Bàn luận về những động lực tăng trưởng của năm nay và dự báo năm 2025 tạiToạ đàm trực tuyến Data Talk tháng 10: Phục hồi kinh tế & Xu hướng dòng vốn đảo nghịch, Chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Thành, Trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright cho rằng năm 2025 nền kinh tế có thể đạt mức tăng trưởng tốt hơn năm nay nếu đầu tư công được đẩy mạnh, tiêu dùng và đầu tư tư nhân được cải thiện.
Dự báo về mức tăng trưởng năm nay, ông Thành cho biết năm nay, Chính phủ có thể sẽ tự tin đạt được con số tăng trưởng 7% và đưa ra một mục tiêu tham vọng tăng trưởng kinh tế 7,5% cho năm sau. Song để đạt được mục tiêu này cần chú trọng mấy vấn đề.
Chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Thành, Trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright. (Ảnh: BTC).
Về xuất khẩu, sự tăng trưởng chậm lại của kinh tế toàn cầu đang ảnh hưởng đến Việt Nam. Xuất nhập khẩu đang giảm tốc từ tháng 9. Mặc dù, trong tháng này, có tác động của bão Yagi nhưng chủ yếu thiệt hại về tài sản chứ ảnh hưởng đến sản xuất không nhiều. "Sản xuất tại các tỉnh Hải Phòng, Thái Nguyên, Bắc Ninh vẫn tiếp diễn chứ không bị ngưng trệ nhiều nhưng tín hiệ giảm tốc là có và theo tôi nó đến từ việc xuất khẩu đang chậm lại", ông Thành phân tích.
Khả năng rất cao là các nền kinh tế lớn trên thế giới chống lạm phát thành công và sẽ không rơi vào suy thoái trong năm 2025 nhưng tốc độ tăng trưởng sẽ sụt giảm. Đây là độ trễ của việc giữ ở lãi suất cao trong các năm trước đó.
Như vậy, sản xuất công nghiệp năm nay có thể tăng trưởng được khoảng 14% nhưng sang năm có lẽ chỉ tăng trưởng được khoảng 12%. Nhìn vào tăng trưởng tiêu thụ điện, trong 9 tháng đầu năm sản xuất công nghiệp tăng khoảng 11% thì tăng trưởng tiêu thụ điện tăng 10,7% thế nhưng riêng tháng 9 chỉ tăng 7% cho thấy sự giảm tốc.
"Về chính sách tài khoá, tôi dự đoán rằng năm sau sẽ có mức đầu tư công lớn hơn hẳn so với năm nay, lớn hơn một chút so với năm 2023. Năm 2025 là một năm có nhiều lễ kỷ niệm mang tính lịch sử và là năm cuối nhiệm kỳ, thông thường chính sách sẽ mang tính rất hỗ trợ để thúc đẩy tăng trưởng”, ông Thành nói.
Theo ông, con số giải ngân vốn đầu tư công năm nay tuy chưa được như kỳ vọng. Tính đến ngày 30/9, ước giải ngân vốn đầu tư công mới đạt 320.566 tỷ đồng, bằng 47,29% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, thấp hơn cùng kỳ năm 2023.
Tuy nhiên với năm sau là năm cuối cùng của nhiệm kỳ, vốn đầu tư công sẽ được đẩy mạnh hơn để mang lại các kết quả tích cực cho nền kinh tế. Đồng thời, 2025 là năm có nhiều lễ kỷ niệm trọng đại của đất nước, nhiều công trình hạ tầng sẽ gấp rút hoàn thành để kịp cho dịp này.
Về tiêu dùng, tốc độ tăng trưởng của tiêu dùng đang thấp hơn so với các năm trước. Nguyên nhân đến từ hai vấn đề. Một là, cú sốc giảm xuất khẩu năm ngoái dẫn tới thu nhập của một bộ phận người lao động làm việc trong các doanh nghiệp xuất khẩu bị giảm hoặc chững lại ảnh hưởng đến tiêu dùng của năm nay.
Hai là tầng lớp trung lưu và người giàu cũng có xu hướng thắt chặt chi tiêu hơn khi thị trường bất động sản khó khăn, thị trường chứng khoán chưa khởi sắc và các vấn đề của thị trường tài chính như trái phiếu doanh nghiệp.
Để thay đổi được tâm lý bi quan hiện nay của cá nhân, hộ gia đình và các doanh nghiệp đòi hỏi những thông điệp của chính sách theo hướng đó quyết liệt xử lý. Đó là Nhà nước sẽ có những quyết sách để xử lý khó khăn gây ra những trục trặc trong hệ thống tài chính thời gian qua.
Thị trường vẫn rất băn khoăn về những vấn đề của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, hướng xử lý những khoản trái phiếu quá hạn như thế nào? Doanh nghiệp thì lo ngại về việc xử lý hình sự.
"Chấp nhận phải có mất mát nhưng nếu không có hướng rõ ràng thì người tiêu dùng vẫn sẽ quan ngại về các khoản đầu tư và tiết kiệm dẫn đến tâm lý thắt chặt chi tiêu", chuyên gia cho biết.
Những chính sách vừa rồi từ việc giảm thuế giá trị gia tăng và một số thuế phí để thúc đẩy tiêu dùng nếu như tiếp tục duy trì cũng sẽ có động lực tốt nhưng để thúc đẩy tiêu dùng thì vừa phải duy trì những chính sách miễn giảm thuế phí vừa đưa ra những thông điệp về việc xử lý vấn đề của hệ thống tài chính để cởi "nút thắt" tâm lý của người dân.
Về đầu tư, tương tự như cá nhân và hộ gia đình, với doanh nghiệp, một thông điệp rất quan trọng đó là không hình sự hoá các giao dịch kinh tế, lập lại niềm tin của doanh nghiệp đối với hệ thống pháp luật.
Còn nếu như doanh nghiệp vẫn lo ngại rủi ro pháp lý thì các kế hoạch đầu tư mở rộng của doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng. Điều này này không chỉ ảnh hưởng đến câu chuyện tăng trưởng ngắn hạn 2024, 2025 mà còn là câu chuyện trong trung hạn. "Bây giờ mà doanh nghiệp không đầu tư thì làm sao có tăng trưởng trung hạn 2026 – 2027", ông nói.
Vì vậy, vẫn có kịch bản tăng trưởng năm sau thấp hơn năm nay nếu không thể cải thiện tâm lý của doanh nghiệp để thúc đẩy đầu tư và không cải thiện tâm lý của người dân, hộ gia đình để tiêu dùng trong khi động lực xuất khẩu và sản xuất công nghiệp giảm tốc.
Tuy nhiên, nếu như từ quý IV, tiêu dùng được cải thiện, tín dụng tăng về thực chất mà không phải do đảo nợ, tâm lý của doanh nghiệp lạc quan hơn thì sự trỗi dậy của đầu tư tư nhân và tiêu dùng cá nhân, hộ gia đình sẽ bù đắp được sự giảm tốc của xuất khẩu và sản xuất.
Đầu tư tư nhân mà thúc đẩy được sẽ đem lại hiệu quả tốt hơn nhiều so với tăng trưởng dựa vào khu vực xuất khẩu.
Một thuận lợi nữa là về chính sách tiền tệ, hiện đang khá thuận lợi, có dư địa để nới lỏng thêm. Năm nay, việc Fed sẽ tiếp tục nới lỏng chính sách tiền tệ bằng việc hạ lãi suất đã rất rõ ràng, dù mức độ sẽ không lớn.
Theo dự báo Fed sẽ cắt giảm 25 điểm bps trong hai kỳ họp vào tháng 11 và tháng 12. Như vậy, cả năm nay Fed sẽ giảm khoảng 1 điểm %. Sang năm, mức giảm lãi suất của Fed được dự báo từ 1 – 1,25 điểm %. Sau khi Fed giảm lãi suất, các ngân hàng Trung ương châu Á cũng giảm theo giúp áp lực tỷ giá không còn và tạo dư địa cho Việt Nam hạ lãi suất.
Trong ngắn hạn, Việt Nam khó có thể giảm mạnh lãi suất trong quý IV trong bối cảnh tín dụng đang tăng mạnh mà tăng cung tiền hiện nay đang thấp hơn. Ngân hàng Nhà nước đang đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng sẽ đạt 15% trong năm nay nhưng hiện cung tiền chỉ tăng 12%. Như vậy, nếu như không đẩy mạnh được cung tiền, lãi suất lại có xu hướng nhích lên chứ không phải giảm đi.
"Hiện không còn áp lực tỷ giá, trong năm nay, mức mất giá đồng tiền chỉ khoảng trên dưới 2%, rất tích cực trong điều hành chính sách tiền tệ. Bên cạnh đó, lạm phát cũng không đáng lo ngại. Vì vậy, mặc dù quý IV lãi suất có thể sẽ đi ngang nhưng bối cảnh hiện nay rất tích cực để hạ lãi suất trong năm sau", chuyên gia dự báo.
Ngày 15/10, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Chủ tịch Hội đồng thẩm định nhà nước đề nghị Bộ Giao thông Vận tải làm rõ phương án đầu tư và hiệu quả của Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.
Đường ven biển ở khu kinh tế Vân Phong dài 23 km, tổng đầu tư 5.400 tỷ đồng, đang được Sở Giao thông Vận tải đề xuất UBND Khánh Hòa.
Theo chuyên gia Nguyễn Xuân Thành - Giảng viên Trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright, doanh nghiệp FDI chiếm tỷ trọng tới 73% trong xuất khẩu nhưng đáng mừng là năm nay, tốc độ tăng trưởng của các doanh nghiệp trong nước lại cao hơn hẳn FDI, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế.
Theo TS. Nguyễn Quốc Việt, độ trễ từ tác động của cơn bão Yagi cũng sẽ là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến tăng trưởng của Việt Nam trong Quý IV. Từ đó, ông dự báo tăng trưởng kinh tế năm 2024 sẽ theo hai kịch bản dự kiến đạt 6,84% hoặc 7%.
