ DigiTimes vào năm 2023 cho biết “gã khổng lồ công nghệ” đã chuyển một phần đơn đặt hàng sản xuất smartphone Pixel từ Trung Quốc sang các đối tác tại Việt Nam. Lý do đến từ căng thẳng thương mại Mỹ - Trung có thể ảnh hưởng đến kế hoạch sản xuất, cung ứng.

Từ năm 2019, Google đã làm việc với các đối tác để chuyển đổi một nhà máy Nokia cũ tại Bắc Ninh sang sản xuất smartphone Pixel. Mẫu máy giá rẻ Pixel 4a đã được sản xuất tại Việt Nam từ tháng 4/2020.

Ngoài ra, nguồn tin tiết lộ thêm việc Google thành lập một cơ sở sản xuất lớn hơn cho dòng Pixel tại Việt Nam trong năm 2023. Tháng 1 cùng năm, công báo sở hữu công nghiệp của Cục Sở hữu Trí tuệ cho thấy nhiều thiết bị phần cứng từ Google được đăng ký tại Việt Nam. 

Các mẫu điện thoại Pixel cao cấp và đồng hồ thông minh của thương hiệu Mỹ đã được cấp văn bằng bảo hộ tại Việt Nam.

Các mức thuế mới là một phần trong kế hoạch của ông Trump nhằm thay đổi thương mại toàn cầu. Ông muốn áp thuế lên mọi quốc gia đang thu phí đối với hàng xuất khẩu của Mỹ. Tuy nhiên, trong buổi họp báo tại Nhà Trắng, ông Trump cho rằng tác động lớn hơn đến từ việc kết hợp giữa thuế, thao túng tiền tệ và các rào cản thương mại khác.

Chi phí từ các mức thuế “có đi có lại”, như cách ông Trump gọi, có thể gây khó khăn cho Apple. Các sản phẩm như iPhone, iPad và Apple Watch chiếm gần 75% trong tổng doanh thu gần 400 tỷ USD mỗi năm của công ty. 

Ông Trump cũng nói sẽ không có sản phẩm nào được miễn trừ thuế. Như vậy, Apple sẽ phải tự chi trả các khoản phí này, làm giảm lợi nhuận. Hoặc công ty sẽ phải tăng giá bán để bù lại chi phí, khiến người tiêu dùng phải chịu thêm gánh nặng.

Theo Morgan Stanley, mức thuế mới đối với iPhone và các thiết bị nhập từ Trung Quốc có thể làm chi phí hàng năm của Apple tăng thêm 8,5 tỷ USD. Nếu không được hỗ trợ từ chính quyền, lợi nhuận của công ty trong năm tới sẽ giảm khoảng 0,52 USD mỗi cổ phiếu, tương đương 7,85 tỷ USD. Con số này tương đương mức giảm khoảng 7% lợi nhuận của năm sau.

Sau bài phát biểu của ông Trump, cổ phiếu Apple giảm 5,7% trong phiên giao dịch sau giờ.

“Apple sẽ đưa những con số thuế mới này vào các mô hình nội bộ. Họ sẽ biết chỉ trong vài giờ rằng tình hình nghiêm trọng đến mức nào”, bà Anna-Katrina Shedletsky cho biết. Bà là người sáng lập Instrumental – một công ty tại Thung lũng Silicon chuyên dùng trí tuệ nhân tạo để cải thiện sản xuất. Trước đây bà từng làm việc tại Apple.

Sau khi ông Trump nhậm chức, CEO Apple Tim Cook đã đến Nhà Trắng và cam kết Apple sẽ đầu tư hàng trăm tỷ USD vào Mỹ. Đến tháng 2 vừa qua, Apple giữ đúng lời hứa khi tuyên bố sẽ đầu tư 500 tỷ USD. Phần lớn số tiền đó vốn đã nằm trong kế hoạch chi tiêu của công ty.

Trong nhiệm kỳ trước của ông Trump, Tim Cook đã nỗ lực xây dựng quan hệ tốt với chính quyền. Nhờ đó, Apple tránh được nhiều mức thuế. Khi đó, iPhone không bị áp thuế. Apple Watch cũng được gỡ bỏ thuế.

Năm 2019, ông Trump đến thăm một nhà máy Apple tại Texas. Đây là nơi sản xuất máy tính để bàn. Tim Cook đứng cạnh ông Trump khi tổng thống tuyên bố ông là người mang nhà máy này về Mỹ, dù nó đã hoạt động từ năm 2013.

Từ đó đến nay, Apple chưa chuyển dây chuyền sản xuất nào của các sản phẩm chính về Mỹ. 

Tuy nhiên, Apple từng gặp nhiều khó khăn khi sản xuất tại Mỹ. Nhà máy ở Texas, nơi lắp ráp máy tính Mac, từng bị gián đoạn vì một số công nhân rời ca trước khi người làm ca tiếp theo đến. Điều này buộc công ty phải tạm ngừng dây chuyền sản xuất. Apple cũng gặp khó khi tìm nhà cung cấp đủ khả năng sản xuất các linh kiện đặc biệt, ví dụ như loại ốc vít được thiết kế riêng.

Tim Cook từng chia sẻ rằng Mỹ thiếu lao động có tay nghề cao trong lĩnh vực sản xuất. Điều này khiến Mỹ khó cạnh tranh với Trung Quốc. Tại một hội nghị vào cuối năm 2017, ông nói rằng Trung Quốc là một trong số ít nơi mà Apple có thể tin tưởng tìm được nhân lực đủ kỹ năng để vận hành các loại máy móc hiện đại trong quá trình sản xuất.

“Tại Mỹ, nếu tổ chức một cuộc họp dành cho các kỹ sư chế tạo khuôn và công cụ, có lẽ chúng tôi không thể lấp đầy căn phòng”, Tim Cook nói. “Còn ở Trung Quốc, có thể lấp đầy nhiều sân bóng”.