Đối với các nhà đầu tư và doanh nghiệp trong ngành công nghiệp ô tô, câu hỏi một công ty cần bao lâu để tạo ra đồng lãi đầu tiên không chỉ là một thước đo tài chính, mà còn là một chỉ dấu quan trọng về mức độ cạnh tranh, yêu cầu vốn và chiến lược cần thiết để tồn tại.

Các câu chuyện từ những hãng xe hàng đầu thế giới cho thấy hành trình này có thể kéo dài từ vài tháng ngắn ngủi cho đến gần hai thập kỷ, phản ánh sự biến đổi sâu sắc của ngành qua từng thời kỳ công nghệ.

Cuộc chơi tốn kém của kỷ nguyên xe điện

Bối cảnh xe điện hiện nay là minh chứng rõ ràng nhất cho một cuộc chơi dài hơi và tốn kém. Tesla, BYD và NIO, ba trong số những cái tên nổi bật, đã vẽ nên những kịch bản khác biệt về con đường đi đến lợi nhuận, cho thấy không có một công thức duy nhất nào cho thành công.

Theo The New York Times, Tesla đã mất tới 17-18 năm để có được một năm tài chính có lãi đầu tiên. Được thành lập vào năm 2003, phải đến năm 2020, công ty xe điện này mới báo cáo lợi nhuận cả năm đầu tiên, đạt 721 triệu USD. 

Cột mốc này càng trở nên đáng chú ý hơn khi nó đạt được trong bối cảnh đại dịch gây ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động sản xuất và bán hàng tại Mỹ, và là một sự đảo ngược hoàn toàn so với khoản lỗ 862 triệu USD của năm 2019. 

Sự thành công của Tesla được thúc đẩy bởi sự tăng vọt doanh số ở Trung Quốc và châu Âu, cùng với sự ra mắt của mẫu xe thứ 4, Model Y. Theo The New York Times, doanh số toàn cầu của Tesla trong năm 2020 đã tăng khoảng 36% lên 499.550 xe, phần lớn nhờ vào nhà máy ở Thượng Hải đi vào hoạt động một năm trước đó.

Trong khi đó, BYD (Build Your Dream), gã khổng lồ ô tô đến từ Trung Quốc, lại cho thấy một tốc độ đáng kinh ngạc trong việc chinh phục thị trường và đạt được lợi nhuận. 

Theo The Indian Express, BYD đã nổi lên như nhà sản xuất xe điện (EV) lớn nhất thế giới và là nhà sản xuất ô tô lớn thứ 6 tính theo doanh số. Điều đặc biệt là BYD đã làm được điều mà "không nhà sản xuất ô tô nào khác làm được: bán những chiếc xe điện (tương đối) giá cả phải chăng và có lãi". 

Nikkei Asia cũng nhấn mạnh rằng trong nửa đầu năm 2024, mảng ô tô của BYD đã đạt được biên lợi nhuận gộp 24%, tăng ba điểm phần trăm so với một năm trước đó. 

Sự thành công này đến từ một chiến lược bắt đầu từ sản xuất pin. Được thành lập vào năm 1995 bởi nhà hóa học Wang Chuanfu, BYD ban đầu là một nhà sản xuất pin sạc cho điện thoại di động và dụng cụ điện. 

Phải đến năm 2003, công ty mới quyết định tham gia vào lĩnh vực sản xuất ô tô bằng cách mua lại một công ty ô tô nhà nước đang gặp khó khăn. Chiếc xe đầu tiên của hãng, một mẫu xe động cơ đốt trong có tên F3, được ra mắt vào năm 2005. 

Ba năm sau, vào năm 2008, BYD giới thiệu mẫu xe plug-in hybrid F3DM, đánh dấu bước chân đầu tiên vào lĩnh vực xe điện. Cú hích lớn đến vào năm 2008 khi Berkshire Hathaway của Warren Buffett đầu tư 230 triệu USD.

Ở một thái cực khác của thị trường xe điện, dữ liệu từ Investopedia cho thấy NIO Inc., một nhà sản xuất xe điện cao cấp của Trung Quốc, vẫn chưa đạt được lợi nhuận kể từ khi thành lập. Được thành lập vào năm 2014 với tên gọi ban đầu là Nextev Inc., NIO tạo ra phần lớn doanh thu từ việc bán xe điện và các dịch vụ liên quan. 

Báo cáo tài chính năm 2023 cho thấy khoản lỗ ròng của NIO là 2,91 tỷ USD. Điều này cho thấy con đường đến lợi nhuận trong phân khúc xe điện cao cấp vẫn còn đầy thách thức và đòi hỏi nguồn vốn khổng lồ để duy trì hoạt động.

Những người tiên phong

Ngược dòng lịch sử về thời kỳ sơ khai của ngành công nghiệp ô tô, câu chuyện của Ford Motor Company lại cho thấy một kịch bản hoàn toàn khác. Theo bài viết trên tạp chí The CEO Magazine, Henry Ford đã chứng minh khả năng sinh lời gần như ngay lập tức. 

Sau khi thành lập công ty vào tháng 6/1903 với số vốn đầu tư ban đầu là 28.000 USD từ 12 nhà đầu tư, Ford Motor Company đã thu về khoản lợi nhuận 37.000 USD chỉ sau vài tháng, vào tháng 10/1903. 

Sự thành công nhanh chóng này đã đặt nền móng cho một đế chế, cho thấy trong giai đoạn đầu, một mô hình sản xuất hiệu quả và một sản phẩm đáp ứng đúng nhu cầu thị trường có thể mang lại lợi nhuận gần như tức thì.

Trong khi đó, General Motors (GM), được thành lập vào năm 1908, cũng đã nhanh chóng khẳng định vị thế của mình. Dù không có dữ liệu chính xác về năm có lãi đầu tiên, tài liệu từ DigitalDefynd ghi nhận rằng vào cuối những năm 1920, GM đã vượt qua Ford để trở thành nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới, một thành tựu cho thấy khả năng sinh lời và tăng trưởng mạnh mẽ. 

Một cột mốc tài chính quan trọng khác được DigitalDefynd nhấn mạnh là vào năm 1955, GM trở thành tập đoàn đầu tiên của Mỹ kiếm được hơn 1 tỷ USD lợi nhuận trong một năm, thể hiện quy mô và sự thống trị của công ty trong thời kỳ hoàng kim của ngành ô tô Mỹ.

Sự trỗi dậy của các hãng xe Nhật, Hàn

Hành trình của các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản và Hàn Quốc lại là câu chuyện về sự kiên trì, khả năng thích ứng và chiến lược thâm nhập thị trường bài bản.

Honda được thành lập vào năm 1948, được miêu tả là một "kẻ dưới cơ, chống lại lề thói". Công ty đã nhanh chóng gặt hái thành công trong lĩnh vực xe máy, trở thành nhà sản xuất xe máy lớn nhất thế giới chỉ sau 12 năm, vào năm 1960. 

Khi tiến vào thị trường Mỹ, dù ban đầu gặp khó khăn, Honda đã nhanh chóng khắc phục và đến năm 1964 đã kiểm soát một nửa thị trường xe máy tại đây. Sự thống trị nhanh chóng trong một phân khúc cốt lõi cho thấy một chiến lược hiệu quả để tạo ra lợi nhuận và nền tảng tài chính vững chắc trước khi mở rộng sang lĩnh vực ô tô.

Toyota, theo Strategy Factory, có một khởi đầu khiêm tốn hơn. Toyota Motor Company chính thức được thành lập vào năm 1937. Những nỗ lực đầu tiên để vào thị trường Mỹ với mẫu xe Toyopet đã không thành công do không phù hợp với thị hiếu và điều kiện vận hành. 

Phải đến năm 1965, với sự ra mắt của mẫu Corona được thiết kế riêng cho thị trường Mỹ, Toyota mới đạt được thành công đáng kể đầu tiên. Từ đó, Toyota đã từng bước đi lên, trở thành thương hiệu xe nhập khẩu số một tại Mỹ vào năm 1975 bằng cách vượt qua Volkswagen. 

Con đường của Toyota cho thấy một chiến lược dài hạn, nơi lợi nhuận đến từ sự kiên nhẫn, cải tiến liên tục và khả năng thích ứng sâu sắc với từng thị trường.

Hyundai, một nhà sản xuất đến sau, cũng có một quá trình phát triển nhanh chóng. Theo trang web lịch sử của công ty, Hyundai Motor Company được thành lập vào năm 1967. Mẫu xe do công ty tự phát triển đầu tiên, Pony, ra mắt năm 1975. Những năm 1980 được mô tả là thời kỳ "mở rộng nhanh chóng", với việc mẫu Pony Excel trở thành chiếc xe Hyundai đầu tiên được bán tại Mỹ vào năm 1986.

BMW từng trên bờ phá sản

Ngay cả những thương hiệu cao cấp hàng đầu châu Âu cũng đã trải qua những giai đoạn cực kỳ khó khăn. Lịch sử của BMW, được ghi lại trên trang web của BMW Group, là một ví dụ điển hình. Được thành lập vào năm 1916 và bắt đầu sản xuất ô tô vào năm 1928, BMW đã đối mặt với nhiều khó khăn sau Thế chiến thứ hai. 

Theo Britannica, đến năm 1959, công ty đứng trên bờ vực phá sản và các nhà quản lý đã lên kế hoạch bán công ty cho đối thủ Daimler-Benz. Tuy nhiên, nhờ sự đầu tư của doanh nhân Herbert Quandt và sự thành công của mẫu 700 series, BMW đã thoát khỏi tình trạng sụp đổ. 

Bước đột phá thực sự đến vào năm 1961 với dòng xe "New Class", đánh dấu sự phục hồi và đặt nền móng cho vị thế thương hiệu cao cấp sau này. Câu chuyện của BMW cho thấy lợi nhuận và sự tồn tại đôi khi phải được đánh đổi bằng những quyết định mang tính sống còn.

Như vậy, có thể thấy sẽ không có một câu trả lời duy nhất cho câu hỏi một hãng xe mất bao lâu để có lãi. Con đường đến lợi nhuận chịu ảnh hưởng sâu sắc bởi thời đại, công nghệ, mức độ cạnh tranh và chiến lược của công ty. 

Trong thời kỳ sơ khai, một sản phẩm đột phá có thể mang lại lợi nhuận chỉ trong vài tháng như Ford đã làm. Trong giai đoạn bão hòa hơn, các công ty Nhật Bản và Hàn Quốc đã thành công bằng sự kiên trì và chiến lược thích ứng kéo dài hàng thập kỷ. 

Và trong kỷ nguyên điện hóa hiện nay, cuộc đua đòi hỏi một lượng vốn khổng lồ và một tầm nhìn dài hạn, với thời gian chờ đợi lợi nhuận có thể lên đến gần 20 năm, hoặc đến nhanh hơn nếu công ty có một chiến lược tích hợp dọc và sự hỗ trợ mạnh mẽ như BYD.