Tiếp tục Kỳ họp thứ 10, sáng 29/10, Quốc hội khoá XV thảo luận tại hội trường về phát triển kinh tế - xã hội.

Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Trần Quốc Tuấn, Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long, nêu rõ giữa bối cảnh thế giới biến động, kinh tế Việt Nam năm 2025 vẫn ghi nhận nhiều kết quả tích cực, với tăng trưởng GDP 9 tháng đầu năm đạt khoảng 7,85%, lạm phát được kiểm soát ở mức 3,27%, xuất khẩu tăng hơn 16%, thu ngân sách tăng 30,5% so với cùng kỳ năm 2024.

Bên cạnh ổn định kinh tế vĩ mô, đại biểu đánh giá việc cải cách thể chế và tinh gọn bộ máy đã tạo bước ngoặt quan trọng. Mô hình chính quyền địa phương hai cấp được triển khai tại 34 tỉnh, thành cùng với hàng loạt đạo luật lớn như Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Tổ chức chính quyền địa phương… đã hình thành khung pháp lý vững chắc cho giai đoạn phát triển mới.

Tuy nhiên, theo đại biểu Trần Quốc Tuấn, cử tri cả nước cũng mong muốn Đảng, Nhà nước quan tâm hơn đến chính sách tiền lương và đời sống của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức để “bảo toàn động lực phục vụ nhân dân”.

"Sau gần 4 tháng thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, bộ máy hành chính của chúng ta đã nhẹ hơn về đầu mối nhưng nặng hơn về công việc. Cán bộ, công chức ở nhiều địa phương, nhất là cấp cơ sở phải đi làm xa hơn, làm nhiều việc hơn, mà thu nhập thì vẫn không khá hơn", ông Tuấn nói.

Ông Tuấn cho biết, theo tổng hợp kiến nghị cử tri gửi đến kỳ họp này, nhiều địa phương như Quảng Trị, Bình Thuận và Vĩnh Long phản ánh, sau sáp nhập đơn vị hành chính, cán bộ xã phải di chuyển xa hơn trong khi phụ cấp đi lại và công vụ chưa được điều chỉnh.

Cử tri các tỉnh Nghệ An, Lâm Đồng và Đồng Tháp cũng đề nghị có chính sách hỗ trợ vùng sáp nhập, bởi đời sống gặp nhiều khó khăn, chi phí sinh hoạt, thuê nhà, đi lại tăng khiến thu nhập thực tế giảm 10 - 12% so với trước.

Bên cạnh đó, nhiều địa phương như Bắc Kạn, Cần Thơ và một số tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long cũng phản ánh tình trạng cán bộ cơ sở phải gánh thêm nhiều phần việc do tinh giản biên chế nhưng thu nhập chưa được cải thiện, ảnh hưởng đến tâm lý, động lực và hiệu quả công tác.

"Những phản ánh này không chỉ là con số hay kiến nghị kỹ thuật, mà là tiếng lòng của đội ngũ công chức, viên chức cơ sở. Nếu đời sống của họ không được bảo đảm thì hiệu quả thực thi chính sách cũng khó đáp ứng yêu cầu”, đại biểu nhấn mạnh.

Theo đại biểu, mức lương cơ sở 2,34 triệu đồng/tháng áp dụng từ 1/7/2024 đến nay đã không còn phù hợp với mặt bằng giá sinh hoạt hiện nay.

“Tính trung bình chỉ riêng chi phí sinh hoạt tối thiểu gồm ăn uống, đi lại, điện nước, học phí của con cái ở vùng đô thị đã vượt 4,5 - 5 triệu đồng/người/tháng. Với mức lương cơ sở 2,34 triệu đồng/tháng, dù nhân hệ số cao hơn thì thu nhập thực tế của nhiều công chức trẻ chỉ đủ trang trải từ đầu tháng đến ngày thứ 20, còn 10 ngày cuối tháng phải chạy bằng niềm tin và mì gói", ông nêu dẫn chứng.

Từ thực tế đó, đại biểu kiến nghị Quốc hội, Chính phủ xem xét điều chỉnh tăng lương cơ sở ngay từ ngày 1/1/2026, thay vì chờ đến giữa năm như trước đây.

"Cán bộ có đủ sống thì mới yên tâm phục vụ. Công chức không bị nặng gánh cơm áo gạo tiền thì mới nhẹ lòng cống hiến", đại biểu đoàn Vĩnh Long nhấn mạnh quan điểm.

Cần sớm ban hành cơ chế đãi ngộ phù hợp cho công chức cấp xã

Cũng tại phiên họp, đại biểu Mai Văn Hải, Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hoá, đã nêu một số khó khăn khi thực hiện mô hình chính quyền hai cấp tại địa phương. Trong đó, ông nêu rõ việc cán bộ, công chức phải giải quyết khối lượng công việc nhiều, áp lực lớn nhưng chế độ, chính sách chưa được cải thiện.

Đại biểu kiến nghị Chính phủ sớm xác định rõ vị trí việc làm và xây dựng tiền lương tương xứng với vị trí việc làm của cán bộ, công chức. Trước mắt, ông đề nghị sớm có chính sách đãi ngộ, tiền lương đối với cán bộ, công chức cấp xã để họ an tâm công tác.

Cùng quan điểm, đại biểu Dương Văn Phước, Đoàn ĐBQH TP Đà Nẵng, nhấn mạnh việc đội ngũ cán bộ chưa được bố trí đồng bộ và đúng chuyên môn. Nhiều cán bộ thậm chí phải "gánh vác" công việc của 4 - 5 phòng chuyên môn cấp huyện trước đây dù không có chuyên môn sâu và chưa được bồi dưỡng nghiệp vụ kịp thời. 

Theo ông Phước, việc xác định biên chế chưa tính đến yếu tố đặc thù vùng miền, dẫn đến tình trạng nơi thừa, nơi thiếu cán bộ trầm trọng, đặc biệt là các xã ở khu vực khó khăn như miền núi, biên giới, hải đảo.

Về tài chính và chế độ chính sách, đại biểu cho biết mặc dù khối lượng công việc của cán bộ, công chức cấp xã đã tăng lên gấp 2 - 3 lần, nhưng chế độ chính sách đãi ngộ lại không thay đổi, còn rất thấp, chưa đủ để khuyến khích, động viên họ yên tâm công tác và cống hiến.

Từ những thực tiễn trên, đại biểu TP Đà Nẵng đề nghị Bộ Nội vụ sớm khảo sát thực tế để xây dựng vị trí việc làm, khung biên chế tối thiểu để làm cơ sở định biên cho cấp xã, đồng thời tham mưu Chính phủ ban hành các cơ chế tiền lương phù hợp để khuyến khích cán bộ, công chức cấp xã yên tâm làm việc, thu hút cán bộ về công tác tại khu vực có điều kiện kinh tế khó khăn.