Sáng 3/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV, các đại biểu Quốc hội tại tổ 4 gồm các đoàn: Khánh Hoà, Lai Châu, Lào Cai thảo luận về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm.

Phát biểu thảo luận, đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh (Lào Cai) nhấn mạnh, thị trường bảo hiểm Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển nhanh, đa dạng về sản phẩm và mở rộng về quy mô. Tuy nhiên, thực tiễn cũng đã bộc lộ nhiều rủi ro, bất cập trong quản lý và giám sát.

Mặc dù Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 đã góp phần hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cơ bản, một số quy định vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn, thông lệ quốc tế trong các lĩnh vực như quản trị, định phí, tách biệt nguồn vốn, hoạt động đầu tư và quản lý đại lý.

Đại biểu cho rằng, việc tăng nhanh về số lượng doanh nghiệp, sản phẩm, cùng với tỷ lệ tranh chấp, khiếu nại đã đặt ra yêu cầu siết chặt hơn về nhân sự, cơ cấu quản trị và tính minh bạch. Cùng với đó, việc chuẩn bị triển khai chuẩn mực kế toán quốc tế đòi hỏi khung pháp lý tương thích về nguyên tắc tách nguồn vốn chủ sở hữu và nguồn phí bảo hiểm.

Kinh nghiệm xử lý các vụ việc liên quan đến bán bảo hiểm qua ngân hàng trong thời gian qua cũng cho thấy cần tăng cường quyền hạn và công cụ pháp lý cho cơ quan quản lý nhà nước trong kiểm tra chuyên ngành, giám sát rủi ro và bảo vệ người tiêu dùng.

Do đó, theo đại biểu việc sửa đổi Luật là cần thiết để hoàn thiện cơ chế pháp lý, nâng cao chuẩn mực quản lý, đảm bảo sự an toàn, minh bạch và phát triển bền vững của thị trường , tạo nên nền tảng pháp lý để thị trường bảo hiểm Việt Nam phát triển theo hướng an toàn, chuyên nghiệp trong hội nhập quốc tế.

Các đại biểu cho rằng, dự thảo Luật lần này đã tập trung vào các nội dung then chốt như chuẩn hóa điều kiện tổ chức, cá nhân tham gia thị trường, quy định rõ trách nhiệm, tiêu chuẩn nhân sự, minh bạch hóa hoạt động tài chính, định phí, và điều chỉnh lộ trình thực hiện phù hợp với khả năng chuyển đổi của doanh nghiệp.

Siết chặt quản lý đại lý bảo hiểm

Liên quan tới quản lý đại lý bảo hiểm, đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương thống nhất với quy định cá nhân không được làm đại lý bảo hiểm cho nhiều doanh nghiệp bảo hiểm cùng một lúc. Để khắc phục thực trạng cá nhân đại lý có hành vi lừa đảo, cung cấp thông tin sai lệch, gây thiệt hại cho khách hàng, đại biểu đề nghị cần rà soát bổ sung quy định về việc ràng buộc trách nhiệm pháp lý đối với các hành vi trên.

Đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh đồng tình với nguyên tắc một đại lý, một doanh nghiệp cùng loại hình bảo hiểm nhằm ngăn ngừa xung đột lợi ích, cạnh tranh không lành mạnh và tình trạng tư vấn sai lệch, thiếu trách nhiệm.

Việc siết chặt điều kiện hành nghề là cần thiết trong bối cảnh thị trường phát triển nhanh, xuất hiện nhiều kênh bán hàng chéo và mô hình hợp tác phức tạp.

Tuy nhiên, đại biểu Lan Anh lưu ý phạm vi điều chỉnh của quy định hiện đang mở rộng khi áp dụng cho mọi cá nhân làm đại lý bảo hiểm, không phân biệt cá nhân độc lập với cá nhân làm việc trong các tổ chức phân phối trung gian (như ngân hàng, đại lý xe, sàn thương mại điện tử).

Trong khi hiện nhiều cá nhân tại các kênh trung gian này có thể chỉ là người tư vấn, không ký trực tiếp và không trực tiếp chịu trách nhiệm, việc chi trả hoa hồng cao có thể dẫn đến tư vấn sai lệch.

Ngoài ra, hợp đồng bảo hiểm rất dài, nhiều điều khoản, khó hiểu, khiến người mua đa phần chỉ dựa vào tư vấn để quyết định. Điều này theo đại biểu dễ dẫn đến rủi ro cho người mua nếu không siết chặt trách nhiệm của cán bộ tư vấn, đặc biệt là tư vấn trung gian. 

Cần cân nhắc tiêu chuẩn về bằng cấp 

Liên quan tới tiêu chuẩn bằng cấp chuyên ngành bảo hiểm đối, đại biểu Nguyễn Hữu Toàn (Lai Châu) và đại biểu Lê Hữu Trí bày tỏ sự lo ngại về các quy định này đối với nhân sự quản lý cấp cao.

Đại biểu Nguyễn Hữu Toàn cho rằng việc quy định Chủ tịch Hội đồng Quản trị/Thành viên phải có bằng cấp về bảo hiểm là "quá cẩn thận". Những người này do đại hội đồng cổ đông bầu lên, gắn với quyền sở hữu và đại diện cho người sở hữu vốn để hoạch định chiến lược, vì vậy theo đại biểu việc yêu cầu bằng cấp chuyên ngành là không hẳn cần thiết và đề nghị rà soát lại với Luật Doanh nghiệp, đảm bảo cải cách thủ tục và khuyến khích đầu tư tư nhân, cân nhắc bỏ nội dung này.

Về bằng cấp chuyên ngành, đại biểu Nguyễn Hữu Toàn đồng tình rằng Giám đốc/Tổng Giám đốc phải có bằng đại học chuyên ngành bảo hiểm, tuy nhiên, nếu không tốt nghiệp đại học chuyên ngành bảo hiểm mà chỉ yêu cầu có một môn học liên quan đến bảo hiểm là khó xác định và không phải là một điều kiện đảm bảo. Đại biểu đề nghị, trong trường hợp không tốt nghiệp chuyên ngành bảo hiểm thì phải có chứng chỉ của cơ sở đào tạo về bảo hiểm theo quy định pháp luật cấp.

Trong khi đó, đại biểu Lê Hữu Trí đặt vấn đề về tính khả thi của quy định yêu cầu bằng đại học chuyên ngành bảo hiểm đối với chức danh Giám đốc/Tổng Giám đốc/Người đại diện. Đại biểu lo ngại về sự phổ biến của các trường đại học có chuyên ngành bảo hiểm tại Việt Nam.

Các đại biểu Quốc hội đã phản ánh sự đồng thuận cao về sự cần thiết của việc sửa đổi Luật Kinh doanh bảo hiểm theo hướng quản lý rủi ro và hội nhập quốc tế, nhưng đồng thời cũng nhấn mạnh yêu cầu làm rõ, chi tiết hóa các quy định về trách nhiệm pháp lý (của cả đại lý và cơ quan quản lý), cơ chế hậu kiểm, và tính khả thi của các tiêu chuẩn nhân sự để đảm bảo minh bạch, an toàn hệ thống và bảo vệ hiệu quả quyền lợi của người tham gia bảo hiểm.