Tại hội thảo trực tuyến "Tăng tốc đầu tư công: Hiện thực hoá mục tiêu tăng trưởng 8,5% của TP HCM" do Tạp chí Doanh Nhân Sài Gòn phối hợp với Viện Sáng kiến Việt Nam tổ chức mới đây, ông Đinh Hồng Kỳ, Chủ tịch Hiệp hội Xây dựng và Vật liệu xây dựng TP HCM, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Xanh TP HCM, đã đề xuất một số giải pháp để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công tại TP HCM trong những tháng cuối năm nay.

Trong đó, đối với quý IV, ông nhấn mạnh cần áp dụng cơ chế điều chuyển vốn động, tức là rút vốn từ các dự án chậm để chuyển ngay sang những dự án đã sẵn sàng về mặt bằng, hồ sơ, tiến độ và nhà thầu. Theo ông, nếu Trung ương trao quyền cho TP HCM chủ động trong việc điều chuyển này thì sẽ tạo sự linh hoạt, tránh lãng phí và đẩy nhanh tiến độ giải ngân.

Bên cạnh đó, ông đề xuất thành phố xây dựng cơ chế giá và hợp đồng linh hoạt trong thời gian tới, trong đó cần áp dụng các chỉ số giá xây dựng để điều chỉnh, đồng thời cho phép tạm ứng và thanh toán theo từng mốc hoàn thành hạng mục. Theo ông Kỳ, đây là điều kiện quan trọng để doanh nghiệp có dòng tiền thi công, song hiện vẫn là khâu vướng ở nhiều dự án hạ tầng.

Ông cũng kiến nghị TP HCM nên thành lập ngay một tổ công tác đặc biệt ở cấp thành phố để xử lý trực tiếp các điểm nghẽn trong triển khai dự án.

Ngoài ra, ông Kỳ nhấn mạnh sự cần thiết của việc khơi thông vốn đầu tư tư nhân song hành cùng vốn đầu tư công thông qua mô hình PPP nhưng chia nhỏ, thay vì các dự án PPP lớn. Đơn cử như việc có thể mời tư nhân tham gia vào những hạng mục phụ trợ như bến bãi, logistics, bãi đỗ xe ngầm, hệ thống xử lý nước và rác thải cục bộ hay trạm trung chuyển, qua đó góp phần thúc đẩy nhanh tiến độ các dự án hạ tầng.

Về dài hạn, ông cho rằng cần củng cố lại thể chế để tạo nền tảng bền vững. Dẫn lại trường hợp tỉnh Đồng Nai vừa đưa ra biện pháp mạnh là cách chức ngay lãnh đạo hoặc bộ phận không hoàn thành KPI giải ngân, kể cả ở cấp cao, ông Kỳ cho rằng TP HCM hiện vẫn né tránh những biện pháp quyết liệt này. Do đó, cần thiết lập KPI cụ thể cùng chế tài nghiêm khắc, song song với chính sách thưởng cho cán bộ dám nghĩ, dám làm và những công trình vượt tiến độ.

Cuối cùng, ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chuẩn hoá cơ chế giải phóng mặt bằng và tái định cư. Đây là điểm nghẽn lớn của TP HCM, cần được giải quyết trước để có quỹ đất sạch, từ đó đẩy nhanh tiến độ dự án. 

Dẫn chứng bài học từ dự án Trung tâm triển lãm ở Hà Nội, nơi tiến độ dự kiến hai năm nhưng thực tế hoàn thành chỉ trong 10 tháng nhờ giải quyết nhanh và minh bạch khâu giải phóng mặt bằng, ông Đinh Hồng Kỳ cho rằng nếu TP HCM chuẩn hoá được quy trình, minh bạch giá đền bù và lựa chọn tái định cư hợp lý, tránh khiếu kiện kéo dài, thì sẽ tháo gỡ căn bản những vướng mắc cho triển khai dự án.

4 nhóm giải pháp đang được thành phố triển khai

Về phía TP HCM, ông Trần Văn Bích, Trưởng phòng Nghiên cứu phát triển Kinh tế, Viện Nghiên cứu Phát triển TP HCM (HIDS), cho biết thành phố đang triển khai bốn nhóm giải pháp để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công.

Trong đó, thành phố tập trung vào giải pháp tổng thể nhằm tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý. Chủ tịch UBND TP HCM cũng yêu cầu các địa phương, ban quản lý dự án chưa lập kế hoạch giải ngân phải khẩn trương hoàn tất, đồng thời tuân thủ kỷ luật, kỷ cương trong triển khai, với tinh thần “3 ca 4 kíp, vừa chạy vừa xếp hàng” để đảm bảo tiến độ.

Đối với 11 dự án có kế hoạch giải ngân lớn trong 8 tháng nhưng chưa hoàn thành, ông Bích cho biết trong tháng 9, thành phố đề nghị các cơ quan chủ quản, chủ đầu tư phải theo dõi chặt chẽ, bám sát kế hoạch thực hiện đã đề ra, đồng thời tiếp tục rà soát tiến độ giải ngân của các dự án.

Thành phố yêu cầu linh hoạt điều chuyển vốn, tức là chuyển vốn từ những dự án chậm, chưa có khả năng giải ngân ngay, sang các dự án có khả năng giải ngân tốt hơn, nhằm thúc đẩy tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.

Thành phố cũng tổ chức giao ban thường xuyên nhằm kịp thời xử lý các vướng mắc, đồng thời yêu cầu chủ đầu tư phối hợp chặt với nhà thầu, đẩy nhanh thi công và bổ sung 10 - 20% khối lượng so với kế hoạch.

Thứ hai, đối với vốn bồi thường, giải phóng mặt bằng, TP HCM áp dụng cơ chế giải ngân toàn bộ một lần chi phí bồi thường theo dự toán, tương tự như cách làm tại Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu trước sắp xếp.

Cụ thể, với 6 dự án ở Bình Dương và hai dự án ở Bà Rịa - Vũng Tàu, tổng vốn đầu tư là 16.000 tỷ đồng, nếu theo cơ chế cũ thì mới giải ngân được khoảng 3.100 tỷ, nhưng nếu áp dụng cơ chế này thì từ nay đến cuối năm có thể giải ngân khoảng 13.200 tỷ đồng, tương đương 11% tổng kế hoạch Thủ tướng giao.

Thứ ba, về cung ứng vật liệu thi công, ông Bích cho biết thành phố đã chỉ đạo các đơn vị rà soát nhu cầu, xây dựng danh mục ưu tiên, đồng thời phối hợp với các địa phương như Đồng Nai, Tây Ninh để tìm kiếm và khai thác hợp pháp các mỏ vật liệu.

Thứ tư, thành phố tập trung thúc đẩy các dự án có quy mô vốn lớn. Ông Bích cho hay hiện có những dự án với quy mô vốn lớn, chiếm khoảng 54.000 tỷ đồng được xác định là trọng điểm và sẽ được đẩy mạnh giải ngân. Ngoài ra, các sở ngành cũng sẽ phối hợp với UBND thành phố để phê duyệt, bàn giao ranh các dự án, phục vụ công tác bồi thường và giải phóng mặt bằng.

"Thành phố đang và dự kiến sẽ triển khai quyết liệt bốn nhóm giải pháp trên từ nay đến cuối năm để đạt được kết quả giải ngân vốn đầu tư cao nhất có thể. Mức 85% cũng được coi là khả quan trong bối cảnh hiện nay", Trưởng phòng Nghiên cứu phát triển Kinh tế HIDS cho hay.