Nghe có vẻ lạ khi một lãnh đạo công nghệ nói như vậy nhưng ông Nhậm Chính Phi, nhà sáng lập Huawei, cho rằng người Mỹ đã “phóng đại” thành tựu về chip của công ty ông. Ông nói Huawei vẫn còn chậm hơn Mỹ một thế hệ.

Trong cuộc đua phần cứng để phát triển trí tuệ nhân tạo, ông thừa nhận Huawei “chưa thật sự mạnh”. Tuy nhiên, ông khẳng định không cần quá lo lắng về các hạn chế từ Mỹ. Theo ông, nếu kết hợp các chip của Huawei lại với nhau, còn gọi là “clustering”, thì vẫn có thể đạt hiệu năng tương đương với sản phẩm của các công ty hàng đầu thế giới.

Những phát biểu này đã được nhiều tờ báo quốc tế đưa tin và lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội Weibo. Chúng nghe có vẻ mâu thuẫn. Nhưng thực tế, cả hai ý đều có thể đúng. Điều này cho thấy lĩnh vực AI của Trung Quốc đang ở ngã rẽ quan trọng, khi nhiều bên có lợi ích khác nhau muốn ảnh hưởng đến tương lai của nó. Hiểu điều này là rất cần thiết, nhất là khi các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đang được thảo luận trong các cuộc đàm phán thương mại.

Lý do khiến lời thừa nhận của ông Nhậm gây chú ý là vì trước đó, CEO Nvidia ông Jensen Huang đã nhiều lần khen ngợi Huawei. Ông nói rằng Trung Quốc không tụt lại trong cuộc đua AI và gọi Huawei là một trong những công ty công nghệ mạnh nhất thế giới.

Tuy nhiên, lời khen của ông Huang cũng cần được xem xét kỹ. Các hạn chế từ Mỹ đã khiến Nvidia mất hàng tỷ đô la. Ông cũng từng nhiều lần than phiền rằng thị phần của Nvidia tại Trung Quốc giảm mạnh vì lệnh cấm xuất khẩu ngày càng nghiêm ngặt và điều này chủ yếu mang lại lợi thế cho Huawei, công ty lâu nay đã bị Mỹ nhắm tới.

Tuy ông Huang dành nhiều lời khen cho Huawei, truyền thông Trung Quốc lại ít đưa tin về điều đó. Việc này cho thấy mong muốn của ông để AI Trung Quốc chạy trên chip Mỹ không phù hợp với định hướng của chính phủ Trung Quốc. 

Dù ông Huang muốn tiếp tục kinh doanh tại thị trường này, và các công ty Đại lục có thể cũng muốn vậy, Chủ tịch Tập Cận Bình đã nhấn mạnh rằng Trung Quốc cần dựa vào công nghệ do chính mình phát triển.

Dù vậy, ông Nhậm Chính Phi đã nói đúng. Các lựa chọn thay thế trong nước vẫn chưa thực sự đủ tốt. Huawei chưa phải là lựa chọn ưu tiên của các công ty công nghệ lớn. Alibaba, ByteDance và Tencent đã chi hàng tỷ đô la để mua chip Nvidia trước khi các lệnh cấm mới được áp dụng. Họ không chọn chip của Huawei để huấn luyện và vận hành mô hình AI.

Theo một bài báo gần đây từ The Information, chip của Huawei dễ bị quá nhiệt. Phần mềm đi kèm cũng kém xa so với Nvidia. Huawei đã bán được nhiều chip cho các doanh nghiệp nhà nước và chính quyền địa phương. 

Những đơn vị này thường sẵn sàng hỗ trợ mục tiêu của chính phủ, kể cả khi phải xây trung tâm dữ liệu không dùng đến. Nhưng hầu hết các công ty công nghệ lớn ở Trung Quốc vẫn chưa mua chip của Huawei với số lượng lớn. Việc thu hẹp khoảng cách về công nghệ vẫn là thử thách lớn nhất mà Huawei đang đối mặt.

Điều đó không có nghĩa là Huawei không thể trở thành người dẫn đầu trong thị trường nội địa. Nhưng để làm được điều này, ngành công nghệ sẽ cần một sự thay đổi lớn. Hầu hết các công ty, bao gồm cả DeepSeek - một cái tên nổi bật trong lĩnh vực AI, đã xây dựng mô hình của họ dựa trên nền tảng của Nvidia.

Việc chuyển sang dùng chip của Huawei hiện vẫn còn xa vời. Tuy nhiên, nếu DeepSeek hoặc một công ty lớn khác quyết định phát triển trên nền tảng của Huawei, nhiều nhà phát triển khác có thể sẽ phải làm theo. Điều này có thể mở ra thời kỳ AI Trung Quốc hoạt động trên chip do chính nước này sản xuất.

Bắc Kinh đang sử dụng mọi biện pháp có thể để hướng ngành công nghệ theo con đường này. Mục tiêu đó đã được đặt ra từ trước các lệnh cấm của Mỹ. Nhưng áp lực từ bên ngoài khiến Trung Quốc càng quyết tâm tự chủ công nghệ hơn.

Trong cuộc phỏng vấn với truyền thông trong nước, ông Nhậm Chính Phi cho rằng quá trình phát triển AI có thể kéo dài hàng thập kỷ, thậm chí hàng thế kỷ. Ông nói đúng. Và với Mỹ, điều quan trọng là phải nhìn xa hơn. 

Cuộc cạnh tranh về công nghệ sẽ là đường dài. Trong lúc đàm phán thương mại, các bên có thể dễ bị cuốn vào lợi ích ngắn hạn như thuế quan. Nhưng điều cần chú ý hơn là cuộc đua lâu dài để giành ưu thế công nghệ. Dù chip của Huawei hiện chưa theo kịp, nhưng chúng đang ở rất gần một bước ngoặt quan trọng.