Thường mất 3 - 6 tháng để xin giấy phép

Vừa qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã ký công điện về tập trung cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính lĩnh vực xây dựng.

Trong đó, yêu cầu cắt giảm thủ tục cấp giấy phép xây dựng đối với các công trình thuộc dự án đầu tư xây dựng đã có quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 hoặc các công trình thuộc khu vực đã phê duyệt thiết kế đô thị.    

Trao đổi với người viết, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch HĐQT CTCP Đầu tư Bất động sản Toàn Cầu (GP Invest) bày tỏ: "Đây là tin vui đối với cộng đồng doanh nghiệp. Bớt được thủ tục nào, chúng tôi mừng thủ tục đó". 

Theo ông Hiệp, với công điện mới ban hành của Thủ tướng, không chỉ giấy phép xây dựng mà còn nhiều loại thủ tục khác liên quan đến thẩm định dự án, thiết kế,... cũng được xem xét cắt giảm.

Qua đó, kỳ vọng tạo nhiều thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp trong quá trình triển khai dự án. 

"Trên thực tế, thời gian làm thủ tục giấy phép xây dựng thường mất vài tháng và còn tuỳ thuộc vào từng địa phương.

Có nơi quá trình thực hiện diễn ra nghiêm túc, nhanh chóng, không mất nhiều thời gian, song có nơi lại phải làm đi làm lại, điều chỉnh nhiều khâu, cần giải thích, giải trình đến khi phù hợp.

Điều quan trọng và đáng giá nhất không phải là vấn đề chi phí, mà là lược bớt được thủ tục hành chính, tiết kiệm thời gian, công sức cho doanh nghiệp", ông Hiệp nói.    

Vị này kiến nghị cho phép cứ 6 tháng một lần, các địa phương có các cuộc gặp mặt với doanh nghiệp đầu tư, sản xuất, kinh doanh trên địa bàn theo từng lĩnh vực. Qua đó, doanh nghiệp sẽ có những góp ý cho bộ máy công quyền về thủ tục hành chính cần rút kinh nghiệm và thay đổi trong công tác quản lý điều hành.

Đồng quan điểm, Savills Việt Nam đánh giá, việc cải cách thủ tục cấp giấy phép xây dựng là một động thái tích cực, đặc biệt đối với các doanh nghiệp phát triển bất động sản trong bối cảnh hiện nay.

Quá trình xin giấy phép xây dựng thường kéo dài 3 - 6 tháng, thậm chí lâu hơn nếu dự án phải điều chỉnh quy hoạch hoặc xin ý kiến từ nhiều cơ quan chức năng. Việc thủ tục kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến tiến độ triển khai mà còn làm gia tăng chi phí tài chính, gây áp lực lên dòng vốn và khả năng xoay vòng của doanh nghiệp.

Trong bối cảnh đó, đề xuất miễn giấy phép xây dựng đối với các dự án đã có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc thuộc khu vực đã được phê duyệt thiết kế đô thị là một bước đi hợp lý.

Với các dự án này, các chỉ tiêu kỹ thuật như mật độ xây dựng, tầng cao, khoảng lùi hay hạ tầng đã được xác định cụ thể, nên có thể áp dụng cơ chế đăng ký xây dựng thay cho quy trình xin phép truyền thống mà vẫn đảm bảo tính tuân thủ và giám sát.

"Việc rút ngắn thủ tục sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa vận hành, đưa sản phẩm ra thị trường đúng thời điểm và sử dụng nguồn lực hiệu quả hơn. Về tổng thể, đây là một cải cách có thể góp phần cải thiện môi trường đầu tư và thúc đẩy nguồn cung hợp pháp cho thị trường", bà Giang Huỳnh, Giám đốc, Bộ phận Nghiên cứu & S22M, Savills TP HCM nhận định. 

Tiềm ẩn rủi ro công trình lệch chuẩn 

Sau khi công điện của Thủ tướng được ban hành ít ngày, tại họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 5/2025, lãnh đạo Bộ Xây dựng đã thông tin về việc có thể bỏ giấy phép xây dựng đối với các công trình, nhà ở của người dân. 

Thứ trưởng Nguyễn Danh Huy cho biết, tất cả các thủ tục hành chính về cấp giấy phép đều cần rà soát lại, đơn giản hóa, bãi bỏ, tạo điều kiện tối đa cho người dân, doanh nghiệp, địa phương.

Bộ Xây dựng sẽ hiệu chỉnh, sửa đổi, cắt giảm các thủ tục từ Luật Xây dựng và toàn bộ các nội dung này sẽ hoàn thiện trong năm 2025.

Trước mắt, đối với khu vực đã có quy hoạch chi tiết 1/500 được phê duyệt thì có thể sửa đổi ngay, miễn cấp phép ngay, không còn việc cấp phép cho người dân xây dựng. Hay những khu vực đã có thiết kế đô thị theo quy định chung thì sử dụng thiết kế đô thị đó.   

Theo ông Huy, thủ tục được bỏ đi thì người dân đỡ phải đi xin cấp phép, cơ quan quản lý nhà nước cũng không phải thực hiện thủ tục cấp phép, việc chi giấp phép, nhân công.

Song, vấn đề đặt ra là làm sao tạo điều kiện thuận lợi cho người dân nhưng phải giữ được vai trò, đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho người dân, hộ dân khác bên cạnh. Cần đánh giá tác động nếu có việc bỏ cấp phép đi, người dân được tự xây dựng có ảnh hưởng gì đến quyền lợi hợp pháp của người dân khác không.

Nói về thách thức khi bỏ giấy phép xây dựng, ông Hiệp lo ngại, người dân muốn đơn giản thủ tục, nhưng nhiều trường hợp vẫn còn chấp hành chưa đúng quy định.

Nếu bỏ giấy phép xây dựng, cần lường trước việc một số người có thể tận dụng việc này để làm công trình sai lệch quy chuẩn, nhất là ở các đô thị lớn như Hà Nội hay TP HCM tập trung nhiều ngõ, hẻm. 

"Trước kia, đã có giấy phép xây dựng làm căn cứ để biết người dân xin xây công trình gì, xây như thế nào, làm sai thì sẽ không được cấp phép. Nếu bây giờ bỏ thủ tục này thì cán bộ địa phương sẽ phải đến tận nơi xem đang làm đúng hay làm sai. 

Với những trường hợp người dân chấp hành nghiêm chỉnh quy định thì là rất tốt. Song, với những trưởng hợp không chấp hành, xây công trình cao tầng hơn, lấn đất thêm... sẽ khiến các đơn vị quản lý trật tự xây dựng đô thị vất vả hơn. Cần phải tìm ra giải pháp hài hoà cho vấn đề này", Chủ tịch GP Invest nói. 

Trao đổi với người viết, ông Nguyễn Anh Quê, Tổng Giám đốc CTCP Tập đoàn Đầu tư và Phát triển G6 (G6 Group) cũng cho rằng, việc bỏ giấy phép xây dựng là điều cần thiết giúp tiết kiệm thời gian, tiền bạc, công sức cho người dân. Tuy nhiên, cần lưu ý chú trọng song song công tác tiền kiểm và hậu kiểm.

Theo đó, trong quá trình người dân xây nhà, vẫn cần sự giám sát thường xuyên của cán bộ phụ trách về trật tự xây dựng ở địa phương. Tránh để xảy ra trường hợp người dân xây sai theo quy hoạch chi tiết 1/500, đến sau này khi công trình hoàn thành mới xử phạt, xử lý hậu quả, gây mệt mỏi cho cả cơ quan nhà nước lẫn người dân. 

"Chúng ta nâng cao tính chủ động của người dân trong việc xây dựng công trình, nhà ở hơn, nhưng cũng không được buông lỏng công tác quản lý.

Ví dụ mật độ xây dựng tối đa cho phép 85 % theo quy hoạch 1/500 nhưng lại làm tới 100%, nhà ở chỉ được cao tối đa 4 tầng thì lại xây cao tới 6 - 7 tầng,... Nếu cứ để xây xong mới xử lý thì tới lúc cắt bỏ công trình sẽ rất mệt mỏi, lãng phí", ông Quê cho hay.

Ngoài ra, theo lãnh đạo G6 Group, do người dân có cơ hội chủ động trong việc xây dựng hơn, nên có thể sẽ xảy ra thực trạng gia tăng nguy cơ xây dựng sai phép, sai quy hoạch trong thời gian tới.  

Kiến nghị giải pháp cho vấn đề này, ông Quê cho rằng bên cạnh việc giảm tải thủ tục hành chính thì điều người dân và doanh nghiệp cần nhất chính là đẩy nhanh các bước thực hiện và có sự đồng bộ, thống nhất giữa các quy định pháp luật.

"Lâu nay, tôi thấy người ta không kêu ca nhiều về vấn đề thừa thủ tục, thay vào đó là về việc quy định không đồng bộ, thời gian bị kéo dài.

Bên cạnh việc xem xét cắt giảm thủ tục hành chính, tôi nghĩ nên chú trọng vào cả việc đẩy nhanh tiến độ thực hiện các bước, khi đó vừa rút ngắn được thời gian, vừa đảm bảo được tính chặt chẽ", ông Quê nói.  

Chuyên gia Savills cũng cho rằng chính sách cần được triển khai đồng thời với một hệ thống hậu kiểm nghiêm ngặt. Để đảm bảo hiệu quả toàn diện, cần đẩy mạnh số hóa, xây dựng hệ thống dữ liệu tập trung để theo dõi tiến độ, giám sát chất lượng thi công và công khai kết quả kiểm tra.

Đồng thời, cải cách thủ tục xây dựng cần được thực hiện song song với việc tháo gỡ những vướng mắc lớn hơn về đất đai, quy hoạch và định giá tiền sử dụng đất - vốn là những điểm nghẽn cốt lõi đối với sự phát triển của các dự án bất động sản hiện nay.