Hiệp hội Các nhà sản xuất Ô tô Việt Nam (VAMA) vừa ra thông báo nhằm trấn an khách hàng về tương lai sử dụng xe tại thủ đô, trong bối cảnh Hà Nội đang lấy ý kiến cho dự thảo Nghị quyết về việc thiết lập vùng phát thải thấp (LEZ).

Theo VAMA, toàn bộ sản phẩm ô tô mới của các công ty thành viên hiện đã đạt tiêu chuẩn khí thải mức 5, cao hơn mức tối thiểu mà dự thảo đề xuất, do đó sẽ không thuộc phạm vi bị hạn chế trong lộ trình ban đầu.

Trong một thông điệp chính thức, VAMA cho biết đã thấu hiểu "những băn khoăn, lo lắng của quý vị về tương lai việc sử dụng xe ô tô tại Hà Nội", đặc biệt sau khi các kế hoạch của thành phố được công bố. 

Hiệp hội làm rõ rằng chính sách sắp tới không phải là một lệnh "cấm" xe xăng/dầu như nhiều người lo ngại. Thay vào đó, đây là một kế hoạch "hạn chế dần theo lộ trình và chủ yếu nhắm vào các phương tiện cũ, không đạt chuẩn khí thải", với mục tiêu khuyến khích xe sạch và giảm ô nhiễm môi trường.

Điểm cốt lõi trong thông điệp của VAMA là việc các phương tiện mới hiện nay đã đáp ứng và vượt xa yêu cầu của dự thảo. Hiệp hội khẳng định: "Hiện nay, toàn bộ sản phẩm xe ô tô các công ty thành viên VAMA đều đã đạt tiêu chuẩn khí thải mức 5 – một mức tiêu chuẩn cao hơn so với mức 4 được nêu trong dự thảo".

Điều này có nghĩa là các mẫu xe mới "sẽ không thuộc diện bị hạn chế trong lộ trình ban đầu của vùng phát thải thấp tại Hà Nội", giúp người tiêu dùng có thể yên tâm khi lựa chọn và sử dụng xe.

Dự thảo Nghị quyết "Quy định thực hiện vùng phát thải thấp trên địa bàn thành phố Hà Nội" của Hội đồng nhân dân thành phố đã vạch ra một kế hoạch chi tiết và phân kỳ. Lộ trình được đề xuất bắt đầu từ ngày 1/7/2026 với việc áp dụng vùng phát thải thấp trong khu vực Vành đai 1. 

Tiếp đến, phạm vi sẽ được mở rộng ra khu vực từ Vành đai 2 trở vào từ ngày 1/1/2028 và từ Vành đai 3 trở vào từ ngày 1/1/2030. Bắt đầu từ năm 2031, các khu vực khác trên địa bàn thành phố nếu đáp ứng một trong các tiêu chí về ô nhiễm hoặc ùn tắc cũng sẽ phải thực hiện quy định này.

Để thực thi, dự thảo đề xuất một loạt biện pháp quản lý phương tiện. Các biện pháp nghiêm ngặt nhất bao gồm việc "Cấm lưu thông các xe tải hạng nặng chạy bằng dầu đi-ê-zen trong vùng phát thải thấp" và "Cấm xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch". 

Đối với xe ô tô cá nhân, dự thảo quy định sẽ "không khuyến khích, hạn chế hoặc cấm xe ô tô không đáp ứng tiêu chuẩn khí thải mức 4 lưu thông vào vùng phát thải thấp theo khung giờ/ thời điểm hoặc khu vực". 

Ngược lại, các phương tiện được phép lưu thông tự do bao gồm "phương tiện giao thông không phát sinh khí thải, xe cơ giới thân thiện môi trường, xe cơ giới sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh", xe ưu tiên và các phương tiện có giấy phép đặc biệt.

Để hỗ trợ quá trình chuyển đổi, dự thảo cũng đề xuất các chính sách kinh tế và xã hội. Các chính sách này bao gồm việc ban hành các loại phí và lệ phí đối với phương tiện có phát thải, chính sách hỗ trợ các đối tượng sinh sống và làm việc trong vùng, cũng như các doanh nghiệp chuyển đổi phương tiện sang năng lượng sạch.

Đồng thời, dự thảo cũng nhấn mạnh việc hỗ trợ đầu tư phát triển hạ tầng giao thông sử dụng năng lượng sạch.

Dự thảo cũng đưa ra các định nghĩa rõ ràng để làm cơ sở áp dụng. "Mức khí thải (Mức 1, Mức 2, Mức 3, Mức 4, Mức 5)" được tham chiếu theo "Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về khí thải xe ô tô tham gia giao thông đường bộ (QCVN 85:2025/BNNMT)". 

Các loại xe thân thiện môi trường được phân loại cụ thể, bao gồm xe không phát thải trực tiếp như xe thuần điện và xe hydro, cùng với các loại xe giảm phát thải như xe hybrid và xe sử dụng khí thiên nhiên nén. 

Một khu vực được xác định là vùng phát thải thấp khi đáp ứng các tiêu chí về mức độ ô nhiễm không khí vượt quy chuẩn, tình trạng ùn tắc giao thông thường xuyên, hoặc nằm trong vùng cần bảo vệ nghiêm ngặt theo quy hoạch.

Nhìn về tổng thể, VAMA cho rằng quá trình chuyển đổi năng lượng trong giao thông "cần có một lộ trình rõ ràng, ổn định, với nhiều giải pháp trung gian và phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam". 

Dẫn kinh nghiệm quốc tế, hiệp hội cho rằng đây là một quá trình dài, thường kéo dài từ 20 đến 25 năm. Vì vậy, VAMA cho biết đã và đang "tích cực kiến nghị các chính sách hỗ trợ phát triển hạ tầng trạm sạc, ưu đãi thuế phí cho các loại xe thân thiện môi trường như xe Hybrid tự sạc (HEV), xe Hybrid có sạc ngoài (PHEV) và xe thuần điện (BEV), cũng như một lộ trình chuyển đổi dần theo chu kỳ 5 năm/lần".