"Có hai mô hình trung tâm tài chính (TTTC) đã có mà Việt Nam có thể tham khảo. Thứ nhất, mô hình có hệ thống pháp lý vượt trội, phương thức tài phán độc lập, hướng theo chuẩn quốc tế như Singapore và thứ hai là mô hình “mở cửa có kiểm soát” của Thượng Hải (Trung Quốc)",Chuyên gia Hồ Quốc Tuấn, Giảng viên cao cấp Đại học Bristol, Anh nói trong một cuộc phỏng vấn gần đây.

Ông cũng nhấn mạnh, Việt Nam có thể hướng tới một mô hình trung tâm tài chính (TTTC) hybrid giữa Singapore và Thượng Hải, với khởi đầu từ một lộ trình rõ ràng và thận trọng.

Vào tháng 7/2025, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 222/2025/QH15 về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam. Theo đó, TTTC Quốc tế đặt tại TP HCM và Thành phố Đà Nẵng, tập trung hệ sinh thái đa dạng các dịch vụ tài chính và dịch vụ hỗ trợ, được áp dụng cơ chế, chính sách quy định tại Nghị quyết này.

Chia sẻ với chúng tôi, Chuyên gia Hồ Quốc Tuấn cho biết, Singapore và Dubai đã thành công nhờ áp dụng khung pháp lý tiệm cận với luật pháp quốc tế kiểu thông luật (common law) của Vương quốc Anh - nơi sở hữu hệ thông luật có tính ưu việt trong xúc tiến hợp đồng và xử lý tranh chấp trên TTTC.

Điều này tạo ra một môi trường đầu tư minh bạch, an toàn và đáng tin cậy cho các định chế tài chính quốc tế. Song sự tự do của Dubai hay Singapore cho một số lĩnh vực là không phù hợp với điều kiện Việt Nam.

Với mô hình “mở cửa có kiểm soát” của Thượng Hải (Trung Quốc), việc tự do hóa tài khoản vốn của mô hình này có lộ trình rõ ràng, tất nhiên sẽ không thể nhanh như Dubai và chưa thể “thoáng” như Singapore.

Vì vậy, xét trên từng yếu tố và những kinh nghiệm vận hành đúc kết được ở hai mô hình này, Việt Nam có thể hướng tới một mô hình phối hợp.

Ông Tuấn phân tích, trong việc tự do hóa tài khoản vốn và mở cửa TTTC, cách tiếp cận phù hợp chính là mô hình Thượng Hải nhằm tránh rủi ro về bất ổn kinh tế vĩ mô trong bối cảnh dự trữ ngoại hối của Việt Nam chưa đủ lớn để có thể “hấp thụ” những cú sốc tài chính lớn.

Nhưng về mặt pháp lý, Việt Nam có thể đi nhanh hơn vì với nhiều loại giao dịch rủi ro sẽ thấp hơn do không liên quan trực tiếp đến di chuyển vốn ra khỏi Việt Nam.

Nhóm giao dịch này có thể được áp dụng các cơ chế mới, thông thoáng hơn. Ngoài ra, thực thi hợp đồng, xử lý tranh chấp có thể đẩy nhanh tiến độ do không phải lúc nào cũng liên quan đến tự do di chuyển vốn. Đây là cách mô hình Singapore và Dubai đang triển khai.

Cách tiếp cận này có thể làm một số người kỳ vọng về một sự “đột phá” lên ngang tầm các TTTC đã định hình như Singapore, HongKong (Trung Quốc), hay mới nổi như Dubai, Thượng Hải thất vọng.

"Thực tế, ngay cả Singapore và Thượng Hải vẫn bị cho là quá thận trọng trong mắt một số nhà đầu tư quốc tế, thí dụ trong lĩnh vực tài sản số. Do đó, Việt Nam không cần phải 'chạy nước rút' rồi hụt hơi ngay sau đó, mà cần tính toán một chiến lược dài hạn, tránh đổ vỡ", chuyên gia cảnh báo.

Theo ông, TTTC chỉ là phần bề nổi của một tảng băng lớn hơn là toàn bộ nền kinh tế. Vì vậy, lợi thế cạnh tranh nổi bật của chúng ta chính là nằm ở lợi thế cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam trong khu vực.

Trong đó, chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế nhanh với tham vọng vươn mình, sự ổn định vĩ mô và chính trị, dư địa tài khóa tốt cho phép huy động vốn vay quốc tế, và tỷ lệ dân số trong độ tuổi lao động cao, dù tốc độ già hóa cũng khá cao.

Trong 10 năm tới, đây vẫn sẽ còn là lợi thế của Việt Nam, vị chuyên gia này đánh giá.

"So với Indonesia, chúng ta có tiềm năng xây dựng hạ tầng và đổi mới về pháp lý hướng đến thuận lợi hơn. So với Thái Lan và Malaysia, chúng ta đang duy trì tốc độ tăng trưởng nhanh. Tuy nhiên, những lợi thế này không phải bất biến, cần tận dụng triệt để", ông nói.

Đồng thời, ông Tuấn cũng chỉ ra ba yếu tố rủi ro hàng đầu hiện tại với các TTTC là: Rửa tiền, tấn công mạng và bị lây lan biến động toàn cầu.

Ông cho biết, với bất cứ TTTC quốc tế nào, khi dòng vốn quốc tế đổ vào, nguy cơ các dòng tiền bất hợp pháp, tiền từ tội phạm có tổ chức hay các hoạt động khủng bố lợi dụng hệ thống tài chính để hợp pháp hóa sẽ tăng cao. Các giao dịch phức tạp, xuyên biên giới, và sự đa dạng của các sản phẩm tài chính sẽ khiến việc giám sát trở nên khó khăn hơn.

Một trong những rủi ro hàng đầu với các TTTC quốc tế trong hai năm qua là tấn công mạng. Đây là kết quả tất yếu khi hệ thống tài chính được số hóa và kết nối với toàn cầu. Nguy cơ bị tấn công mạng, đánh cắp dữ liệu, hay làm gián đoạn các giao dịch tài chính sẽ tăng lên đáng kể.

Tương tự, khi dòng vốn quốc tế đổ vào, thì sự kết nối và nhạy cảm với TTTC toàn cầu tăng lên. Sự lây lan sẽ thể hiện qua biến động lãi suất thị trường, tỷ giá, cũng như giá tài sản... dễ bị khuếch đại khi va với các cú sốc từ bên ngoài.

Do đó, cần nâng cao khả năng giám sát và chống chịu trước những rủi ro. Tuy nhiên, “nói thì dễ mà làm không dễ”, bởi nó là hệ quả từ câu chuyện đầu tư hạ tầng, nhân lực, và một cơ chế phù hợp để các tổ chức giám sát và vận hành có thể đầu tư cho nhân lực và hạ tầng một cách thông suốt, chuyên gia Hồ Quốc Tuấn nhìn nhận.