Giá gạo tăng vọt – một phần do thời tiết nắng nóng khắc nghiệt gây thiệt hại mùa màng và nhu cầu gia tăng từ ngành du lịch bùng nổ – đã trở thành mối lo lớn đối với người dân Nhật cũng như chính phủ, nhất là trong bối cảnh cuộc bầu cử Thượng viện dự kiến diễn ra vào tháng 7 tới.

Chính phủ đã bắt đầu tung gạo từ nguồn dự trữ ra thị trường từ tháng 3, nhưng giá tại siêu thị vẫn chưa có dấu hiệu giảm.

"Đợt tăng giá bất thường mà chúng ta đang chứng kiến có thể đẩy nhanh xu hướng rời bỏ gạo sản xuất trong nước," ông Shinjiro Koizumi – tân Bộ trưởng Nông nghiệp – phát biểu trong buổi họp báo.

"Hiện tại, một số siêu thị đã bắt đầu trực tiếp mua gạo từ Mỹ dù phải chịu thuế nhập khẩu… Chúng ta cần chấm dứt tình trạng bất thường này càng nhanh càng tốt."

Nhật Bản vốn từ lâu có chính sách hạn chế nhập khẩu gạo nhằm đảm bảo tự cung tự cấp đối với loại lương thực thiết yếu nhất và bảo hộ nông dân trong nước bằng hàng rào thuế quan cao.

Ông Koizumi – con trai của cựu Thủ tướng Junichiro Koizumi – chỉ vừa nhậm chức cách đây hai ngày. Người tiền nhiệm là ông Taku Eto đã phải từ chức sau khi khiến dư luận phẫn nộ vì tuyên bố rằng ông chưa bao giờ phải mua gạo do thường được người ủng hộ tặng.

Ông Koizumi cho biết ông đặt mục tiêu đưa gạo dự trữ lên kệ siêu thị với giá dưới 3.000 yên (khoảng 21 USD) cho mỗi bao 5 kg từ đầu tháng 6. Trong khi đó, giá trung bình trong tuần kết thúc vào ngày 11/5 là 4.268 yên – gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái.

Theo số liệu CPI công bố hôm thứ Sáu, giá gạo tăng mạnh đã góp phần đẩy lạm phát thực phẩm tại Nhật Bản lên mức 7% trong tháng 4, từ mức 6,2% của tháng 3.

Ông Koizumi cũng đã có cuộc gặp với CEO của Tập đoàn Rakuten – ông Hiroshi Mikitani – người khẳng định tập đoàn thương mại điện tử này sẵn sàng hỗ trợ nỗ lực bình ổn giá của chính phủ.

Ngay sau khi nhậm chức, ông Koizumi đã ra lệnh dừng phương thức đấu giá khi tung gạo dự trữ ra thị trường, thay vào đó là bán theo hình thức hợp đồng linh hoạt.

Chính phủ đã bắt đầu tung gạo từ nguồn dự trữ khẩn cấp từ tháng 3 thông qua hai phiên đấu giá với tổng lượng gạo là 210.000 tấn. Tuy nhiên, đến cuối tháng 4, mới chỉ khoảng 7% lượng gạo này đến được các nhà bán lẻ, nguyên nhân do quy trình xử lý và phân phối phức tạp, mất thời gian.

Ông Koizumi cho biết Bộ Nông nghiệp sẽ công bố khung chính sách cơ bản cho cơ chế phân phối mới trong tuần tới. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều câu hỏi xoay quanh việc chính phủ sẽ lựa chọn bán cho ai và với giá nào. Theo kế hoạch hiện tại, Nhật Bản sẽ tung ra thị trường 100.000 tấn gạo mỗi tháng từ nay đến hết tháng 7.