Các kênh bơm thanh khoản của nhà điều hành

Chia sẻ tại chương trình Góc nhìn Tài chính và Kinh doanh ngày 9/12, ông Nguyễn Minh Tuấn - Tổng Giám đốc của AFA Capital, cho biết trong diễn biến lãi suất liên ngân hàng tăng cao trong thời gian gần đây, buộc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) có động thái can thiệp qua thị trường mở (OMO) lẫn nghiệp vụ hoán đổi ngoại tệ.

Nguyên nhân xuất phát từ sự mất cân đối giữa tín dụng và huy động. Ông Tuấn cho biết chênh lệch giữa tín dụng và huy động của toàn nền kinh tế hiện ở mức khoảng 110%, vì vậy các ngân hàng đang rất cần vốn bổ sung để tiếp tục đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng. 

Khi tỷ lệ LDR (tỷ lệ cho vay trên vốn huy động) tăng cao, các ngân hàng thương mại buộc phải đi vay trên thị trường liên ngân hàng, trong bối cảnh bên cho vay cũng khan tiền, đẩy lãi suất lên mức cao trong nhiều năm. 

Thanh khoản thiếu hụt khiến các ngân hàng phải gia tăng sử dụng các công cụ của NHNN. Lượng vốn được bơm qua kênh OMO lũy kế ước hơn 350.000 tỷ đồng, cộng thêm lượng USD từ nghiệp vụ hoán đổi ngoại tệ, tạo nguồn hỗ trợ lớn cho hệ thống trong giai đoạn áp lực cuối năm.

Tuy nhiên, theo đánh giá của vị chuyên gia, thị trường tiền tệ hiện chủ yếu phản ánh vấn đề thanh khoản và mang tính thời điểm, ngắn hạn. 

"Khi nói đến lãi suất điều hành, phải nhìn bức tranh chung về chính sách tiền tệ. Chúng ta đang ở chu kỳ nào? Ưu tiên tăng trưởng GDP hay kiểm soát lạm phát? Hiện tại, khi chúng ta nói về OMO hay liên ngân hàng căng thẳng, góc nhìn của tôi đó là vấn đề của thị trường ngắn hạn", ông Tuấn cho hay. 

Theo ông, lãi suất điều hành được NHNN duy trì ổn định từ năm 2023 đến nay, còn các lãi suất tái cấp vốn và lãi suất tái chiết khấu chỉ mang tính chất hình thức, áp dụng khi toàn bộ hệ thống thanh khoản gặp vấn đề và mang tính dài hạn hơn.

Chính sách tiền tệ có dễ đảo chiều?

Đánh giá về khả năng điều chỉnh lãi suất điều hành trong 6 tháng tới, ông Tuấn nhấn mạnh chỉ số cần theo dõi nhất là lạm phát. Điểm đảo chiều chính sách chỉ xảy ra khi lạm phát tiệm cận mức mục tiêu - năm nay là 4,5%, năm sau dự kiến cũng 4,5%, thậm chí có thể lên 5%.

"Quan điểm của tôi rất rõ ràng, nếu trong 6 tháng tới CPI không chạm ngưỡng 4,5%, chắc chắn sẽ không có chuyện đảo chiều chính sách. Tuy nhiên, chúng ta phải chấp nhận rằng lãi suất trên thị trường sẽ duy trì ở mức cao", ông Tuấn nói thêm. 

Theo ông Tuấn, các ngân hàng đang thiếu tiền, phải vay ngắn hạn, nên khi đầu tư trái phiếu chính phủ, họ cũng yêu cầu lợi suất cao hơn. Điều đó cho thấy thanh khoản thị trường đang căng thẳng, lãi suất tăng ở cả kỳ hạn ngắn lẫn dài.

"Về thay đổi chính sách điều hành, chúng ta phải quan sát lạm phát. Tại thời điểm này, tôi không cho rằng lạm phát 6 tháng tới sẽ vượt 4,5%", ông Tuấn nhận định. 

Khi thanh khoản ngắn hạn bị thiếu, điều đó ảnh hưởng trực tiếp đến việc Chính phủ muốn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế hay mở rộng chính sách đầu tư công. Để làm được điều đó, Chính phủ cần có nguồn vốn và buộc phải huy động thông qua phát hành trái phiếu, nhưng hoạt động này hiện cũng đang bị ảnh hưởng.

Tính đến tháng 11/2025, tỷ lệ huy động của Kho bạc Nhà nước thông qua phát hành trái phiếu mới đang ở mức thấp, mới đạt khoảng 61,38%, khi các ngân hàng tập trung vào vấn đề thanh khoản hơn là mua trái phiếu.

Việc điều chỉnh lãi suất điều hành nếu xảy ra sẽ là bước ngoặt lớn với thị trường tài chính và bất động sản. Tuy nhiên, để đánh giá khả năng này, cần theo dõi thêm nhiều yếu tố ngoài các động thái bơm thanh khoản, bởi đây chỉ là công cụ điều tiết linh hoạt của NHNN.