Ngày 5/8, Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) đã phối hợp với Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Tài chính) và Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) tổ chức Hội thảo “Xúc tiến đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ”.

Tham gia thảo luận tại hội thảo, ông Chu Việt Cường, Giám đốc Trung tâm hỗ trợ phát triển Công nghiệp (IDC), Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương, cho rằng để thu hút FDI chất lượng cao, Việt Nam không thể triển khai dàn trải trong tất cả các lĩnh vực công nghiệp mà cần tập trung đầu tư vào một số lĩnh vực trọng tâm. Cụ thể, cần tập trung vào 5 lĩnh vực chính, bao gồm: cơ khí chế tạo, ô tô, điện - điện tử và bán dẫn, dệt may - da giày, vật liệu cơ bản.

Trong đó, lĩnh vực cơ khí được xem là nền tảng của nhiều ngành khác như giao thông, đường sắt, ô tô, y tế... Cục Công nghiệp đặt mục tiêu tập trung hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất linh kiện, phụ kiện như ê tô, khuôn mẫu, khung sườn, động cơ... 

Đối với ngành ô tô, Việt Nam đặt mục tiêu tới năm 2030 đạt tỷ lệ nội địa hóa 30 – 40%. Tuy nhiên, hiện nay, tỷ lệ nội địa hoá mới chỉ đạt 15 – 20%. Điều này cho thấy tiềm năng lớn trong thị trường sản xuất linh kiện ô tô. Do đó, việc kêu gọi FDI vào các công đoạn có hàm lượng công nghệ cao như sản xuất khung xe, hộp số, bộ điều khiển, bộ chuyển động… đang là ưu tiên lớn.

Trong khi đó, lĩnh vực điện - điện tử và bán dẫn hiện là ngành dẫn đầu về thu hút FDI tại Việt Nam, đóng góp hơn 30% giá trị xuất khẩu công nghiệp chế biến - chế tạo. Nhấn mạnh điện tử và bán dẫn có nhu cầu rất lớn về linh kiện, bo mạch điện tử, đóng gói chip..., ông Cường cho hay Việt Nam đang xây dựng các cụm công nghiệp hỗ trợ điện tử tại Bắc Ninh, Hải Phòng, TP HCM, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp Việt tham gia chuỗi cung ứng của Samsung, Intel, LG, Foxconn thông qua hợp tác đào tạo kỹ sư thiết kế, gia công bo mạch và kỹ thuật đóng gói.

Với dệt may - da giày, ông Cường cho biết đây là ngành sử dụng lao động lớn nhưng lại phụ thuộc tới 60 – 70% nguyên liệu từ Trung Quốc. Do đó, cần hỗ trợ phát triển sản xuất nguyên liệu đầu vào như sợi, vải kỹ thuật, da nhân tạo, đế giày, khóa kéo, phụ liệu nhựa sinh học… để giảm nhập khẩu, gia tăng giá trị nội địa. 

Cuối cùng, ngành vật liệu cơ bản, bao gồm vật liệu mới, vật liệu nhẹ, vật liệu thông minh, được xem là “nút thắt” của ngành công nghiệp hỗ trợ bởi ngành công nghiệp hỗ trợ sẽ khó phát triển nếu không có nguyên liệu trong nước. Theo đó, Việt Nam sẽ đầu tư vào sản xuất hợp kim nhôm, nhựa kỹ thuật, cao su kỹ thuật, composite và kêu gọi đầu tư sản xuất vật liệu cho pin xe điện, linh kiện 5G, vật liệu chịu nhiệt và cách âm cho thiết bị công nghiệp.

Cùng với việc định hướng phát triển theo chiều sâu từng ngành, ông Chu Việt Cường cho biết thêm Cục Công nghiệp đang triển khai một số chính sách hỗ trợ chiến lược đi kèm. Trong đó, Cục đang triển khai đồng bộ các cơ chế đặt hàng công nghệ, thúc đẩy chuyển giao công nghệ từ doanh nghiệp FDI sang doanh nghiệp Việt với các điều kiện ràng buộc về nội địa hóa và liên kết chuỗi.

Bên cạnh đó, xây dựng hệ thống chứng nhận năng lực kỹ thuật, tài chính, công nghệ cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ theo tiêu chuẩn quốc tế. “Thay vì phải gửi sản phẩm ra nước ngoài để thử nghiệm hay chứng nhận chất lượng sản phẩm, các doanh nghiệp trong nước có thể sử dụng hệ thống đo kiểm của trung tâm IDC”, ông Cường cho hay.

Nhằm tạo điều kiện, thúc đẩy phát triển cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, Cục Công nghiệp còn triển khai các ưu đãi về thuế, tín dụng và hạ tầng. Ngoài ra, Cục Công nghiệp tổ chức đối thoại định kỳ với các tập đoàn FDI, hiệp hội ngành hàng để cập nhập nhu cầu tìm kiếm, mua bán trong lĩnh vực công nghiệp và công nghiệp hỗ trợ.

“Việt Nam đang ở thời điểm chiến lược để bắt kịp làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu. Do đó, việc phát triển có chiều sâu một số ngành công nghiệp hỗ trợ phải gắn với các giải pháp đồng bộ về chính sách và kết nối thị trường, công nghệ, nhân lực. Đây chính là con đường bền vững nhất để Việt Nam phát triển”, Giám đốc IDC khẳng định.

Việt Nam còn nhiều dư địa để phát triển công nghiệp hỗ trợ

Trước đó, phát biểu tại hội thảo, ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương, cho biết trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang tái định hình, Việt Nam đang nổi lên như một trung tâm sản xuất chiến lược mới tại khu vực Đông Nam Á. Chính phủ Việt Nam đặc biệt chú trọng phát triển công nghiệp hỗ trợ với nhiều chính sách ưu đãi về đầu tư, thương mại và hỗ trợ kỹ thuật nhằm tăng tỷ lệ nội địa hóa và giảm phụ thuộc nhập khẩu.

Ông Phú cho hay Cục Xúc tiến thương mại đã và đang phối hợp với Cục Công nghiệp, Cục Đầu tư nước ngoài, JETRO, KOTRA và hệ thống gần 60 Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài chủ động triển khai nhiều chương trình xúc tiến đầu tư vào lĩnh vực Công Thương, tập trung kết nối thường xuyên với các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tiềm năng để mở rộng cơ hội, không gian hợp tác hướng tới hình thành mối liên kết mạnh mẽ, gắn kết chuỗi giá trị sản xuất công nghiệp Việt Nam.

Theo đánh giá của Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, vốn FDI đang ngày càng đóng vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp hỗ trợ. Năm 2024, riêng ngành chế biến - chế tạo đã thu hút hơn 25,5 tỷ USD vốn FDI đăng ký mới, chiếm gần 67% tổng vốn FDI vào Việt Nam. Trong đó, các lĩnh vực như sản xuất linh kiện điện tử, cơ khí chính xác, phụ tùng ô tô – xe máy điện… đang được nhiều tập đoàn đa quốc gia, doanh nghiệp FDI chú trọng hỗ trợ và phát triển.

Dẫn kết quả khảo sát của JETRO năm 2024, ông Phú cho biết có hơn 56% doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam có kế hoạch mở rộng đầu tư trong 1 - 2 năm tới. Trong đó, gần một nửa hoạt động trong ngành sản xuất công nghiệp, với ưu tiên hàng đầu là mở rộng chuỗi cung ứng đầu vào tại chỗ.

Ông Vũ Bá Phú thông tin thêm hiện nay, Việt Nam có khoảng 1.700 doanh nghiệp FDI hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, chiếm khoảng 40% tổng số doanh nghiệp toàn ngành. Điều này phản ánh rõ mức độ quan tâm và vai trò của Việt Nam ngày càng gia tăng trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Tuy nhiên, ông cũng chỉ rõ tỷ lệ nội địa hóa trong nhiều lĩnh vực vẫn còn khiêm tốn. Tiêu biểu như tỷ lệ nội địa hoá của dệt may - da giày đạt khoảng 45 - 50%, cơ khí chế tạo 15 - 20%, lắp ráp ô tô từ 5 - 20%. Khoảng hơn 6.000 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam đang mới chỉ mới đáp ứng được khoảng 10% nhu cầu linh kiện, phụ tùng cho sản xuất trong nước. Nếu chỉ tính riêng các doanh nghiệp Việt Nam, tỷ lệ nội địa hóa chỉ đạt khoảng 15,7%.

Lãnh đạo Cục Xúc tiến thương mại nhìn nhận thực tế trên cho thấy Việt Nam đang còn nhiều dư địa để phát triển lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, đồng thời đặt ra yêu cầu cấp thiết về nâng cao năng lực sản xuất, tiêu chuẩn sản phẩm, kỹ năng quản trị và liên kết hợp tác sản xuất theo chuỗi của doanh nghiệp trong nước với các doanh nghiệp FDI.

“Trong khi các doanh nghiệp Việt Nam đang tích cực đổi mới công nghệ, phương thức quản trị và nâng cao năng lực cạnh tranh để có thể tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu và tận dụng hiệu quả làn sóng chuyển dịch đầu tư mới, việc thu hút đầu tư FDI có chọn lọc và thúc đẩy kết nối giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp nội địa sẽ là yếu tố then chốt trong việc nâng cao năng lực sản xuất công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam", ông Vũ Bá Phú nhấn mạnh.