Tại phiên thảo luận số 1: "Bức tranh Vĩ mô 2026 – Toàn lực cho tăng trưởng" thuộc Diễn đàn Đầu tư Việt Nam 2026, ông Sacha Dray, Chuyên gia kinh tế World Bank Việt Nam tại Việt Nam cho biết ba động lực tăng trưởng then chốt của kinh tế Việt Nam trong thời gian tới gồm thúc đẩy thương mại, tăng cường vai trò khu vực tư nhân, và nâng cao hiệu quả đầu tư công.

Phân tích cụ thể, ông Dray cho rằng trước hết, Việt Nam bình thường hóa và xúc tiến tăng trưởng thương mại, đồng thời tăng cường hợp tác với các đối tác chiến lược.

Bên cạnh đó, việc thúc đẩy sự tham gia của khu vực tư nhân trong các dự án đầu tư sẽ là yếu tố then chốt, song song với việc nâng cao hiệu quả của đầu tư công, bởi đây chính là “thang đo” để khu vực tư nhân phát triển mạnh mẽ hơn.

Tuy vậy, để huy động được vốn tư nhân, ông cho rằng điều này phụ thuộc rất lớn vào cơ chế hợp tác công - tư (PPP) của từng dự án. Với mỗi lĩnh vực khác nhau sẽ có cơ chế đầu tư riêng, chẳng hạn như Quy hoạch điện VIII yêu cầu vốn tư nhân chiếm tới 80% tổng vốn đầu tư. Các dự án công cộng sẽ cần tỷ lệ vốn nhà nước cao hơn, trong khi những dự án có lợi nhuận tốt sẽ thu hút mạnh khu vực tư nhân.

Vì vậy, để kích hoạt khu vực tư nhân, cần sớm thống nhất cơ chế phân chia lợi nhuận rõ ràng và xác định đúng nhu cầu của từng dự án.

“Hiện nhu cầu lớn nhất đến từ các dự án hạ tầng. Theo phân tích của chúng tôi, chỉ cần tăng 1% vốn đầu tư công vào các dự án cơ sở hạ tầng lớn, tăng trưởng GDP có thể đạt thêm 1–2%. Đây là những con số đáng để cân nhắc khi huy động vốn”, Chuyên gia kinh tế, World Bank Việt Nam nêu rõ.

Cũng theo chuyên gia này, Việt Nam đang tích cực chuẩn bị cho quá trình nâng cấp thị trường vốn, dự kiến triển khai vào khoảng tháng 9/2026. Đây sẽ là bước ngoặt quan trọng giúp thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài vào các dự án quy mô lớn, đồng thời tạo điều kiện kết hợp hài hòa giữa vốn công, vốn tư và vốn đảm bảo để thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

“Để thực hiện thành công các mục tiêu trên, cần có cơ chế chuẩn bị dự án hiệu quả, đảm bảo tính khả thi, khả năng vay vốn và mức độ hấp dẫn nhà đầu tư, qua đó nâng cao khả năng huy động và sử dụng hiệu quả nguồn vốn đầu tư cho nền kinh tế”, ông Dray nhấn mạnh.

Kỳ vọng đầu tư tư nhân sẽ dần thay thế  

Liên quan đến vấn đề này, TS. Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam cho rằng, sau mỗi cuộc khủng hoảng hay giai đoạn khó khăn của nền kinh tế, theo quy luật thông thường của kinh tế học, đầu tư công luôn đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc thúc đẩy tổng cầu.

Đối với Việt Nam, trong bối cảnh đang chuyển dịch sang một mô hình tăng trưởng mới, nhu cầu phát triển cơ sở hạ tầng và mở rộng không gian kinh tế là vô cùng cấp thiết. Vì vậy, đầu tư công tiếp tục được kỳ vọng là một trong những động lực quan trọng của nền kinh tế.

Tuy nhiên, về dài hạn, không nên đẩy quá mạnh nguồn vốn đầu tư công, bởi điều này tiềm ẩn một số rủi ro nhất định.

Thứ nhất, đầu tư công quá lớn có thể tạo ra hiệu ứng “chèn lấn” đầu tư tư nhân (gọi là crowding out the private sector investment) tức là làm giảm bớt động lực đầu tư của khu vực tư nhân.

Thứ hai, khi đầu tư công tăng, Nhà nước buộc phải tăng thu ngân sách hoặc vay nợ nhiều hơn. Mà thu ngân sách tăng thì đồng nghĩa với việc gánh nặng thuế, các nghĩa vụ tài chính khác cũng gia tăng, tạo áp lực lên khu vực kinh tế tư nhân. Mỗi doanh nghiệp, mỗi người đóng thuế đều có thể cảm nhận được phần nào áp lực này.

Vì vậy, đầu tư công sẽ tiếp tục giữ vai trò quan trọng, nhưng trong tương lai, kỳ vọng đầu tư tư nhân sẽ dần thay thế và đảm nhiệm vai trò mạnh mẽ hơn, đặc biệt trong các dự án hạ tầng mà khu vực tư nhân có thể tham gia.

Đầu tư công chỉ nên tập trung vào những công trình không hấp dẫn hoặc chưa đủ hấp dẫn đối với khu vực tư nhân. Đồng thời, đầu tư công cần đóng vai trò là “vốn mồi”, cùng với khu vực tư nhân, đầu tư vào những dự án hạ tầng lớn, theo hình thức PPP hoặc các mô hình hợp tác khác.

Vị chuyên gia này khẳng định, vai trò của đầu tư công trong tương lai sẽ là chất xúc tác, tạo động lực và thúc đẩy mạnh mẽ hơn đầu tư tư nhân.

“Chúng ta vẫn coi đầu tư công là một động lực quan trọng, nhưng cần hướng đến hiệu quả cao hơn, tập trung vào những công trình có khả năng tạo ra sự thay đổi tình thế và mở ra những không gian tăng trưởng mới mà trước đây chúng ta chưa khai thác”, ông Bình nêu rõ.