Theo một tài liệu mà Financial Times có được, Ủy ban châu Âu dự định đề xuất mức thuế 50% đối với lượng thép nhập khẩu vượt quá hạn ngạch được ấn định theo mức của năm 2013. Đề xuất này dự kiến được công bố vào thứ Ba (7/10).

Động thái trên đe dọa gây thiệt hại nghiêm trọng cho ngành thép Anh, vốn có tới 80% lượng xuất khẩu hướng vào thị trường châu Âu. Đồng thời, lượng thép bị “chặn” khỏi thị trường EU có thể tràn vào Anh, gây áp lực lớn hơn nữa.

Ông Gareth Stace, Tổng giám đốc nhóm vận động hành lang UK Steel, cảnh báo rằng mức thuế mới “có thể là đòn chí mạng đối với nhiều công ty thép còn sót lại của chúng ta”, đồng thời kêu gọi các bộ trưởng “nhận thấy nhu cầu cấp thiết phải thiết lập các biện pháp bảo vệ riêng để ngăn làn sóng thép nhập khẩu tràn vào”.

“Đây có lẽ là cuộc khủng hoảng lớn nhất mà ngành thép Anh từng phải đối mặt. Chính phủ cần tận dụng tối đa mối quan hệ thương mại với Liên minh châu Âu để đảm bảo hạn ngạch riêng cho thép Anh, nếu không sẽ đối mặt với thảm họa,” ông nói.

Các mức thuế mới càng đặt áp lực lên một ngành thép vốn đã vật lộn dưới gánh nặng giá năng lượng cao, tình trạng dư cung toàn cầu do thép giá rẻ từ Trung Quốc, và nhu cầu đầu tư để khử carbon trong sản xuất thép.

Ngành thép Anh hiện cũng đang gánh mức thuế 25% do Tổng thống Donald Trump áp đặt, sau khi chính phủ Công đảng thất bại trong việc đạt được thỏa thuận miễn thuế như đã hứa.

Tuy nhiên, phần lớn thép Anh được xuất sang châu Âu chứ không phải Mỹ. “Tình hình này chẳng khác nào phiên bản ‘Trump tăng cường’,” một nhân vật trong ngành nhận định.

Các mức thuế nhập khẩu mới là cú giáng nữa đối với ngành thép vốn đã kiệt quệ, khi chính phủ Anh buộc phải tiếp quản British Steel từ chủ sở hữu Trung Quốc Jingye hồi đầu năm nay.

Các nhà sản xuất thép đang thúc giục chính phủ sử dụng chiến lược thép đã được mong đợi lâu nay — dự kiến công bố vào mùa thu — để định hình tương lai của ngành, thay vì cứ xoay vòng từ khủng hoảng này sang khủng hoảng khác.

Theo đề xuất của EU, các quốc gia sẽ được cấp hạn ngạch riêng, cũng như hạn ngạch theo từng loại sản phẩm. Ngành thép EU cũng đang phải vật lộn để cạnh tranh với lượng thép giá rẻ nhập từ Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ và nhiều nước khác.

Theo hiệp hội ngành Eurofer, năm 2024, ngành thép EU đã cắt giảm 18.000 việc làm, nâng tổng số lao động mất việc kể từ năm 2008 lên 90.000 người.

Một quan chức EU cho biết: “Không còn cách nào khác để đảm bảo sự bảo vệ dài hạn cho ngành thép. Nếu không, chúng ta sẽ mất toàn bộ ngành này”

Ông Liam Bates, Chủ tịch bộ phận sản phẩm dài của Marcegaglia, doanh nghiệp có hai nhà máy sản xuất thép không gỉ tại Anh, cho biết động thái này không gây bất ngờ do EU đang chịu sức ép từ các mức thuế thép của Tổng thống Trump.

Ông nói thêm rằng chính sách mới sẽ gây “áp lực lớn” cho hoạt động sản xuất thép cây tại Anh — nguyên liệu dùng trong lĩnh vực ô tô và chế tạo máy móc.

“Ngay sau sự thất vọng khi không đạt được mức thuế 0% từ Mỹ, chúng tôi đang trông chờ chiến lược thép của chính phủ và các nỗ lực để làm cho giá điện cạnh tranh hơn,” Bates nói.

Chính phủ Anh đã cố gắng tỏ vẻ “vững vàng” trước mức thuế 25% đối với thép Anh bán sang Mỹ, mức thuế này thấp hơn so với 50% được áp ở nhiều nơi khác.

Tuy nhiên, Thủ tướng Keir Starmer trước đó vẫn kỳ vọng đạt được hạn ngạch xuất khẩu thép sang Mỹ với mức thuế 0%.

Ngay cả trước khi các mức thuế mới được ban hành, ngành thép Anh đã trong tình trạng suy giảm nghiêm trọng: sản lượng thép thô nội địa năm ngoái chỉ đạt 4 triệu tấn — mức thấp nhất kể từ Đại khủng hoảng thập niên 1930.

Năm ngoái, EU nhập khẩu 28 triệu tấn thép, tương đương một phần tư lượng thép bán trong khối. Theo đề xuất mới, hạn ngạch miễn thuế sẽ chiếm 18,3 triệu tấn.

Biện pháp của EU sẽ thay thế mức thuế 25% hiện tại — vốn có nhiều ngoại lệ và không ngăn được làn sóng nhập khẩu — và cần được gia hạn sau 5 năm.

Đề xuất này phải được đa số thành viên EU và Nghị viện châu Âu thông qua, một quy trình dự kiến kéo dài đến đầu năm 2026.

Chính phủ Anh tuyên bố: “Chúng tôi tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các đối tác EU trong khi chờ thông tin chi tiết về kế hoạch này và đánh giá tác động đến các doanh nghiệp Anh. Chính phủ sẽ tiếp tục hết lòng hỗ trợ ngành thép Anh — bảo vệ việc làm có tay nghề cao và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, như một phần trong Kế hoạch Thay đổi của chúng tôi.

“Đó là lý do vì sao chúng tôi đã cam kết đầu tư tới 2,5 tỷ bảng để tái thiết ngành, đồng thời đang xem xét các biện pháp thương mại mạnh mẽ hơn nhằm bảo vệ các nhà sản xuất thép trong nước khỏi hành vi cạnh tranh không lành mạnh.”