Sáng nay (4/11), Diễn đàn Đầu tư Việt Nam 2026 (Vietnam Investment Forum - VIF 2026) đã diễn ra tại Khách sạn The Reverie Saigon, TP HCM. Sự kiện quy tụ hơn 20 diễn giả cùng hàng trăm nhà đầu tư đến từ khắp mọi miền đất nước.

Mở đầu Diễn đàn, TS. Phan Đức Hiếu - Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội khóa XV, Đại biểu Quốc hội khóa XV, đã trình bày tham luận, cung cấp cho các nhà đầu tư cái nhìn toàn cảnh về những Quyết sách quan trọng liên quan đến đầu tư, sản xuất kinh doanh được Quốc hội ban hành trong một năm qua và đang được xem xét ngay tại Kỳ họp thứ 10 của Quốc hội khóa XV đang diễn ra.

Dưới đây là nội dung tham luận của  TS. Phan Đức Hiếu:

Trong phạm vi thời lượng khoảng 20 phút, để cung cấp toàn cảnh thì thì không thể, mà tôi sẽ thông tin về những quyết sách quan trọng đã được Quốc hội quyết định tại Kỳ họp thứ 9 và sẽ được thảo luận tại Kỳ họp thứ 10 đang diễn ra.

Tôi cho rằng, đây là những quyết sách có tác động đến kinh tế xã hội cuối năm nay, đầu sang năm.

Chúng ta thấy, Kỳ họp thứ 7 diễn ra đầu năm 2024 chỉ có 13 quyết sách lớn được Quốc hội thông qua. Đến kỳ họp thứ 8 diễn ra cuối năm 2024 có 22 luật và nghị quyết lớn. Tuy nhiên, đến Kỳ họp thứ 9 diễn ra đầu năm nay thì các quyết sách được quyết định đã lên tới con số 68. Các Luật, các quyết sách lớn được Quốc hội thông qua có thể nói là tăng theo theo cấp số.

Tại kỳ họp thứ 10 đang diễn ra, tuần trước dự kiến có 34 quyết sách sẽ xem xét, nhưng hiện nay, dự kiến sẽ có 50 luật và ba nghị quyết có tính quy phạm. Còn lại, các nghị quyết về các vấn đề quan trọng khác, ví dụ như quyết sách về  chủ trương đầu tư xây dựng một tuyến cao tốc, một tuyến đường sắt, một nhà ga… thì không tính vào đây.

Điều này cho thấy, tinh thần của Quốc hội hiện nay rất thay đổi, không làm theo kế hoạch như trước đây nữa. Trước đây, trung bình mỗi năm có khoảng 10 - 12 Luật, Nghị quyết được xem xét, thông qua… Còn bây giờ là làm theo những yêu cầu và để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế xã hội, không có giới hạn về mặt khối lượng công việc mà chỉ có tinh thần là “làm được bao nhiêu”.

Ở đây tôi điểm lại một số quyết sách mà các nhà đầu tư nên lưu tâm. Tôi chỉ có thể nói về mặt tinh thần, còn về mặt chi tiết thì buộc chúng ta phải phải tìm hiểu và nghiên cứu. Đây là những quyết sách sẽ có tác động rất lớn trong những năm tiếp theo.

Đầu tiên đó là Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân. Đây là Nghị quyết của Quốc hội có tính chất quy phạm như luật để thế chế hóa Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.

Ngoài ra, một loạt luật như Luật doanh nghiệp, Luật tổ chức tín dụng.

Hiện nay, có một khái niệm liên quan đến cơ chế đặc thù mà chúng ta bắt đầu phải làm quen, đó là Nghị quyết thí điểm về một cơ chế đặc thù, đặc biệt để phát triển kinh tế xã hội nói chung. Ví dụ như Nghị quyết 203 về Nhà ở xã hội (Nghị quyết thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù về nhà ở xã hội).

Đặc biệt là Nghị quyết (số 222/2025/QH15) về trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam và Nghị quyết (số: 206/2025/QH15) về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật…

Như vậy, về mặt nội dung thì tôi nhấn mạnh lại rằng, Nghị quyết 68 là định hướng của Bộ Chính trị về thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân.

Tuy nhiên, để thể chế hóa Nghị quyết 68 thì nó có hai nhóm công  việc. Một là sẽ thể chế hóa vào từng luật mà đã được thông qua và sắp sửa được thông qua thì tiếp tục thể chế hóa.

Trong đó, Nghị quyết 198 của Quốc hội là một nghị quyết trực tiếp thể chế hóa những nội dung, định hướng tại Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị.

Đây là nghị quyết rất quan trọng. Nổi bật trong Nghị quyết 198 nó có mấy điểm như thế này.

Một là, nó nhấn mạnh đến việc giảm những cái rủi ro về mặt thể chế cho doanh nghiệp. Có hai vấn đề liên quan đến giảm rủi ro mà doanh nghiệp ghi nhận tích cực. Thứ nhất, đó là nguyên tắc chỉ thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp một năm một lần và không kiểm tra doanh nghiệp nếu như doanh nghiệp có lịch sử tuân thủ pháp luật tốt. Thứ hai là không hình sự hóa các quan hệ dân sự và kinh tế.

Đây là lần đầu tiên trong một văn bản pháp luật nói đến rất nhiều những nguyên tắc mà trước đây chúng ta chỉ thảo luận.  Tôi chỉ lấy ví dụ, nếu như có một vụ việc xảy ra mà không rõ giữa xử lý hình sự và xử lý hành chính hay xử lý dân sự, thì xử lý dân sự và xử lý hành chính chứ không xử lý hình sự.

Có những điều mà trước đây chúng ta trao đổi, nhưng lần đầu tiên nó được ghi nhận rất mạnh mẽ bằng một văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực...

Ngoài ra, có hai  nhóm cơ chế ở đây mà chúng ta hết sức lưu ý. Đó là Nghị quyết này cân bằng giữa hỗ trợ phát triển khu vực kinh tế nhỏ và vừa, cũng như có cơ chế để thúc đẩy những doanh nghiệp vừa và lớn trở thành doanh nghiệp lớn.

Lần đầu tiên nói đến cơ chế đặt hàng đấu thầu và chỉ định các nhà đầu tư để dành “sân chơi” cho những dự án, công trình quan trọng.

Còn đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa thì sẽ tiếp cận rất nhiều đến hỗ trợ đất đai, mặt bằng sản xuất kinh doanh. Tôi chỉ nhấn mạnh ở đây vấn đề mà Chính phủ rất mong muốn, đó là vấn đề mặt bằng cho sản xuất kinh doanh, đặc biệt đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Nghị quyết 198 đã đưa ra một loạt cơ chế.

Thứ nhất, là các địa phương sẽ hỗ trợ một phần đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng các khu công nghiệp, cụm công nghiệp cho doanh nghiệp nhỏ và vừa; giành một phần tối thiểu diện tích thuê đất cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Diện tích này tối thiểu 5 %, hoặc 20 ha một dự án và Nhà nước sẽ hỗ trợ 30 %  tiền thuê...

Ngoài ra có rất nhiều những chính sách khác thì tùy vào nhu cầu của mình, các nhà đầu tư có thể nghiên cứu thêm. Những chi tiết tôi trình bày ở đây chỉ nêu một số điểm lớn.

Một điểm nữa, từ nay trở đi trong trong khi thảo luận thông qua các luật, một nguyên tắc được nhấn mạnh rất nhiều, đó là tăng cường sự phân cấp, chứ không ủy quyền.

Ủy quyền, có nghĩa là một ai đó ở trên ủy quyền cho người khác thì người đó vẫn chịu trách nhiệm mà người khác làm. Còn bây giờ phải nhấn mạnh đến việc phân quyền và phân cấp, đó là việc của ai người đấy làm và người đấy chịu trách nhiệm. Đây là điều rất khác với trước.

Tôi lấy ví dụ với Luật Đầu tư sửa đổi, xu hướng phân cấp phân quyền bây giờ thể hiện rất lớn. Anh chị thấy, trước đây các dự án nhà ở để bán trên 300 ha hoặc phải di dân trên 50.000 người là do Thủ tướng Chính phủ quyết định.

Còn bây giờ, các dự án về nhà ở là do UBND cấp tỉnh quyết định, không phân biệt quy mô và và diện tích....

(Tiếp tục cập nhật)