Tại chương trình “Data Talk | The Catalyst: Bao giờ ngành Công nghệ Việt Nam thoát mác gia công và bứt phá?” phát sóng ngày 7/9, ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Phân tích Khối Khách hàng cá nhân, Chứng khoán Yuanta Việt Nam nhận định việc thoát khỏi mác gia công là một thách thức lớn đối với doanh nghiệp Việt Nam hiện nay. Theo ông, hiện tại chưa có một lời khuyên chính xác nào, nhưng thị trường đang xuất hiện nhiều xu hướng đáng chú ý.

Ông Minh chỉ ra rằng hoạt động đầu tư vào AI và các dịch vụ cơ bản trong nền kinh tế đang diễn ra rất sôi động. Tuy nhiên, cuộc cạnh tranh không chỉ nằm ở vốn đầu tư, mà còn là cuộc đua về chất xám. Một rủi ro lớn chính là tình trạng “chảy máu chất xám”, khi các tập đoàn công nghệ lớn như Meta có thể đưa ra mức lương hấp dẫn hơn rất nhiều so với các doanh nghiệp trong nước như FPT. Thực tế, đã có rất nhiều nhân tài Việt Nam đang làm việc ở nước ngoài vì lý do này.

Chuyên gia cho rằng hiện nay, các doanh nghiệp Việt đang phục vụ 80% nhu cầu thị trường toàn cầu, nhưng chỉ thu được 20% giá trị. Nhiều doanh nghiệp chỉ cung cấp các nền tảng cơ bản với biên lợi nhuận thấp. Do đó, cần phải định vị lại chiến lược, tập trung vào các công nghệ cốt lõi và giải pháp chuyên sâu hơn thay vì chỉ xử lý những bài toán nông.

Nêu ví dụ về ứng dụng AI hoặc blockchain để tối ưu quy trình sản xuất trong ngành thuỷ sản như tối ưu con giống, giảm chi phí đầu vào, thay vì chỉ tập trung vào các công cụ trả lời tự động trong FMCG, ông Minh cho rằng những giải pháp chuyên sâu như vậy là nơi doanh nghiệp sẵn sàng đầu tư mạnh vì hiệu quả tài chính mang lại rất rõ ràng.

"Tôi nghĩ 20% chúng ta tạo ra có thể mang lại được 80% giá trị và từ đó cũng cải thiện được biên lợi nhuận của chúng ta thay vì việc suốt ngày đầu tư để chạy cạnh tranh với các tập đoàn công nghệ như Meta, Microsoft hay Google", ông Nguyễn Thế Minh nói.

Đồng quan điểm với ông Minh, ThS. Nguyễn Thị Ngọc Hương, Tổng Giám đốc CTCP Quản lý Quỹ Đầu tư Sáng Tạo Việt Nam (VIIFM) nhấn mạnh rằng trong giai đoạn ngắn hạn hiện nay, các doanh nghiệp Việt Nam rất cần được hỗ trợ, đặc biệt là trong chuyển đổi số. Quá trình này không chỉ giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí mà còn tạo điều kiện kết nối nhiều nguồn lực, đặc biệt là nguồn vốn.

Bà Hương chia sẻ thêm rằng trong ngành FMCG, nhiều đơn vị fintech hiện đã phát triển các giải pháp quản trị dòng tiền, thu chi và kết nối trực tiếp với tổ chức tài chính để cung cấp các gói giải pháp vốn, từ đó kết nối trực tiếp với các tổ chức tài chính để có những gói giải pháp về vốn và hỗ trợ trực tiếp cho quá trình mô hình kinh doanh của các doanh nghiệp trong ngành FMCG, giúp cho vòng vốn được luân chuyển nhanh hơn.

"Trước đây, các tổ chức tín dụng quan ngại vì tỷ lệ rủi ro cao, họ không quản lý được nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME). Nhưng hiện nay, thông qua việc chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ và sự phát triển của fintech, đã tạo ra một nền tảng tốt hơn cho việc vận hành nền kinh tế, giúp quản trị và kiểm soát rủi ro. Đồng thời, các doanh nghiệp có thể kết nối được nhiều nguồn lực, đặc biệt là nguồn lực về vốn nhanh hơn và đảm bảo hơn cho quá trình vận hành", bà Hương nói.

Hợp tác và chuyển giao công nghệ là nền tảng để phát triển

Trước đó, bàn về giải pháp để ngành công nghệ trong nước thoát khỏi "mác gia công", ThS. Nguyễn Thị Ngọc Hương đã nhấn mạnh vai trò tiên phong của FPT với tư cách là một doanh nghiệp đầu ngành có tiềm lực mạnh về tài chính và nhân sự.

Theo bà Hương, với lợi thế về quy mô và sự hỗ trợ từ các chính sách vĩ mô, FPT có điều kiện để đầu tư vào các hoạt động nghiên cứu, phát triển nhằm tạo ra những bước bứt phá. Chính vì thế, những doanh nghiệp lớn như FPT có thể đóng vai trò dẫn dắt, hỗ trợ và mở đường cho các doanh nghiệp khởi nghiệp, các công ty công nghệ non trẻ.

Bà Hương cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc tăng cường hợp tác và cùng nhau kiến tạo công nghệ trong hệ sinh thái. Theo bà, các doanh nghiệp lớn cần cân bằng giữa lợi ích của cổ đông và mục tiêu phát triển bền vững. Đồng thời, họ cũng cần hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp trẻ, sáng tạo và năng động bằng cách hợp tác hoặc tích hợp vào chuỗi giá trị chung.

"Điều này không chỉ thúc đẩy sự gắn kết trong ngành mà còn tạo ra lực đẩy giúp công nghệ Việt Nam từng bước thoát khỏi hình ảnh "gia công", vươn tới định vị rõ ràng hơn trên bản đồ công nghệ toàn cầu", Tổng Giám đốc VIIFM khẳng định.

Cùng chia sẻ về vấn đề này, ông Ngô Thế Hiển, Phó Giám đốc Trung tâm Phân tích, Chứng khoán SHS, cho rằng FPT đang đi đúng hướng. Theo ông Hiển, những bước đi chiến lược hiện tại của FPT là cần thiết để vượt qua những thách thức mà ngành công nghệ đang đối mặt.

Ông đặc biệt đánh giá việc FPT đầu tư mạnh vào hệ thống giáo dục là một chiến lược không chỉ phục vụ cho riêng doanh nghiệp mà còn góp phần giải quyết bài toán thiếu hụt nhân lực cho cả ngành. Theo chuyên gia, việc tham gia vào các chuỗi giá trị cao hơn, đặc biệt trong ngành mà Việt Nam còn thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao như bán dẫn đòi hỏi sự đầu tư bài bản về đào tạo.

Bên cạnh đó, ông Hiển nêu thực tế tốc độ tăng trưởng doanh thu từ mảng tư vấn chuyển đổi số của FPT trong 5 - 7 năm gần đây, cùng với chiến lược M&A các doanh nghiệp nước ngoài. Những động thái này giúp FPT thâm nhập sâu hơn vào các chuỗi giá trị toàn cầu, dù còn cần thêm thời gian để thực sự khẳng định vị thế.

Tuy nhiên, theo ông, để tiếp cận những phân khúc cao hơn ở những lĩnh vực đặc biệt như bán dẫn thì Việt Nam cần đến sự hợp tác và chuyển giao công nghệ từ các đối tác lớn quốc tế. Tuy nhiên, điều này không đơn giản vì các công nghệ lõi, công nghệ mang chiều sâu thường khó tiếp cận và cần sự hợp tác dần từ các doanh nghiệp.

Ông Ngô Thế Hiển cũng đề cập đến việc FPT đã hợp tác với "ông lớn" NVIDIA là một bước khởi đầu tích cực đối với cả ngành công nghệ thông tin. Thông qua đó, FPT có thể tận dụng các nền tảng phần cứng như chip GPU và nền tảng phần mềm để phát triển mô hình AI, đồng thời đưa các tài liệu đào tạo ngành bán dẫn vào chương trình đào tạo nội bộ.

"Đây là những hợp tác sẽ tạo ra nền tảng để Việt Nam có thể tiếp cận các cấp độ cao hơn, từ đó dần thoát khỏi vị thế gia công và hướng đến tạo ra giá trị gia tăng lớn hơn cho ngành công nghệ thông tin trong nước", ông Ngô Thế Hiển nhận định.